Δεν αναφέρομαι στα κουπόνια του Μίλτον Φρίντμαν, αλλά στα Κουπόνια, την περιοχή των Ιλισίων/Ζωγράφου. Εκεί πήγαινα ως φοιτητής για παραδώσεις Κβαντομηχανικής, Σχετικότητας και άλλων μαθημάτων Φυσικής στην δεκαετία του 1970. Στο ΑΑΠ και το ΒΑΠ, το Ανατολικό και Βόρειο Αμφιθέατρο της Πανεπιστημιούπολης του ΕΚΠΑ. Το όνομα Κουπόνια μου φαινόταν τότε περίεργο. Χάριν όμως στο Internet έμαθα πρόσφατα ότι μάλλον βγήκε από τη ναυτική λέξη Καμπούνια (πρόστεγα πλοίων), επειδή η μορφολογία της τοποθεσίας είχε κυματοειδή μορφή. Έμαθα επίσης πρόσφατα ότι τα Κουπόνια όπως και η γειτονική Καισαριανή ήταν στα Δεκεμβριανά του 1944 θέατρο πιθανών ειδεχθών εγκλημάτων πολέμου.
Τα εγκλήματα περιγράφονται αναλυτικά στο 20σέλιδο κείμενο Χρονικό Δεκέμβρη ’44 που είναι αναρτημένο στο εδάφιο Ιστορίας της επίσημης ιστοσελίδας του Δήμου Καισαριανής. Η ιστοσελίδα προφανώς έχει δημιουργηθεί με έσοδα από δημοτικά τέλη των κατοίκων της πόλης, εμού συμπεριλαμβανομένου. Το Χρονικό είναι βασισμένο σε σοβαρή και έγκυρη πρωτογενή πηγή, ένα βιβλιαράκι της ΚΟΑ του ΚΚΕ, Οι Ανατολικές Συνοικίες τον Δεκέμβρη του 1944 (έκδοση 1945). Η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί, αυτολεξεί, πάρα πολλά αποσπάσματα από το βιβλιαράκι (χωρίς όμως να το μνημονεύει), ιδίως όλα τα παρακάτω που υποτίθεται ότι έγιναν στα Κουπόνια και την Καισαριανή.
Το βιβλιαράκι είναι πολύ επικό. Περιγράφει τον (ταξικό) πόλεμο της «Στρατιάς τη Λαïκής Δημοκρατίας», των «καλύτερων παιδιών της Ελλάδας», του «νέου τύπου Έλληνα» (Ελασίτη) ενάντια σε «τομάρια» και «χαφιέδες» (χωροφύλακες και αστυνομικούς}, «κοινούς εγκληματίες» και «δολοφόνους γυναικόπαιδων» (Εγγλέζους και αραπάδες[!]) και «όλο το κατακάθι της προδοσιάς» (Εδεσίτες, Ριμινίτες, Ταγματασφαλίτες, και Χίτες). Όλοι αυτοί ήταν προφανώς η Στρατιά της Αστικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Παραθέτω αμέσως μια παράγραφο από την ιστοσελίδα και το βιβλιαράκι για τα Κουπόνια:
«Την άλλη μέρα [σαν σήμερα, στις 13/12/1944] ο καπετάνιος του τάγματος Καισαριανής Ορέστης [Βαλαλάκης], με το διοικητή του 3ου λόχου Βουτυρά και 15 ελασίτες περνάει στις γραμμές του εχθρού και εισχωρεί στα Κουπόνια, όπου είναι στρατοπεδευμένα δυο τάγματα της [3ης Ελληνικής] Ορεινής Ταξιαρχίας [Του Ρίμινι]... και τότε αρχίζει μια από τις ηρωικότερες συγκρούσεις του Δεκέμβρη. Οι Ελασίτες αρνούνται να παραδοθούν και πολεμάνε λυσσασμένα, θερίζοντας τους προδότες [Ριμινίτες] που είναι εκατονταπλάσιοι. Τα πυρομαχικά όμως σώνονται και όσοι έμειναν ζωντανοί πέφτουν στα χέρια του εχθρού… Όρμησαν σαν θηρία πάνω στους αιχμαλώτους και τους κομμάτιασαν με τις ξιφολόγχες και τους σουγιάδες. Η ιατροδικαστική έκθεση λέει πως μόνο το πτώμα του καπετάν Ορέστη είχε 50 μαχαιριές στο στήθος και στο κεφάλι… ».
