Σίγουρα ξέρετε τα “Σταφύλια της οργής”, το μνημειώδες έργο του Τζον Στάιμπεκ. Όμως, σε αυτό το άρθρο μου, θα σας μιλήσω για τα… φιστίκια της οργής και για το πώς επιτυχία δεν σημαίνει (και δεν πρέπει να σημαίνει) αλαζονεία. Τι εννοώ; Θα σας το εξηγήσω αμέσως, μέσα από μια προσωπική ιστορία.
Πριν ξεκινήσω την ιστορία μου, θα ήθελα να σας παραθέσω ένα σημαντικό στοιχείο που θα σας βοηθήσει στην κατανόηση της οπτικής γωνίας με την οποία παρουσιάζω το θέμα μου ενώ παράλληλα θα κατανοήσετε πως κάνω την αναγωγή σε επιχειρηματικό επίπεδο.
Καθώς ταξιδεύω συχνά με μια συγκεκριμένη αεροπορική εταιρία, με χρήση της επιβράβευσης του loyalty προγράμματος της εταιρίας έχω συχνά αναβαθμίσεις στη θέση μου. Έτσι, ταξιδεύω Business Class και κάνω πάντα αυτό που προστάζει το επάγγελμά μου: παρατηρώ. Έχω διαπιστώσει λοιπόν, πως αρκετοί επιβάτες της πρώτης θέσης αλλάζουν συμπεριφορά onboard. Γίνονται απαιτητικοί, εριστικοί, στα όρια της αγένειας, θεωρούν πως τους ανήκει ο χώρος και φέρονται με υπεροπτικό τρόπο στο ιπτάμενο προσωπικό, αγγίζοντας τα όρια της αλαζονείας. Κάτι αντίστοιχο θα έχετε παρατηρήσει και εσείς όταν κάποιοι επιβάτες δικαιούνται προτεραιότητα στην επιβίβαση ή είσοδο στο Business Lounge ή προτεραιότητα επειδή συνοδεύουν παιδιά. Εντοπίστε κι εσείς, την επόμενη φορά που θα βρεθείτε στο αεροδρόμιο, τα σημάδια εκείνα που αποδεικνύουν πως κάποιοι επιβάτες διαφοροποιούν τον εαυτό τους από τη.. «μάζα» και θα με θυμηθείτε.
Έτσι, πριν λίγες μέρες, πετούσα από Αθήνα προς Λευκωσία στη BusinessClass. Δίπλα μου κάθονταν 2 κοπέλες -αδελφές- οι οποίες είχαν τη συμπεριφορά της «πρώτης θέσης» που σας περιέγραψα πιο πάνω. Είκοσι λεπτά πριν την προσγείωση η μια εκ των δύο, αφού (πολύ ανόητα) κατανάλωσε μία σεβαστή ποσότητα από φιστίκια θυμήθηκε πως ίσως να είναι αλλεργική στους ξηρούς καρπούς (!). Η λέξη κλειδί είναι το «ίσως». Απαίτησε, λοιπόν, από το πλήρωμα να της φέρουν Aerius (αντιισταμινικό). Το πλήρωμα της εξήγησε ότι μόνο ιατρός θα μπορούσε να χορηγήσει φάρμακα από το φαρμακείο του αεροσκάφους και κανείς άλλος, για ευνόητους λόγους. Έγινε σχετική αναγγελία για αναζήτηση ιατρού αλλά δεν υπήρχε κάποιος μεταξύ των επιβατών ενώ παράλληλα ενημερώθηκε και το αεροδρόμιο ώστε να περιμένει εκεί ιατρός την κοπέλα. Να σημειώσω ότι όσοι έχουν τόσο σοβαρές αλλεργίες έχουν πάντα μαζί τους τα σκευάσματα που θα τους σώσουν.
