Μικρά ιερά, καταφύγια λατόμων, φυλάκια ή κάτι άλλο;
Τα κτήρια, που βρίσκονται στα βουνά του νότιου τμήματος της Εύβοιας δεν έχουν αποκαλύψει ακόμη όλα τους τα μυστικά και η αρχαιολογική έρευνα προσπαθεί να λύσει το μυστήριο της πρωταρχικής τους χρήσης. Η συλλογική τοπική μνήμη, ωστόσο, έχει φροντίσει να τους χαρίσει μια θέση στην σφαίρα του μύθου, αφού το μνημειακό μέγεθος των οικοδομικών λίθων και η περίτεχνα κατασκευασμένη, κατά το εκφορικό σύστημα, στέγη έκαναν τους κατοίκους της περιοχής να πιστέψουν ότι χτίστηκαν από «δράκους», ανθρωπόμορφους δηλαδή γίγαντες με υπερφυσικές δυνάμεις.
Η αρχική χρήση χρονολογείται δυο χιλιετίες πριν
Η ιστορία της χρήσης τους χάνεται στα βάθη του χρόνου: Τα δρακόσπιτα της Εύβοιας, κατασκευασμένα από τετραγωνικούς λιθόπλινθους χωρίς συνδετικό υλικό, κατασκευές που κατά την ύστερη αρχαιότητα χρησιμοποιήθηκαν ως ποιμνιοστάσια, φαίνεται ότι εξυπηρετούσαν και άλλες λειτουργίες για περισσότερες από δύο χιλιετίες.
Ανάμεσα στους λόφους, στο νότιο τμήμα του νησιού, δεσπόζει ένα λίθινο συγκρότημα κτηρίων που ξεχωρίζει για το μνημειακό μέγεθος των οικοδομικών λίθων και την εκφορικής κατασκευής στέγη τους. Αποτελείται από τρία κτήρια, διαστάσεων 12.40μ x 6.20μ το βόρειο και το νότιο, ενώ το ανατολικό είναι μακρύτερο, 6.20μ x 5.80μ. Το συγκρότημα στην θέση Πάλλη-Λάκα συγκαταλέγεται στα συνολικά επτά «δρακόσπιτα» που σώζονται στα πρανή των βουνών, τα οποία οι ερευνητές προσπαθούν να χρονολογήσουν, να αποσαφηνίσουν την ταυτότητα των κατασκευαστών τους, αλλά και να αποκαλύψουν το μυστήριο της χρήσης και των λειτουργιών τους.
Μια διεθνής ομάδα σε μια δύσκολη αλλά συναρπαστική αποστολή
Eλληνο-ελβετική ομάδα, με επικεφαλής τη Δρ Αγγελική Γ. Σίμωσι (Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας) και τον Καθηγητή Καρλ Ρέμπερ (Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα), διενήργησε έρευνες στο δρακόσπιτο στην θέση Πάλλη- Λάκκα, νότια των Στύρων. Σκοπός της έρευνας ήταν να αποσαφηνιστεί η κάτοψη και ο τρόπος κατασκευής, αλλά, κυρίως, να γίνει περισυλλογή κεραμικών θραυσμάτων που θα οδηγήσουν στην ακριβέστερη χρονολόγηση. Φέτος, χάρη στα ευρήματα της ανασκαφής, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν να επιβεβαιώσουν ότι το μνημείο της Πάλλης-Λάκκας οικοδομήθηκε κατά την αρχαιότητα. Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε αναφορικά με τη χρονολόγηση των δρακόσπιτων, η λειτουργία τους δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη.
Η ανακάλυψη ενός «τείχους», πλάτους 1μ περίπου, δίπλα στο συγκρότημα προσφέρει νέα στοιχεία προς αυτή την κατεύθυνση, αν και η χρήση του παραμένει ακόμα άγνωστη (άνδηρo;) και ανήκει σε δεύτερη οικοδομική φάση.
Η τεχνολογία στην υπηρεσία της αρχαιολογίας
Μέχρι σήμερα, στην περιοχή των Στύρων έχουν εντοπιστεί επτά κατασκευές που παρουσιάζουν τα χαρακτηριστικά των δρακόσπιτων. Παράλληλα με τις εργασίες που διενεργήθηκαν στην Πάλλη-Λάκκα, οι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν την τεκμηρίωση και των υπολοίπων δρακόσπιτων στις θέσεις Λουμιθέλ, Κρόι-Φτοχτ, Ίλκιζες και Μακκού. Χάρη στις τοπογραφικές και φωτογραμμετρικές αποτυπώσεις, οι αρχαιολόγοι διαθέτουν πλέον τρισδιάστατα μοντέλα αυτών των σπιτιών, γεγονός που διευκολύνει σημαντικά τη μελέτη τους. Τέλος, το έργο της ελληνο-ελβετικής ομάδας έχει επίσης ως στόχο να αναδείξει αυτά τα μνημεία, τα οποία είναι από τα πλέον επισκέψιμα στην περιοχή, παρέχοντας πληροφορίες στους Έλληνες και ξένους επισκέπτες.
Στην ερευνητική ομάδα συμμετείχαν οι αρχαιολόγοι της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής, Chloé Chezeaux, Jérôme André, Nina Nicole και Tristan Allegro, ενώ από πλευράς της ΕΦΑ Ευβοίας την επιτόπου επιστημονική ευθύνη έχει η τμηματάρχης Φανή Σταυρουλάκη.