Εδώ υπάρχουν ορισμένα προβλήματα. Το Ημερολόγιο της 3ης Ορεινής δεν αναφέρει τέτοια εισβολή αυτοκτονίας μέσα στα Κουπόνια αυτή τη μέρα (αλλά ούτε και άλλη). Στις 13/12, η 3η Ορεινή απλώς «εβάλετο» (με όλμους εκ του μακρόθεν) από τον ΕΛΑΣ, ως αντιπερισπασμός για την αποτυχημένη του επίθεση στους στρατώνες «Παραπήγματα» της 23ης Αγγλικής Ταξιαρχίας (στο σημερινό Μέγαρο Μουσικής). Η εισβολή αυτή (όπως και οι υποτιθέμενες άνανδρες δολοφονίες των Βαλαλάκη και Βουτυρά) δεν αναφέρεται στην λεπτομερή αφήγηση του καπετάν Γιάννη (Ορέστη Μακρή) στο βιβλίο του Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας (1985). Επίσης, δεν αναφέρεται και στην λεπτομερή ιστορία H Mάχη των Αθηνών (1970) του υποστράτηγου Γεωργίου Κατσιμήτρου. Τέλος, στην επίσημη έκθεση του Ιατροδικαστή Ι. Λουκόπουλου για όλους τους νεκρούς Ελασίτες (εκταφέντες και μη) της περιοχής Αθηνών (5ος Συγκεντρωτικός Πίνακας, 1/10/1945), δεν υπάρχει νεκρός με επίθετο Βαλαλάκης η Βουτυράς.
Είναι γνωστό ότι η 3η Ορεινή του Θρασύβουλου Τσακαλώτου ήταν η Νέμεσις του ΕΛΑΣ. Κέρδισε όλες τις μάχες με τον ΕΛΑΣ στην Αθήνα και του διέλυσε συνολικά 17 τάγματα. Οι δε άνδρες του Υποδιοικητή της, του θρυλικού «Παππού» (Συνταγματάρχη Νικόλαου Παπαδόπουλου), του πήραν και την Καισαριανή. Την τελευταία μέρα της εκεί μάχης (στις 29/12) η 3η Ορεινή έχασε 15 άνδρες, ενώ ο ΕΛΑΣ είχε 150 νεκρούς και πάνω από 350 αιχμαλώτους. Αλλά, όπως γράφουν η ιστοσελίδα και το βιβλιαράκι «Από τους αιχμαλώτους που πιάστηκαν στην τελευταία μάχη της Καισαριανής δεν έμεινε κανένας ζωντανός. Οι ριμινίτες και οι χωροφύλακες … τους ξεκοίλιασαν με τις ξιφολόγχες». Επίσης γράφουν ότι οι «προδότες» του Παππού «λεηλάτησαν όλα τα σπίτια» της Καισαριανής και «έκαψαν 3 τετράγωνα παράγκες». Μόνο που και αυτά τα εγκλήματα πολέμου δεν επιβεβαιώνονται από την ιστοριογραφία της εποχής, ούτε και από τον καπετάν Γιάννη. Μην ξεχνάμε ότι ο Γιάννης ήταν αρχικαπετάνιος στις Ανατολικές Συνοικίες.
Λίγα χρόνια αργότερα πολλοί πρώην ΕΛΑΣίτες θα έπεφταν πάνω στον Παππού, ως υποστράτηγο πια και Διοικητή της 2ης Μεραρχίας του Εθνικού Στρατού στην Φλώρινα. Τότε που επιτέθηκε στην πόλη ο «Δημοκρατικός», με διοικητές τον υποστράτηγο-υποδηματοποιό Γούσια και τον αντιστράτηγο-ανεπάγγελτο Βλαντά (έναν από αυτούς που ο αείμνηστος Λεωνίδας Κύρκος αποκάλεσε γελοίους και περιτρίμματα). Το αποτέλεσμα ήταν 750 νεκροί αντάρτες, 350 αιχμάλωτοι, και πάνω από 1.500 τραυματίες. Τον Εμφύλιο τον τελείωσε ουσιαστικά ο Παππούς τον Φλεβάρη του 1949 στην Φλώρινα, πάνω στο ύψωμα 1033. Σημειωτέον ότι η σπονδυλική στήλη των δυνάμεων του ήταν η 3η Ορεινή Ταξιαρχία! Το Βίτσι και ο Γράμμος ήταν απλά ο αιματηρός επίλογος, θα γινόντουσαν αργά η γρήγορα για να κλείσει ο λογαριασμός. Και, για να παίζονται στις μέρες μας στην Αλκυονίδα της κουλτούρας μας, ταινίες αγάπης σε μουσική με τους πανανθρώπινους στοίχους «θάνατος στους πλουτοκράτες».
