Δεν ξέρω αν είμαστε «έθνος ανάδελφον», αλλά είμαστε η κοιτίδα του δυτικού πολιτισμού και ένας υπέροχος λαός με φιλότιμο, που δεν μεταφράζεται εύκολα σε άλλες γλώσσες τουλάχιστον μονολεκτικά, γιατί δεν υπάρχει σε άλλα έθνη τουλάχιστον στο βαθμό που υπάρχει στην Ελλάδα.
Έχουμε ένα από τα καλύτερα οικόπεδα της Ευρώπης. Ουσιαστικά είμαστε, ή θα μπορούσαμε να είμαστε ανάλογα με την οπτική γωνία, η Καλιφόρνια της Ευρώπης. Οι άλλοι Ευρωπαίοι συμπολίτες μας που ήρθαν τελευταίοι πήραν περιοχές βόρειες με άσχημο καιρό και δύσκολες συνθήκες. Κοιτάξτε τους Ολλανδούς που έπρεπε να δαμάσουν το νερό, ή τους Ιρλανδούς που η μόνη καλλιέργεια που ευδοκιμούσε στο χώμα τους ήταν οι πατάτες.
Εικάζω ότι ιστορικά ο ευνοϊκός καιρός πιθανώς να μείωσε τη διάθεσή μας να είμαστε οργανωτικοί, προνοητικοί και με ομαδικό πνεύμα, ενώ οι Βόρειο-Ευρωπαίοι έπρεπε να είναι όλα τα παραπάνω για να επιβιώσουν. Όχι ότι εμείς δεν μπορούμε όταν θέλουμε. Όταν θέλουμε κάνουμε θαύματα και έπη. Μπορούμε να κοιτάξουμε την ιστορική μας κληρονομιά. Και πιο πρόσφατα ας κοιτάξουμε τι καταφέραμε στους Ολυμπιακούς του 2004. Ας κοιτάξει κανείς το μετρό ή την Αττική Οδό.
Νομίζω ότι είμαστε πολύ έξυπνοι για το δικό μας καλό. Σε αντίθεση, ας πούμε, από τους Αγγλοσάξονες που «τρώνε κουτόχορτο» και πρέπει να έχουν παντού πινακίδες που να τους λένε συνεχώς πού να πάνε, εμείς δεν τις χρειαζόμαστε. Οι πινακίδες για μας δεν είναι για να μας παρέχουν οδηγίες ή για την ασφάλειά μας. Είναι για να βάζουμε διαφημιστικά αυτοκόλλητα, ή για ποδοσφαιρικά συνθήματα (έχει πάει κανείς προς Επίδαυρο από Ισθμό Κορίνθου;), ή για γκραφίτι, ή είναι στόχοι για σκοποβολή (έχει πάει κανείς στην Κρήτη;). Οι δε κολώνες είναι απαρέγκλιτα για διαφήμισή λαϊκών πανηγύρεων και άλλων μουσικών εκδηλώσεων, ιδίως μπουζουκιών, και για αφίσες κομμάτων και πολιτικών υποψηφίων. Οι κουτόφραγκοι θέλουν αποτελεσματικά φανάρια να ρυθμίζουν την κυκλοφορία, ενώ για μας τα φανάρια είναι διαφημιστικοί στύλοι. Σε όσες χώρες έχω πάει, τέτοιο φαινόμενο σε τέτοιο βαθμό δεν έχω ματαδεί, εκτός ίσως από την Πορτογαλία, αλλά όχι στον ίδιο βαθμό. Η γνώμη που έχουμε δε για όλους τους Αγγλοσάξονες μπορεί να εκφραστεί πλήρως από ένα μικρό γεγονός στο οποίο έτυχε να ήμουν παρών, χρόνια πριν στο λιμάνι της Τήνου. Έρχεται λοιπόν ένα καΐκι με τουρίστες και ένας από το πλήρωμα ρωτάει ένα γνωστό του ντόπιο αν έχει τίποτα «να ταΐσει τα γαλόπουλα» τα οποία, ειρήσθω εν παρόδω, στηρίζουν την εθνική μας οικονομία. Ή μήπως να αναφέρουμε τα σκουπίδια; Όποιος θέλει τα πετάει από το μπαλκόνι ή τα αφήνει έξω από τον κάδο γιατί, πρώτον, «πληρώνουμε και ο Δήμος είναι υποχρεωμένος να τα μαζέψει», και δεύτερον, «ξέρεις εσύ ποιος είμαι εγώ;» Για τέτοιο ομαδικό πνεύμα μιλάμε.
