Τα βλέμματα όλων στρέφονται την Πέμπτη σε μία Σύνοδο Κορυφής στην οποία οι ηγέτες της ΕΕ προσέρχονται (ήδη) διχασμένοι μετά την αιφνιδιαστική πρόταση Τουσκ για κατάργηση της υποχρεωτικής ποσόστωσης στην υποδοχή προσφύγων. Οι αντιδράσεις είναι πολλές και ερωτηματικό παραμένει εάν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου επιμείνει στη θέση του ή τελικά αποσύρει το σχετικό σημείωμα. Άλλωστε, η Σύνοδος αυτή δεν αναμένετο να προσφέρει νέες λύσεις αφού οι ηγέτες συναντώνται προκειμένου να συζητήσουν για τις αποφάσεις εκείνες οι οποίες, θεωρητικά σύμφωνα με τον προγραμματισμό των Βρυξελλών, πρόκειται να ληφθούν τον Ιούνιο του 2018.
Η πρωτοβουλία του προέδρου
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συνέταξε πρόταση την οποία επρόκειτο να παρουσιάσει στους Ευρωπαίους ηγέτες ώστε να τους καλέσει να καταστήσουν τη συνολική τους προσέγιση για το μεταναστευτικό «περισσότερο βιώσιμη, με βάση τα ασφαλή εξωτερικά σύνορα και την πρόληψη των μαζικών αφίξεων». Στο ειδικό έγγραφο για το μεταναστευτικό το οποίο συνόδευε την επιστολή του προς τους «28» τόνιζε ότι «πρέπει να επιτευχθεί συναίνεση έως τον Ιούνιο του 2018 για τη μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ, βασισμένη στο πνεύμα της ευθύνης και της αλληλεγγύης». Ωστόσο, οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων είναι ήδη έντονες αφού ο κ. Τουσκ στο σημείωμά του υπογραμμίζει «ότι η έως τώρα εμπειρία έχει καταδείξει τα εξής:
-Η ΕΕ μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την παράνομη μετανάστευση μόνο με την πλήρη συμμετοχή των κρατών-μελών και τη συντονισμένη χρήση μέσων και εργαλείων της ΕΕ και των κρατών-μελών.
-Κανένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο του αυτή την κοινή πρόκληση, αλλά η αποφασιστική δράση των ηγετικών κρατών-μελών, υποστηριζόμενων από την ΕΕ και της βοήθειας από άλλα κράτη-μέλη, αποδείχθηκε αποτελεσματική όσον αφορά την εξάλειψη της παράνομης μετανάστευσης προς την Ευρώπη, όπως απέδειξε πρόσφατα ο ρόλος που έπαιξε η Ιταλία στη Λιβύη.
-Οι μεταναστευτικές ροές διαφέρουν και είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ προσφύγων και οικονομικών μεταναστών κατά την ανάπτυξη των πολιτικών μας.
-Η ad hoc χρηματοδοτική δέσμευση είναι ανεπαρκής για το μέγεθος της πρόκλησης.
- «Οι υποχρεωτικές ποσοστώσεις (στην κατανομή των προσφύγων στα κράτη-μέλη) έχουν αποδειχθεί ότι είναι εξαιρετικά διχαστικές και αναποτελεσματικές».
Στην πρότασή του ο κ. Τουσκ για το μεταναστευτικό παραθέτει δε συγκεκριμένες προτάσεις «προκειμένου να διασφαλιστεί μια αποτελεσματική ευρωπαϊκή πολιτική μετανάστευσης και ασύλου». Τονίζει μεταξύ άλλων σχετικά: αυτό που χρειάζεται είναι «σταθεροί» και «μακροπρόθεσμοι μηχανισμοί χρηματοδότησης», δηλαδή ένα «ειδικό χρηματοδοτικό μέσο», που θα έχει ως στόχο την εξάλειψη της παράνομης μετανάστευσης.Προτείνει, επίσης, εταιρικές σχέσεις με τις γειτονικές χώρες, καθώς και με άλλες χώρες διέλευσης και προέλευσης μεταναστών και κοινή δράση για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου και των μεταναστευτικών πιέσεων. Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων, προτείνει «επιχειρησιακούς μηχανισμούς σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο».
Οι αντιδράσεις και το μπλόκο
Με τον Αλέξη Τσίπρα να έχει ζητήσει συνάντηση με τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και την Άνγκελα Μέρκελ στην οποία θα παραστεί και ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, αρχίζουν τα (πολιτικά) όργανα του Συμβουλίου. Ενδεικτική των προθέσεων του κ. Τσίπρα είναι η άποψη την οποία εξέφρασε σχετικά «άστοχη, άσκοπη και άκαιρη η πρόταση Τουσκ».