Η στρατευμένη ιστοριογραφία, δημοσιογραφία και μπλογκόσφαιρα της Αριστεράς αναφέρει ότι, προφανώς με διαταγή του Παππού, δολοφονήθηκαν από τον Εθνικό Στρατό όλοι οι αιχμάλωτοι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού στην Φλώρινα («εκτελούνταν επιτόπου» κατά τον Ριζοσπάστη). Επίσης, για τους σοβαρά τραυματισμένους αναφέρει (όπως ακούμε και σε επίσημες ομιλίες ηγετών της Αριστεράς) ότι αυτοί θάφτηκαν ζωντανοί, προφανώς πάλι με διαταγή του Παππού, μαζί με τους νεκρούς αντάρτες στον γνωστό ομαδικό τάφο στην άκρη της πόλης. Εδώ αρκεί να πούμε ότι υπάρχουν φωτογραφίες στο σχεετικό άρθρο του δημοσιογράφου Βάσου Τσιμπιδάρου (εφημερίδα Εμπρός, 18/2/1949) που δείχνουν σώους και αβλαβείς πολλούς αιχμάλωτους αντάρτες καπνίζοντας και το τσιγαράκι τους, οι οποίοι μάλιστα πήγαν να αναγνωρίσουν τους νεκρούς συντρόφους τους (μόνο σε δύο αναρτημένες στο διαδίκτυο μπορεί να μετρήσει κανείς κάπου 40 κεφάλια).
Ο Παππούς πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους, στην Μικρά Ασία, στην Αλβανία, στην Ιταλία, στην Αθήνα, και στον Εμφύλιο. Πάντα «μετά των προκεχωρημένων τμημάτων», δηλ. στην πρώτη γραμμή μαζί με τους φαντάρους του. Γι’ αυτό και τραυματίστηκε πολλές φορές. Όπως το 1940, όπου τραυματισμένος κατέλαβε ως αρχηγός του 28ου Συντάγματος Πεζικού το πρώτο ύψωμα εντός Αλβανικού εδάφους. Τιμήθηκε τουλάχιστον με 3 Πολεμικούς Σταυρούς και 7 Χρυσά Αριστεία Ανδρείας. Οι περισσότερες από τις προαγωγές του ήταν «επ΄ανδραγαθία». Και βέβαια, αν έχανε την μάχη της Φλώρινας δεν θα φόρτωνε την αποτυχία του στους αξιωματικούς του και στρατιώτες της πρώτης γραμμής, όπως το έκαναν οι ανεκδιήγητοι Γούσιας και Βλαντάς (που έβλεπαν τη μάχη με κιάλια από μακρινά υψώματα). Γιατί ο Παππούς δεν κουβάλαγε μέσα του το «ηθικό πλεονέκτημα» των περιτριμμάτων της εποχής.
Τέλος, θέλω να πω ότι και πολλά αφηγήματα της Αριστεράς για την Κατοχή είναι επικά όπως το παραπάνω βιβλιαράκι για τα Δεκεμβριανά. Αρκετά μοιάζουν με τις περιπέτειες του Μικρού Ήρωα του Στέλιου Ανεμοδουρά. Η διαφορά είναι ότι ενώ ο Γιώργος Θαλάσσης, η Κατερίνα και ο Σπίθας πολεμάνε Γερμανούς, Ιταλούς η Βούλγαρους κατακτητές, οι πρωταγωνιστές αυτών των αφηγημάτων πολεμάνε «προδότες», «πράκτορες των κατακτητών», «μοναρχοφασίστες» και «αντιδραστικούς». Το πιο χαρακτηριστικό σχετικό αφήγημα είναι του Σπύρου Δ. Λουκάτου για την Κεφαλονιά, όπου οι πρωταγωνιστές του, εκτός από τους κάθε λογής «αντεθνικούς», έχουν να αντιμετωπίσουν και «κατάλοιπα της κληρονομικής αριστοκρατίας», και «πράκτορες των Αγγλικών μυστικών υπηρεσιών» σαν τον Ζακυνθινό ήρωα του Γοργοπόταμου Θέμη Μαρίνο, αρχηγό της Συμμαχικής Αποστολής στο Ιόνιο την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1944. Γι’ αυτό το αφήγημα θα ασχοληθούμε μια άλλη φορά, αξίζει τον κόπο, είναι συναρπαστικό.