Το Ilulissat είναι η τρίτη πόλη της Γροιλανδίας και η απαραίτητη στάση εάν θέλει κάποιος να επισκεφθεί τα παγόβουνα που εδώ και 3000 χρόνια στέκονται αγέρωχα στις δυτικές ακτές του νησιού. Για να φτάσεις εδώ- όπως και παντού στη Γροιλανδία- ο μόνος τρόπος είναι το αεροπλάνο. Η πτήση από το Kangerlussuaq θα σε φέρει σε 45 λεπτά περίπου (καιρού θέλοντος…) και θα πετάξει πάνω απο μια κάτασπρη θάλασσα πάγου.
Διαβάστε το πρώτο μέρος:
Η ζωή στο Ilulissat οργανώνεται γύρω από το λιμάνι. Οι ντόπιοι ασχολούνται με την αλιεία και από το λιμάνι διακινούνται οι περίφημες γροιλανδικές γαρίδες και ο μπακαλιάρος. Εκτός από ψάρια, η Γροιλανδία δεν παράγει τίποτα. Και πως θα ήταν δυνατό, όταν το 80% του εδάφους καλύπτεται από μόνιμο πάγο, ο χειμώνας διαρκεί 7 μήνες και οι διάσπαρτες πόλεις δεν επικοινωνούν μεταξύ τους καθώς δεν υπάρχουν δρόμοι.
Οι Ινουίτ της Γροιλανδίας επιβίωσαν για αιώνες τρώγοντας σχεδόν αποκλειστικά κρέας και ψάρια. Φώκιες, φάλαινες, τάρανδοι και βούβαλοι ήταν το καθημερινό κυνήγι. Το φαγητό ήταν περισσότερο επιβίωση παρά γαστρονομία. Σήμερα όμως οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Οι Ινουίτ έχουν εγκαταλείψει τις παραδοσιακές τους συνήθειες και το κυνήγι δεν αποτελεί παρά μια περιστασιακή ασχολία. Αν και η φάλαινα και η φώκια αποτελούν ακόμα μέρος της διατροφής, το κυνήγι τους είναι ελεγχόμενο από την κυβέρνηση και επιτρέπεται μόνο ορισμένες φορές το χρόνο και σε πολύ συγκεκριμένα είδη. Πλέον σχεδόν όλα τα τρόφιμα εισάγονται από τη Δανία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να είναι ιδιαίτερα ακριβά αλλά και να υπάρχουν αρκετές ελλείψεις καθώς ο καιρός δεν επιτρέπει πάντα τις εισαγωγές. Στα δύο σουπερμάρκετ του Ilulusssat, βρήκα μπανάνες που έμοιαζαν σχεδόν σαν να είχαν βγει από την κατάψυξη και τρία είδη από λαχανικά, όλα εισαγόμενα και πακεταρισμένα από τη Δανία στο τριπλάσιο της τιμής τους. Ακόμα και στα εστιατόρια οι ποικιλίες στα πιάτα περιορίζονται στα βασικά υλικά και πάντα πρέπει να ρωτάς τι υπάρχει στο μενού. Η ζωή είναι τόσο ακριβή στη Γροιλανδία σε σημείο που κάνει τη Δανία – μια από τις ακριβότερες χώρες της Ευρώπης να φαντάζει φθηνή…
Από τους 56,000 Ινουίτ που έχουν παραμείνει στη Γροιλανδία, περίπου οι 27,000 εργάζονται, 10,000 από τους οποίους απασχολούνται στον δημόσιο τομέα. Οι υπόλοιποι ασχολούνται με την αλιεία τον τουρισμό και τις εξορύξεις στα ορυχεία. Τα ποσοστά αλκοολισμού, ναρκωτικών ουσιών αλλά και HIV-AIDS στη Γροιλανδία είναι τα υψηλότερα σε δανέζικο έδαφος. Όπως συνέβη σε όλους σχεδόν τους γηγενείς πληθυσμούς, που έχασαν σταδιακά τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους και τη σύνδεση με το παρελθόν τους, οι σημερινοί Ινουιτ παλεύουν να προσαρμοστούν σε ένα κόσμο που αλλάζει γρήγορα και σε μια κοινωνία που είναι περισσότερη δανέζικη παρά δική τους.
