Οι Ταλιμπάν ανακατέλαβαν τον έλεγχο στο Αφγανιστάν την Κυριακή, δύο δεκαετίες αφότου αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την εξουσία από τις ξένες δυνάμεις με επικεφαλής τις ΗΠΑ.
Κατά τη διάρκεια των ημερών τους στην εξουσία από το 1996 έως το 2001, οι ισλαμιστές Ταλιμπάν αποτελούσαν μία από τις πιο καταπιεστικές κυβερνήσεις στον κόσμο.
Υπήρξαν δημόσιες εκτελέσεις, λιθοβολισμοί, αυστηρές ερμηνείες της Σαρία (σ.σ. ισλαμικός θρησκευτικός νόμος), γυναίκες δεν επιτρεπόταν να εργάζονται και κορίτσια δεν είχαν το ελεύθερο να παρακολουθούν τα μαθήματα στο σχολείο. Ολες οι γυναίκες έπρεπε να καλύπτουν το πρόσωπό τους και να συνοδεύονται από έναν άντρα συγγενή εάν ήθελαν να βγούν από τα σπίτια τους. Στους άνδρες απαγορευόταν να κουρεύουν τα γένια τους.
Τώρα, η ομάδα επιδιώκει να παρουσιάσει ένα πιο μετριοπαθές πρόσωπο. Ακολουθούν μερικές από τις υποσχέσεις που έχει δώσει τις τελευταίες ημέρες:
- «Το Ισλαμικό Εμιράτο διαβεβαιώνει για άλλη μια φορά όλους τους πολίτες του ότι θα προστατεύσει, όπως πάντα, τη ζωή, την περιουσία και την τιμή τους και θα δημιουργήσει ένα ειρηνικό και ασφαλές περιβάλλον για το αγαπημένο του έθνος».
- «Ολοι όσοι εργάστηκαν και βοήθησαν προηγουμένως τους εισβολείς (δυτικά στρατεύματα), ή βρίσκονται τώρα στις τάξεις της διεφθαρμένης διοίκησης της Καμπούλ, το Ισλαμικό Εμιράτο τους ανοίγει την πόρτα του και τους ανακοινώνει ότι τους χορηγεί αμνηστία».
- «Το Ισλαμικό Εμιράτο του Αφγανιστάν δεν ενδιαφέρεται για την ιδιωτική ιδιοκτησία κανενός, (ούτε για τα αυτοκίνητα κανενός, ούτε για τη γη και τα σπίτια κανενός, ούτε για τις αγορές και τα καταστήματα κανενός), αλλά θεωρεί την προστασία των ζωών και των περιουσιών του έθνους πρωταρχική του ευθύνη».
- «Σε περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Ισλαμικού Εμιράτου, οι άνθρωποι πρέπει να έχουν μια φυσιολογική ζωή, είτε πρόκειται για εκπαιδευτικό, υγειονομικό, κοινωνικό ή πολιτιστικό επίπεδο».
- «Διαβεβαιώνουμε επίσης όλους τους διπλωμάτες, τις πρεσβείες, τα προξενεία και τους εργαζόμενους σε φιλανθρωπικά πρότζεκτ, είτε είναι ξένοι είτε Αφγανοί, ότι όχι μόνο δεν θα τους δημιουργηθούν προβλήματα από την ασφάλεια του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν αλλά θα τους παρέχεται ένα ασφαλές περιβάλλον».
- «Θα σεβαστούμε τα δικαιώματα των γυναικών. Η πολιτική μας είναι ότι οι γυναίκες θα έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και την εργασία, αλλά και να φορούν χιτζάμπ».
Εν ολίγοις, οι Ταλιμπάν υπόσχονται μια νέα εποχή ειρήνης στο Αφγανιστάν και επιστροφή στην κανονική ζωή.
Αλλά οι Αφγανοί που θυμούνται τη βάναυση διακυβέρνησή τους δεν πείθονται και παρακολουθούν με τρόμο τις εξελίξεις.
Ηδη υπάρχουν ενδείξεις επιστροφής στη σκληρή εκδοχή της ισλαμικής κυριαρχίας που ζούσαν από το 1996 έως το 2001.
Πολλοί φοβούνται ότι οι Ταλιμπάν θα ανατρέψουν τα κέρδη που κατέκτησαν γυναίκες και εθνοτικές μειονότητες μετά από αγώνες δύο δεκαετιών, περιορίζοντας παράλληλα το έργο των δημοσιογράφων και των εργαζομένων στις ΜΚΟ.
Μια ολόκληρη γενιά Αφγανών μεγάλωσε με την ελπίδα να οικοδομήσει ένα σύγχρονο, δημοκρατικό κράτος - όνειρα που φαίνεται να έχουν γίνει εφιάλτης μπρος στην αμείλικτη προέλαση των Ταλιμπάν.
Καθώς οι αντάρτες έφτασαν στην πρωτεύουσα νωρίς την Κυριακή, μια φωτογραφία κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που έδειχνε τον ιδιοκτήτη ενός σαλονιού ομορφιάς να βάφει με μπογιά τις αφίσες που απεικόνιζαν γυναίκες.
Νέοι άντρες έτρεχαν στο σπίτι τους για να βγάλουν τα τζιν και τα μπλουζάκια που φορούσαν και να βάλουν την παραδοσιακή φορεσιά τους
Καταστήματα, κυβερνητικά γραφεία και σχολεία παραμένουν κλειστά στις πόλεις που κατέλαβαν οι Ταλιμπάν τις τελευταίες ημέρες, με τους κατοίκους να μένουν σε εσωτερικούς χώρους. Πολλοί φάνηκαν να βρίσκονται εν αναμονή των εντολών που θα επιβάλλουν οι μαχητές.