Στην ατζέντα αυτού του ραντεβού επίσημα είναι οι ευρωτουρκικές σχέσεις αλλά και το προσφυγικό. Την ίδια στιγμή, το Βερολίνο επεσήμανε πως η αλληλεγγύη στο προσφυγικό συνιστά «ακρογωνιαίο λίθο» της ΕΕ ενώ υπογράμμισε ότι διαφωνεί με την πρόταση Τουσκ.
Οι τόνοι όμως είχαν ανέβει πριν την πρωτοβουλία του Έλληνα πρωθυπουργού και συγκεκριμένα από τον Ευρωπαίο Επίτροπο για θέματα Μετανάστευσης, Δημήτρη Αβραμόπουλο, ο οποίος είχε χαρακτηρισεί «αντιευρωπαϊκή» και «απαράδεκτη» την πρόταση Τουσκ. Συντασσόμενος με τον κ. Αβραμόπουλο ο αντιπρόεδρος τηςν Κομισιόν, Φρανς Τίμερμανς σημειώνοντας πως διαφωνεί πως η μετεγκατάσταση ήταν «αναποτελεσματική» επεσήμανε ότι «η αλληλεγγύη είναι βασικό στοιχείο της ΕΕ». Λίγη ώρα αργότερα η ίδια η Επιτροπή δια του εκπροσώπου της, Μαργαρίτη Σχοινά, απέρριψε (με τη σειρά της) πως η έως τώρα πολιτική της ΕΕ στη διαχείριση του μεταναστευτικού υπήρξε «διχαστική» και «αναποτελεσματική» και υπενθύμισε πως πάνω από 32.000 πρόσφυγες έχουν μετεγκατασταθεί, αριθμός που αντιστοιχεί περίπου στο 90% των επιλέξιμων ατόμων προς μετεγκατάσταση. Σημείωσε δε, ότι «η απόφαση για το μηχανισμό μετεγκατάστασης είναι απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η νομιμότητα της οποίας έχει επικυρωθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο».
Επιπλέον, τη δυσαρέσκειά τους για το σημείωμα Τουσκ έχουν εκφράσει ξένοι και Έλληνες ευρωβουλευτές. «Πραγματικά σοκαρίστηκα χθες από το έγγραφο Τουσκ», δήλωσε από την πλευρά του ο επικεφαλής της ομάδας των Φιλελευθέρων, Γκι Βερχόφσταντ, σημειώνοντας ότι αυτό που υπονοούσε η επιστολή ήταν ότι η ΕΕ μόνο μπορεί να βοηθάει τα κράτη-μέλη στο μεταναστευτικό, το οποίο είναι εθνική ευθύνη.
Επίθεση στο Ντ. Τουσκ εξαπέλυσαν και οι Πράσινοι, με την επικεφαλής της ευρωομάδας, Σκα Κέλερ, να επισημαίνει πως με την εν λόγω επιστολή ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου «υπονομεύει τις προοπτικές μιας πολιτικής για τους πρόσφυγες που βασίζεται στην αλληλεγγύη στην Ευρώπη».
Για τον επικεφαλής της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ, Δ. Παπαδημούλη, το έγγραφο Τουσκ είναι «απαράδεκτο, προκλητικό και αντιευρωπαϊκό» και όταν το διάβασε, νόμιζε ότι το υπογράφει «ο κύριος Κατσίνσκι ή ο κύριος Όρμπαν, όχι ο πρόεδρος του Συμβουλίου».
Η ατζέντα της Συνόδου Κορυφής στις 14 και 15 Δεκεμβρίου
Σε αυτή τη Σύνοδο, οι ηγέτες της ΕΕ θα ασχοληθούν με ορισμένα από τα πιο φλέγοντα ζητήματα, όπως η άμυνα, η μετανάστευση, οι εξωτερικές υποθέσεις, κοινωνικά θέματα, η εκπαίδευση και ο πολιτισμός.