Οι κοπέλες επέμεναν και έκαναν άνω κάτω το αεροπλάνο αδυνατώντας να καταλάβουν την διαδικασία και να σεβαστούν τους κανόνες της εταιρίας. Το δε αποκορύφωμα της ιστορίας ήταν το επιχείρημα των κυριών “Αυτός που έχει την αεροπορική είναι οικογενειακός μας φίλος, θα του το πούμε ότι δεν μας εξυπηρετείτε!”. Προς τιμήν του, το πλήρωμα δεν πτοήθηκε από τις απειλές και συνέχισε με ευγενικό τρόπο για τα επόμενα 20 λεπτά μέχρι την προσγείωση να προσπαθεί να εξηγήσει το αυτονόητο.
Το μεγάλο γιατί
Όπως είπαμε πολλές φορές οι άνθρωποι, όταν βρίσκονται σε προνομιακή θέση (θέση ισχύος ή θέση επιτυχίας), πχ πρώτη θέση στο αεροπλάνο, θαμώνες σε ακριβό εστιατόριο, πελάτες σε πολυτελές ξενοδοχείο, μέλη ενός prive club, είναι Διευθυντές ή Ιδιοκτήτες επιτυχημένων επιχειρήσεων κλπ μερικές φορές αποκτούν μια αλλόκοτη συμπεριφορά. Γίνονται απαιτητικοί, μιλάνε άσχημα/περίεργα στους γύρω τους και ακολουθούν μία εντελώς αλαζονική συμπεριφορά.
Καθώς αυτή η παρατήρηση μου προκάλεσε το ενδιαφέρον, το συζήτησα με ένα συνεργάτη και φίλο ψυχοθεραπευτή. Ήθελα να εντοπίσω τι προκαλεί αυτή τη κατάσταση. Χωρίς φυσικά να μπορούμε να κάνουμε γενικεύσεις, καθώς κάθε προσωπικότητα είναι ξεχωριστή και με διαφορετικές ανάγκες, μπορούμε ωστόσο να εντοπίσουμε 2 «συμπεριφορές» και 1 στοιχείο προσωπικότητας που έχουν εφαρμογή στην αλλαγή της συμπεριφοράς κάποιου όταν υπάρχει διαφοροποίηση εξυπηρέτησης από τους υπόλοιπους. Μιλάω για την «Επαχθή Κατανάλωση (Invidious Consumption)» , την «Επιδεικτική Κατανάλωση» και τον «Ναρκισσισμό». Πιο συγκεκριμένα υπάρχουν άνθρωποι που καταναλώνουν με σκοπό της πρόκληση του φθόνου («Επαχθής Κατανάλωση»), άνθρωποι που καταναλώνουν για να επιτύχουν ή να υποστηρίξουν μια συγκεκριμένη κοινωνική θέση («Επιδεικτική Κατανάλωση») και άνθρωποι που θεωρούν ότι αξίζουν μια ιδεώδη εικόνα του εαυτού τους και έτσι θέλουν να αποτελούν το κύριο αντικείμενο απασχόλησης από τους υπόλοιπους ανθρώπους («Ναρκισσισμός»). Θυμάστε το ρητό “σκέπτομαι, άρα υπάρχω” του Καρτέσιου; Για αυτούς τους ανθρώπους ισχύει το “έχω λεφτά, άρα υπάρχω”.
Να σημειώσω εδώ, πως μπορεί να υπερισχύσει ένα από τα τρία ή και τα τρία μαζί. Εμείς σε κάθε περίπτωση βλέπουμε μόνο την κορυφή στο παγόβουνο της συμπεριφοράς αυτών των ανθρώπων και το τι πραγματικά τους ταλαιπωρεί δεν μπορούμε να το διαγνώσουμε. Άβυσσος η ψυχή του… ανθρώπου!