Όσον αφορά δε την προνοητικότητα και την οργάνωση, οι απαράβατες αρχές μας είναι τρεις:
«δε βαριέσαι, τι σε νοιάζει;»
«τι ψάχνεις τώρα;»
«βλέποντας και κάνοντας»
Και μετά συμβαίνουν τραγικά γεγονότα, και τι κάνουμε; Ζητάμε βοήθεια από αυτούς που «τρώνε κουτόχορτο» και που βάζουν όρους απεχθείς για να μας βοηθήσουν. Όπως πριν το τέλος του Βυζαντίου. Που πήγαμε και ζητούσαμε βοήθεια από αυτούς που προηγουμένως μας κατέστρεψαν με τις σταυροφορίες. Και όταν έγινε η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ποιός θα μας υποστήριζε, ο Κίσινγκερ για όνομα του Θεού;
Διαβάζοντας κανείς την Ελληνική ιστορία βλέπει πόσες φορές καλέσαμε τους Άγγλους, τους Γάλλους, τους Ρώσους, τους Αμερικάνους κ.λ.π. να μας επιλύσουν το πρόβλημα. Και τρέχουν οι Πρωθυπουργοί και οι υπουργοί μας παρακαλώντας. Παρακαλάμε το ΝΑΤΟ, φωνή βοώντος εν τη ερήμω ή στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα. Πολύ καλές και θεμιτές οι συμμαχίες όταν διάγουμε καιρούς χαλεπούς. Χρειαζόμαστε εταίρους, αλλά δεν πρέπει πάντα να περιμένουμε άλλους να μας λύσουν το πρόβλημα. Πρέπει να είμαστε προνοητικοί και οργανωμένοι. Αν χτίσουμε ισχυρή οικονομία, παραδείγματος χάριν, θα έχουμε και πολιτική, και διπλωματική και στρατιωτική ισχύ (διαβάστε τις σχετικές σκέψεις μου «Προς ένα εθνικό όραμα» που δημοσιεύτηκε στο HuffPost Greece στις 1 Αυγούστου).
Γιατί πρέπει να λύνουμε τα προβλήματα μόνοι μας; Πρώτον, είναι θέμα εθνικής υπερηφάνειας και αξιοπρέπειας. Φυσικά έχουμε φιλότιμο, και πολύ μάλιστα, αλλά νομίζω χρειάζεται περισσότερη υπερηφάνεια και αξιοπρέπεια στα εθνικά θέματα. Όταν έγιναν οι μεγάλοι σεισμοί στην Ιταλία επί Μπερλουσκόνι, για παράδειγμα, η Ελλάδα προσέφερε βοήθεια που δεν έγινε αποδεκτή. Όποτε γίνονται φωτιές στην Ελλάδα, εμείς τρέχουμε και ζητάμε βοήθεια από άλλους. Και καλά, καινούργιο φαινόμενο είναι οι πυρκαγιές; Τόσα χρόνια δεν μπορούσαμε να είχαμε αποκτήσει κατάλληλους εξοπλισμούς ώστε να έρχονται άλλοι να ζητάν βοήθεια από εμάς; Και καταλαβαίνω ότι μπορούμε να συνεργαζόμαστε με άλλους ώστε να μοιραζόμαστε το κόστος. Όταν η οικονομία μας πήγαινε καλά, δεν μπορούσαμε να είχαμε αγοράσει άλλα 100 F-16 τελευταίας γενιάς για αποτρεπτικούς σκοπούς, αφού ξέρουμε το πρόβλημα;
Δεύτερον, στα εθνικά θέματα, όπως πολλοί έχουν πει, δεν υπάρχουν εθνικά δίκαια, παρά μόνο εθνικά συμφέροντα. Λυπηρόν μεν, γεγονός δε. Όταν ζητάς βοήθεια από κάποιον πιο ισχυρό, θέλει ανταλλάγματα (π.χ. να αγοράζεις εξοπλισμούς από αυτόν) ή πρέπει να κάνεις αυτό που σου λέει που μπορεί να μην συνάδει με ότι είναι καλύτερο για το έθνος σου. Παραδείγματος χάριν, είναι γνωστόν τοις πάσι ότι η αποικιακή Αγγλία στηριζόταν στην αρχή του «διαίρει και βασίλευε». Βλέπουμε ακόμα τι γίνεται στην Μέση Ανατολή λόγω αυτής της αρχής. Αν είχαμε συζητήσει την συμφωνία ΑΟΖ με την Αίγυπτο πριν την υπογραφή της, τι θα μας είχε πει το Βερολίνο τη στιγμή που προσπαθούσαν να μας σύρουν σε διαπραγματευτικό τραπέζι με τους γείτονες, και τη στιγμή που δεν θέλουν προβλήματα κατά τη διάρκεια της προεδρίας τους; Στο κάτω κάτω, η Ευρώπη δεν είναι ακόμα ομοσπονδία. Συνεπώς, τι το νοιάζει το Βερολίνο το οποίο έχει περισσότερους οικονομικούς δεσμούς με τους γείτονες, και όταν υπάρχουν τόσοι ψηφοφόροι Τουρκικής καταγωγής στη Γερμανία; Και στο κάτω κάτω, μια ζωή τα προβλήματά μας θα λύνουνε; Και μακάρι να κάνω λάθος.