Οι γυναίκες στους δρόμους είναι λίγες ή και καθόλου σε ορισμένες περιοχές.
Οι Ταλιμπάν, από την πλευρά τους, προτρέπουν τους Αφγανούς να παραμείνουν στη χώρα και έχουν δεσμευτεί να δημιουργήσουν ένα «ασφαλές περιβάλλον» για επιχειρήσεις, πρεσβείες και ξένες ή τοπικές φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Αλλά μερικές από τις ενέργειές τους στέλνουν διαφορετικό μήνυμα.
Τον περασμένο μήνα, αφού κατέλαβαν την περιοχή Μαλιστάν, στη νότια επαρχία Γάζνι, οι μαχητές πήγαν πόρτα-πόρτα αναζητώντας άτομα που είχαν συνεργαστεί με την κυβέρνηση, σκοτώνοντας τουλάχιστον 27 πολίτες, τραυματίζοντας 10 άλλους ενώ λεηλάτησαν σπίτια, σύμφωνα με την ημιεπίσημη Ανεξάρτητη Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν.
Μετά τη κατάληψη της πόλης Χεράτ, Ταλιμπάν διαπόμπευσαν δημοσίως δύο φερόμενους ως κλέφτες στους δρόμους με μαύρο μακιγιάζ στα πρόσωπά τους. Αυτό θεωρείται προειδοποίηση, ενώ επαναλαμβανόμενοι παραβάτες κινδυνεύουν να τους κόψουν το χέρι. Είναι επίσης γνωστό ότι οι Ταλιμπάν πετροβολούν ύποπτους μοίχους που απατούν τις γυναίκες τους και κάνουν δημόσιες εκτελέσεις σύμφωνα με τη σκληρή εκδοχή του ισλαμικού νόμου που επιβάλλουν.
Κατά την προηγούμενη διακυβέρνησή τους, οι Ταλιμπάν απαγόρευαν στις γυναίκες να εργάζονται έξω από το σπίτι και στα κορίτσια να πηγαίνουν στο σχολείο. Ολες οι γυναίκες έπρεπε να φορούν μπούρκα και να συνοδεύονται από έναν άντρα συγγενή όποτε έβγαιναν έξω.
Αυτές τις μέρες, η ηγεσία των Ταλιμπάν λέει ότι είναι ανοικτή στην εκπαίδευση των γυναικών, αλλά ομάδες δικαιωμάτων λένε ότι οι κανόνες διαφέρουν ανάλογα με τους τοπικούς διοικητές και τις ίδιες τις κοινότητες. Το Αφγανιστάν παραμένει εξαιρετικά συντηρητική χώρα, ειδικά εκτός των μεγάλων πόλεων.
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφέρει ότι οι Ταλιμπάν συνήθως απειλούν και κρατούν δημοσιογράφους, ιδιαίτερα γυναίκες και όσους τους ασκούν κριτική.
Οι Ταλιμπάν και η κυβέρνηση κατηγόρησαν ο ένας τον άλλον για μια πρόσφατη σειρά δολοφονιών δημοσιογράφων, για μερικές από τις οποίες διεκδίκησε την ευθύνη η πιο ριζοσπαστική οργάνωση του Ισλαμικού Κράτους.
Την Παρασκευή, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν έναν ραδιοφωνικό σταθμό στη νότια πόλη Κανταχάρ και τον μετονόμασαν σε Φωνή της Σαρία. Δεν είναι σαφές εάν οι αντάρτες εκδίωξαν τους υπαλλήλους του σταθμού ή τους επέτρεψαν να επιστρέψουν. Αλλά ο σταθμός δεν θα μεταδίδει πλέον μουσική, η οποία απαγορεύεται στις περιοχές που διοικούνται από τους Ταλιμπάν.
Οι Ταλιμπάν έκλεισαν επίσης έναν ραδιοφωνικό σταθμό στη νότια επαρχία Χελμάντ, που διέθετε γυναικείο πρόγραμμα, αλλά οι αντάρτες είπαν ότι επρόκειτο για προσωρινή απόφαση.
Ο φόβος κυριαρχεί ιδιαίτερα στην εθνοτική μειονότητα των Χαζάρα - πρόκειται για Σιίτες Μουσουλμάνους που εκδιώχθηκαν από τους Ταλιμπάν και κατέγραψαν σημαντικά κέρδη στην εκπαίδευση και την κοινωνική θέση τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Θεωρείται ότι είχαν επενδύσει πολύ στην κυβέρνηση που υποστηρίζεται από τη Δύση, κάτι που θα μπορούσε να τους επιφέρει βαριά αντίποινα μετά την πτώση της.
Τα τελευταία χρόνια, οι σουνίτες εξτρεμιστές της τοπικής «θυγατρικής» του Ισλαμικού Κράτους έχουν πραγματοποιήσει ένα κύμα φρικτών επιθέσεων με στόχο τους Χαζάρα. Μια επίθεση σε μαιευτήριο πέρυσι κόστισε τη ζωή σε 24 άτομα, συμπεριλαμβανομένων λεχώνων και των νεογέννητων μωρών τους.
Οι Ταλιμπάν έχουν καταδικάσει τέτοιες επιθέσεις και έχουν επιδοθεί σε έναν «πόλεμο επικράτησης» με το παρακλάδι του ISIS. Μένει όμως να φανεί εάν, μόλις βρεθούν στην εξουσία, οι Ταλιμπάν θα καταπολεμήσουν τέτοιες ομάδες, οι οποίες έχουν την ίδια ιδεολογία με αυτούς τους και περιλαμβάνουν στις τάξεις τους πρώην Ταλιμπάν μαχητές.
(με πληροφορίες από Reuter, Associated Press)