Στη Γροιλανδία δεν υπάρχουν άστεγοι και φυλακές. Αν κάποιος εγκλιματίσει, ακόμα και αν διαπράξει φόνο, η κοινότητα του τον τιμωρεί με την απομόνωση του από τα υπόλοιπα μέλη της. Μόνο αν διαπράξει σοβαρό αδίκημα δεύτερη φορά θα σταλεί στη Δανία για να εκτίσει ποινή σε κάποια φυλακή. Αντίστοιχα δεν υπάρχουν επιδόματα ανέργων ή οποιαδήποτε πρόνοια για ανθρώπους που δεν τα καταφέρνουν και τόσο καλά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό Ινουίτ με ψυχολογικά, οικονομικά ή προβλήματα υγείας να καταφεύγει στη Δανία όπου έχει πρόσβαση σε επιδόματα πρόνοιας. Όμως και εκεί, οι περισσότερες πιθανότητες είναι δυστυχώς να καταλήξουν στο περιθώριο της κοινωνίας.
Θα επανέλθουμε στο θέμα των Ινουίτ όμως πρώτα ας κάνουμε μια στάση στο Disco Bay και στο παγωμένο φιορδ, όπου στέκουν επιβλητικά, εδώ και 3000 χρόνια τα μοναδικά παγόβουνα. Η πρόσβαση σε αυτά γίνεται μόνο με πλοίο και αυτό μόνο κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Μόλις οι θερμοκρασίες ανέβουν, το φιορδ πλημμυρίζει από το νερό που ελευθερώνουν οι πάγοι και γίνεται απροσπέλαστο για τα πλοία.
Το ταξίδι με το πλοίο διαρκεί περίπου 3 ώρες και περνάει τόσο κοντά στα παγόβουνα που έχεις την εντύπωση ότι θα τα αγγίξεις. Ενθουσιασμένη διάλεξα μια θέση στην άκρη της πλώρης με πλήρη θέα στον κόλπο και περίμενα να δω απο κοντά τα παγόβουνα. Στο σκούρο μπλε της θάλασσας καθρεφτίζονται οι επιβλητικοί όγκοι πάγου και οι γλάροι πετάνε δίπλα σου αφήνοντας δυνατές φωνές. Ο δυνατός ήλιος εναλλάσσεται με άσπρα σύννεφα χρωματίζοντας την ατμόσφαιρα με μια σχεδόν διάφανη λευκή χροιά. Σε αυτό τη σημείο το κρύο σου κόβει την ανάσα. Καθώς περνάμε ανάμεσα από τα παγόβουνα, νιώθω ότι πλέον δεν μπορώ να αναπνεύσω. Η κάμερα μου δεν λειτουργεί, τα χέρια μου – παρόλα τα ειδικά ρούχα- δεν μπορούν πλέον να αγγίξουν τίποτα- και τρέμω τόσο πολύ που δεν αισθάνομαι ούτε το κούνημα του πλοίου. Ο καπετάνιος μας λέει ότι καμιά φορά οι πάγοι μετακινούνται απροειδοποίητα δημιουργώντας μεγάλα κύματα και αυτό μπορεί να αναποδογυρίσει τα πλοία που διασχίζουν τον κόλπο. Συμπληρώνει ότι αν κάποιος πέσει στο παγωμένο νερό έχει ακριβώς 1.30 λεπτό μέχρι να πεθάνει. Δε νομίζω ότι είναι αυτό που θα ήθελα να ακούσω εκείνη τη στιγμή.
Χιλιάδες χρόνια χρειάστηκαν για να δημιουργηθούν αυτοί οι επιβλητικοί όγκοι πάγου που μέσα τους κρύβουν τα μυστικά της επιβίωσης του ανθρώπου. Η ζωή μας είναι τόσο άρρηκτα δεμένη μαζί τους και το τέλος τους θα σημάνει και το δικό μας τέλος . Και όμως ότι έφτιαξε η φύση με υπομονή για αιώνες, η απληστία του ανθρώπου το καταστρέφει μέσα σε λίγες δεκαετίες. Οι πάγοι στη Γροιλανδία λιώνουν με ταχύτατους ρυθμούς. Η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει…
Περισσότερα στο Blog