Πρέπει να θυμόμαστε ότι ο καθένας κοιτάει να κάνει ότι είναι καλύτερο για τη χώρα του. Δεν μπορείς να τον κατηγορήσεις για αυτό. Έτσι οι φίλοι μας οι Ιταλοί φαίνονται να είναι εντός εκτός και εναλλάξ. Μακάρι να κάνω λάθος πάλι. ’Οντως έχουμε κοινούς πολιτιστικούς δεσμούς με τη Γαλλία (που τους έχουμε και με την Ιταλία). Αλλά είναι τα τωρινά τους συμφέροντα που συνάδουν με τα δικά μας, ενώ των Ιταλών δεν ευθυγραμμίζονται αναγκαστικά. Και οι Αμερικάνοι βλέπουν ότι ο γείτονάς μας έχει γίνει πολύ απρόβλεπτος, συνεργάζεται με τη Ρωσία και το Ιράν, που είναι κόκκινα πανιά για την Αμερική, και αγοράζει συστήματα από τη Ρωσία που θέτουν προβλήματα στην αποτελεσματικότητα των F-35, ενώ οι ΗΠΑ έχουν σταθμευμένα πυρηνικά όπλα στην Τουρκία. Προσωπικά πιστεύω ότι ο Πρέσβης Πάιατ, ο Υπουργός Πομπέο, και ο υπουργός Έσπερ μας έχουν υποστηρίξει πολύ. Αλλά ο Πρόεδρος Τραμπ έχει γνωστά προσωπικά οικονομικά συμφέροντα στην Τουρκία τα οποία ελπίζω να μην έχουν θολώσει την κρίση του.
Για να ολοκληρώσω, πρέπει να δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι τις ευνοϊκές συνθήκες που θα προωθήσουν τα εθνικά μας θέματα και όχι να περιμένουμε από άλλους να λύσουν τα προβλήματα μας, που θα το κάνουν μόνο αν τους συμφέρει και αν χάσουμε την αυτονομία μας. Τώρα αν τα συμφέροντα άλλων συνάδουν με τα δικά μας και δημιουργήσουμε υποστηρικτικές συμμαχίες, αυτό είναι πρόσθετο μπόνους. Πρέπει να προνοούμε όμως για να μην φτάσουμε στη θέση να ζητάμε βοήθεια.
Νομίζω ότι ένα από τα πιο μεγάλα εθνικά λάθη μας διαχρονικά είναι να περιμένουμε ή να καλούμε άλλους να μας λύσουν τα προβλήματά μας. Σε συγκερασμό με τη διχόνοια που ιστορικά μας διακατέχει κατά καιρούς, τα λάθη αυτά έχουν καταστροφικές και τραγικές συνέπειες (βλέπε μικρασιατική καταστροφή και εισβολή Τουρκίας στην Κύπρο). Δεν μπορεί ο γνώμονάς μας να είναι είτε η αναμονή εξωτερικής βοήθειας είτε ο «από μηχανής Θεός».
Χρειαζόμαστε μακροχρόνιες εθνικές στρατηγικές που να τις εκτελούμε όταν ο χρόνος είναι κατάλληλος, χτίζοντας συμμαχίες με άλλα έθνη που τυγχάνουν να έχουν τα ίδια συμφέροντα με μας στην κάθε συγκυρία.
Δεν μπορούμε να υποκαθιστούμε την δική μας ενεργητικότητα και αυτάρκεια με την διπλωματική, πολιτική, οικονομική και στρατιωτική βοήθεια άλλων που έχουν διαφορετικά συμφέροντα.
Δεν μπορούμε να περιμένουμε το «ξανθό γένος από το Βορρά» να μας επιλύσει τα προβλήματά μας. Το ξανθό γένος είμαστε εμείς οι Δωριείς.
Χώμα, νερό και φως έχουμε άπλετο για να χτίσουμε μόνοι μας χωρίς να ζητάμε την άδεια ή τη βοήθεια αλλωνών.
Ο Φάνης Τσουλουχάς είναι Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μερσέντ. Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντίκεινται στον φίλο Τουρκικό λαό αλλά στην τωρινή ηγεσία του, και δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.