Όμως, αν οι 2 «συμπεριφορές» και το 1 στοιχείο προσωπικότητας που σας παρουσίασα περιορίζονταν μόνο στο προσωπικό επίπεδο, (χωρίς να τα εγκρίνουμε ποτέ ως στάση ζωής) θα ήταν τουλάχιστον διαχειρίσιμα. Ακόμα και όταν κάνουν την εμφάνισή τους στους πελάτες μας, και εκεί με τα κατάλληλα όρια μπορούμε να τα περιορίσουμε. Όταν όμως κάνουν την εμφάνισή τους στο επιχειρείν και στη σχέση μας με τους συνεργάτες μας και τους ανθρώπους που δουλεύουν για εμάς, τότε είναι κάτι που πρέπει να προσέξουμε. Πρέπει να τα εντοπίσουμε και να τα εξαλείψουμε άμεσα από την επαγγελματική μας καθημερινότητα. Δείτε παρακάτω τι σας προτείνω:
Πέτυχε; Ίσως και να έτυχε
Είστε πετυχημένος. Συγχαρητήρια! Ωστόσο, αυτός δεν είναι λόγος για υπεροπτική συμπεριφορά εκ μέρους σας, ούτε για αλαζονική στάση απέναντι στους συνεργάτες σας και στους ανθρώπους σας. Όσο και να σας φαίνεται αδιανόητο, υπάρχει ένας μεγάλος βαθμός τύχης σε οτιδήποτε κάνουμε στο επιχειρείν. Και καμία φορά η τύχη αλλάζει. Άλλωστε, ακόμη και ο τεράστιος Elon Musk, στην αυτοβιογραφία του έχει δηλώσει ξεκάθαρα ότι σε πολλές περιπτώσεις στάθηκε τυχερός για να μην χρεοκοπήσει!
Δηλαδή ο Bezosτι πρέπει να κάνει;
Ξεκινήσατε από το μηδέν (ή έστω από την οικογενειακή επιχείρηση) και έχετε κάνει άλματα μπροστά! Όμως, πάντα θα υπάρχει κάποιος που τα έχει καταφέρει καλύτερα. Αν δηλαδή εσείς θεωρείτε ότι επειδή είστε πετυχημένος η συμπεριφορά με δόσεις αλαζονείας είναι φυσιολογική, ο Bezos και ο Zuckerberg τι θα έπρεπε να κάνουν; Να πετάνε βελάκια στο προσωπικό τους;
Κινδυνεύετε από «Επιχειρηματική Μυωπία»!
Όμως, το πιο σημαντικό επιχείρημα για να αποφεύγετε και να περιορίζετε τη ναρκισσιστική και αλαζονική συμπεριφορά είναι, πιστέψτε το, ο επιχειρηματικός κίνδυνος που διατρέχετε. Βλέπετε, προκειμένου να γλυτώσουν από μία έκρηξη αλαζονείας, οι άνθρωποί σας θα έχουν τη τάση να συμφωνούν μαζί σας, σε οτιδήποτε πείτε.
Αυτό σημαίνει ότι ΔΕΝ θα πάρετε μια τρίτη γνώμη, που είναι απαραίτητη για κάθε επιχειρηματικό projectκαι θα στηρίζεστε όλο και περισσότερο στη δική σας, προσωπική διόραση και μόνο. Το αποτέλεσμα; Θα είστε επιρρεπής στην «Επιχειρηματική Μυωπία (tunnel vision)» και σε όλα τα κακά που το συνοδεύουν!
Επιτυχία σημαίνει ταπεινότητα. Κλείνοντας σας παραθέτω το γαλλικό motto που έμαθα στην L’ Oreal Hellas όταν δούλευα εκεί για περίπου 10 χρόνια στα τμήματα μάρκετινγκ διάφορων Brands: Στην επιχειρηματικότητα οφείλεις να είσαι “poète et paysan” (δλδ να είσαι «ποιητής» αλλά ταυτόχρονα και «χωριάτης»). Αυτή η φράση με καθοδηγεί μέχρι και σήμερα!