Την ημέρα που άρχισε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, η βάση πυρηνικών όπλων στην οποία υπηρετούσε τέθηκε σε πλήρη συναγερμό μάχης, λέει στο BBC o Αντόν, πρώην αξιωματικός των ρωσικών πυρηνικών δυνάμεων ο οποίος έφυγε από τη Ρωσία.
«Πριν από αυτό, είχαμε μόνο ασκήσεις. Μα τη μέρα που άρχισε ο πόλεμος, τα όπλα ήταν σε πλήρη ετοιμότητα...ήμασταν έτοιμοι να εξαπολύσουμε τις δυνάμεις σε θάλασσα και αέρα και, στην θεωρία, να πραγματοποιήσουμε πυρηνικό πλήγμα».
Ο δημοσιογράφος του BBC τον συνάντησε σε τοποθεσία εκτός της Ρωσίας που δεν αποκαλύπτεται για λόγους ασφαλείας- ενώ και το όνομά του είναι αλλαγμένο. Επρόκειτο για αξιωματικό σε εγκαταστάσεις πυρηνικών όπλων στη Ρωσία, και έχει τα έγγραφα που επιβεβαιώνουν μονάδα, βαθμό και βάση.
Τρεις ημέρες μετά την έναρξη της εισβολής, ο πρόεδρος Πούτιν ανακοίνωσε πως οι πυρηνικές δυνάμεις της χώρας του είχαν λάβει εντολή για «ειδική κατάσταση υπηρεσίας μάχης». Ο Αντόν λέει πως ο συναγερμός αυτός ήταν σε ισχύ από την πρώτη ημέρα του πολέμου και προσθέτει πως η μονάδα του ήταν «κλεισμένη στη βάση».
«Το μόνο που είχαμε ήταν η ρωσική κρατική τηλεόραση...δεν ήξερα πραγματικά τι σήμαιναν όλα. Έκανα τα καθήκοντά μου αυτόματα. Δεν πολεμούσαμε, απλώς φυλάγαμε τα πυρηνικά όπλα» σημειώνει, συμπληρώνοντας ότι η κατάσταση συναγερμού ακυρώθηκε μετά από δύο με τρεις εβδομάδες.
Όπως εξηγεί, η διαδικασία επιλογής για τα συγκεκριμένα στελέχη είναι πολύ αυστηρή: «Όλοι είναι επαγγελματίες στρατιώτες εκεί- όχι κληρωτοί...υπάρχουν συνεχείς έλεγχοι και τεστ εντοπισμού ψεύδους για όλους. Τα χρήματα είναι πολύ περισσότερα και οι δυνάμεις αυτές δεν στέλνονται στον πόλεμο. Είναι εκεί είτε για να αποκρούσουν είτε να πραγματοποιήσουν πυρηνικό πλήγμα».
Τα μέτρα ασφαλείας και ελέγχου είναι πολύ αυστηρά: «Ήταν ευθύνη μου να εξασφαλίζω πως οι στρατιώτες υπό τις διαταγές μου δεν έπαιρναν τηλέφωνα στην πυρηνική βάση» εξηγεί. «Είναι μια κλειστή κοινωνία, δεν υπάρχουν ξένοι εκεί. Αν θες να επισκεφτούν οι γονείς σου, πρέπει να κάνεις αίτηση στην FSB τρεις μήνες πριν».
Ο Αντόν ανήκε στη μονάδα ασφαλείας της βάσης- μια δύναμη ταχείας αντίδρασης που φυλά τα πυρηνικά όπλα. «Είχαμε συνεχείς εκπαιδευτικές ασκήσεις. Ο χρόνος αντίδρασής μας ήταν δύο λεπτά» προσθέτει.
Η Ρωσία έχει περίπου 4.380 πυρηνικές κεφαλές, σύμφωνα με τη Federation of American Scientists, μα μόνο 1.700 είναι «παραταγμένες/ ανεπτυγμένες», δηλαδή έτοιμες για χρήση. Παρόμοιος είναι ο αρiθμός αυτών που έχει το ΝΑΤΟ. Υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με το ενδεχόμενο ο Πούτιν να επιλέξει να χρησιμοποιήσει μη στρατηγικά, ή αλλιώς τακτικά πυρηνικά όπλα, τα οποία, αν και μικρότερης ισχύος, θα αποτελούσαν επίσης μια πολύ επικίνδυνη κλιμάκωση της σύγκρουσης.