Μετανάστευση
Την πρώτη ημέρα, στο επίκεντρο αναμένεται να βρεθεί το μεταναστευτικό. Στον απόηχο των δηλώσεων Τουρκ, που έχουν πυροδοτήσει πλήθος αντιδράσεων, είναι και το θέμα που αναμένεται να απασχολήσει περισσότερο τους ηγέτες της ΕΕ. Σύμφωνα με την επίσημη ατζέντα «οι ηγέτες θα συζητήσουν περί του πρακτέου όσον αφορά την πολιτική μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένης της εσωτερικής και της εξωτερικής διάστασης». Ωστόσο όλοι περιμένουν να δουν εάν ο Τουσκ θα καταθέσει τελικά την πρότασή του για κατάργηση των ποσοστώσεων. Μια πρόταση που ήδη από την διαρροή της έχει προκαλέσει πολλές αντιδράσεις, μια από αυτές και της Ελλάδας.
Άμυνα
Προβλέπεται επίσης οι ηγέτες της ΕΕ θα επικροτήσουν τη δρομολόγηση της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας (PESCO). Θυμίζουμε ότι στις 13 Νοεμβρίου, 23 κράτη μέλη κοινοποίησαν την πρόθεσή τους να ενταχθούν στην PESCO προκειμένου να ενισχύουν την αμυντική συνεργασία.
Επίσης, το Συμβούλιο θα εξετάσει την πρόοδο σε άλλους τομείς, ιδίως όσον αφορά τη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ.
Εξωτερικές σχέσεις
Ανάλογα με τα γεγονότα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενδέχεται να εξετάσει συγκεκριμένα θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Κοινωνικά θέματα, παιδεία και πολιτισμός
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα εκδώσει συμπεράσματα σχετικά με κοινωνικά θέματα, καθώς και με την παιδεία και τον πολιτισμό.
Τα συμπεράσματα θα είναι βασισμένα στις συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο Γκέτεμποργκ στα πλαίσια του θεματολογίου των ηγετών με θέμα τον πολιτισμό και την παιδεία και κατά την κοινωνική σύνοδο κορυφής.
Σύνοδος κορυφής για το ευρώ
Την Παρασκευή θα γίνει η Σύνοδος Κορυφής για το ευρώ, όπου θα συζητηθεί η οικονομική και νομισματική ένωση (ΟΝΕ), καθώς και η Τραπεζική Ένωση.
Διαπραγματεύσεις για το «Brexit»
Επίσης στο τραπέζι θα βρεθεί και το άρθρο 50, όπου σε σύνθεση ΕΕ 27, οι ηγέτες θα εξετάσουν τις τελευταίες εξελίξεις των διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν μετά τη γνωστοποίηση του Ηνωμένου Βασιλείου ότι προτίθεται να αποχωρήσει από την ΕΕ.
Οι ηγέτες θα επανεκτιμήσουν την πορεία των διαπραγματεύσεων ενόψει του Brexit προκειμένου να καθοριστεί κατά πόσον έχει επιτευχθεί επαρκής πρόοδος ως προς τρία συγκεκριμένα θέματα:
δικαιώματα των πολιτών
Ιρλανδία
χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις
Αναμένεται επίσης να εγκρίνουν το σχέδιο κατευθυντηρίων γραμμών για τη μετάβαση στη δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων για το Brexit. Προηγήθηκε η επιβεβαίωση από τον Μισέλ Μπαρνιέ, που είναι ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ, ότι έχει σημειωθεί επαρκής πρόοδος κατά την πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων.
Το πρόγραμμα Τσίπρα
Ό Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, μεταβαίνει στις Βρυξέλλες την Πέμπτη.
Αναλυτικά το πρόγραμμα:
Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου
12.00: Συμμετοχή στην προπαρασκευαστική σύνοδο του PES.
14:30: Συνάντηση με τον Επίτροπο Johannes Hahn, αρμόδιο για την ευρωπαϊκή πολιτική γειτονία και τις διαπραγματεύσεις για τη διεύρυνση της Ένωσης.
15:00: Συμμετοχή στις εργασίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με θέματα την ευρωπαϊκή ασφάλεια και την Κοινωνική Ευρώπη.
19.00: Δείπνο εργασίας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με θέματα: Μετανάστευση, σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας, Ουκρανία και Ιεροσόλυμα.
Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου
9.00: Πρόγευμα εργασίας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με θέμα τις μεταρρυθμίσεις στη ζώνη του ευρώ.
10:30: Τετραμερής συνάντηση, στο περιθώριο των εργασιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με τη συμμετοχή του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean – Claude Juncker, της Καγκελαρίου της Γερμανίας, Angela Merkel και του Πρωθυπουργού της Βουλγαρίας, Boyko Borissov, με θέματα τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας και το προσφυγικό.
11.00: Συζήτηση στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με θέμα τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για το Brexit.