Το Κρεμλίνο δοκιμάζει συνέχεια την αποφασιστικότητα της Δύσης: Μόλις πρόσφατα ο Πούτιν ενέκρινε αλλαγές στο πυρηνικό δόγμα της χώρας, με Ρώσους αξιωματούχους να ισχυρίζονται πως το αναθεωρημένο δόγμα «πρακτικά εξαλείφει» την πιθανότητα ήττας στο πεδίο της μάχης. Ωστόσο, υπάρχουν αμφιβολίες ως προς το κατά πόσον είναι λειτουργικό το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας: Δυτικοί ειδικοί θεωρούν ότι τα πυρηνικά της χώρας είναι κυρίως από την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης, και μπορεί να μην λειτουργούν καν- ο πρώην αξιωματικός που μίλησε στο BBC, ωστόσο, το απορρίπτει αυτό ως μια «πολύ απλοϊκή άποψη από υποτιθέμενους ειδικούς».
«Μπορεί να υπάρχουν κάποιοι παλιοί τύποι όπλων σε κάποιες περιοχές, μα η χώρα έχει ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο, μεγάλη ποσότητα κεφαλών, περιλαμβανομένων συνεχών περιπολιών σε ξηρά, θάλασσα και αέρα» υπογραμμίζει, υποστηρίζοντας πως τα ρωσικά πυρηνικά όπλα είναι πλήρως επιχειρησιακά και έτοιμα για χρήση: «Η δουλειά για τη συντήρησή τους λαμβάνει χώρα συνεχώς, δεν σταματά ούτε λεπτό».
Λίγο μετά την έναρξη του πολέμου, ο Αντόν λέει πως έλαβε αυτό που χαρακτηρίζει ως «εγκληματική εντολή» για ομιλίες στους στρατιώτες υπό τις διαταγές του με πολύ συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές: «Έλεγαν πως οι Ουκρανοί άμαχοι είναι μαχητές και θα έπρεπε να καταστραφούν...αυτό είναι κόκκινη γραμμή για μένα. Είναι έγκλημα πολέμου. Είπα ότι δεν θα διέσπειρα αυτή την προπαγάνδα».
Οι ανώτεροί του τον τιμώρησαν μεταθέτοντάς τον σε μια ταξιαρχία εφόδου σε άλλο τμήμα της χώρας- του είπαν ότι θα τον έστελναν στον πόλεμο. Οι μονάδες αυτές συχνά στέλνονται στη μάχη ως «πρώτο κύμα», και Ρώσοι λιποτάκτες έχουν πει στο BBC ότι αυτοί που δημιουργούν προβλήματα εκφράζοντας αντίθεση στον πόλεμο χρησιμοποιούνται ως «κρέας για τα κανόνια».
Πριν τον στείλουν στο μέτωπο, ο Αντόν υπέγραψε μια δήλωση στην οποία εξέφραζε την άρνησή του να συμμετάσχει στον πόλεμο και άρχισε ποινική διαδικασία σε βάρος του. Ο ίδιος έδειξε στο BBC έγγραφα που επιβεβαίωναν τη μετάθεσή του και τη δίωξη σε βάρος του. Μετά αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα με τη βοήθεια οργανισμού εθελοντών που βοηθούσε άτομα που ήθελαν να λιποτακτήσουν. «Αν έφευγα από τη βάση των πυρηνικών δυνάμεων, τότε η τοπική FSB θα αντιδρούσε αποφασιστικά και πιθανότατα δεν θα ήμουν σε θέση να φύγω από τη χώρα» προσθέτει, εκτιμώντας παράλληλα πως ήταν η μετάθεσή του σε ταξιαρχία εφόδου που του επέτρεψε να ξεφύγει.
Ο πρώην αξιωματικός υπογραμμίζει πως ο κόσμο πρέπει να γνωρίζει ότι πολλοί Ρώσοι στρατιώτες είναι εναντίον του πολέμου. Ο οργανισμός που βοηθά λιποτάκτες, Itite Lesom («Πήγαινε στο δάσος», ή, αλλιώς, «εξαφανίσου») είπε στο BBC πως οι λιποτάκτες που ζητούν βοήθεια είχε αυξηθεί στους 350 τον μήνα. Πάντως υπάρχουν κίνδυνοι: Τουλάχιστον ένας έχει σκοτωθεί αφού έφυγε στο εξωτερικό και αρκετοί επέστρεψαν δια της βάις στη Ρωσία για να δικαστούν.
Ο Αντόν λέει πως οι υπηρεσίες ασφαλείας τον ψάχνουν ακόμα και για αυτό παίρνει μέτρα, δουλεύει «μαύρα» και δεν εμφανίζεται σε επίσημα συστήματα. Επίσης δεν μιλά πλέον στους φίλους του στη βάση για να μην τους θέσει σε κίνδυνο- ενώ κατανοεί πως είναι επικίνδυνο να βοηθήσει άλλους να αυτομολήσουν. «Καταλαβαίνω πως όσο περισσότερο το κάνω, τόσο πιο πιθανό να προσπαθήσουν να με σκοτώσουν» προσθέτει.