Σήμερα, Τετάρτη 22 Δεκεμβρίου, αναμένεται γενική ανακοίνωση σχετικά με τα πιθανά κριτήρια ένταξης του αερίου και των πυρηνικών στην επερχόμενη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δέσμη μέτρων της Βιώσιμης Χρηματοδότησης και Ταξινομίας της ΕΕ.
Ενημέρωση: Ολοκληρώθηκε η σημερινή συνάντηση της Επιτροπής και η ανακοίνωση δεν ήρθε ποτέ. Για την ιστορία, σήμερα 22/12 αρχικά θα δημοσιευόταν η πρόταση της Ταξινομίας και την προηγούμενη εβδομάδα διαβάζαμε βαρύγδουπες πανηγυρικές δηλώσεις ευρωβουλευτών για την ένταξη ή μη των πυρηνικών και του αερίου, ανάλογα με το πού στέκεται η χώρα.
Πριν λίγες ημέρες, υπήρξε ενημέρωση ότι σήμερα θα γινόταν μόνο μια γενική επικοινωνία για τα κριτήρια ένταξης των δύο ενεργειακών πηγών στη δέσμη μέτρων, μόνο για να έρθει η πραγματικότητα να το καταρρίψει.
Οι συνεχόμενες αλλαγές, οι έντονες διαφωνίες μεταξύ των αντιπροσώπων, το σίριαλ με την προσθαφαίρεση των πυρηνικών και του αερίου στην ατζέντα και η ανεύθυνη συνολική στάση, δείχνουν την αμηχανία απέναντι στο θέμα. Όπως εξηγούμε στο κείμενο, είναι αδιανόητη η συμπερίληψη πυρηνικών και ορυκτού αερίου στην Ταξινομία. Πλέον, αμφιβάλλουμε και για την αξιοπιστία των διαδικασιών.
Αν και υπάρχουν εκατοντάδες σημεία που θα έπρεπε να μας απασχολούν στο πλαίσιο αυτών των μέτρων, όλα με γνώμονα τη στροφή σε βιώσιμες κοινωνίες και τη θωράκιση αυτών, στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκονται τα πυρηνικά και το ορυκτό αέριο, αφού υπάρχει πρόθεση να χαρακτηριστούν ως “πράσινες” επενδύσεις.
Η Greenpeace θεωρεί ότι αυτό θα είναι καταστροφικό για την προσπάθεια αναχαίτισης της κλιματικής κρίσης και έχει αναλάβει σχετική Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών για την απαγόρευση των διαφημίσεων ορυκτών καυσίμων.
Η Βιώσιμη Χρηματοδότηση και Ταξινομία θεσπίστηκε από την ΕΕ ως εργαλείο για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050 μέσω κατάλληλων επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα κατά βάση, αλλά όχι αποκλειστικά.
Οι 6 περιβαλλοντικοί στόχοι στους οποίους βασίζεται είναι:
ο μετριασμός της κλιματικής αλλαγής
η προσαρμογή σε αυτή
η βιώσιμη χρήση και προστασία των υδατικών και θαλάσσιων πόρων,
η μετάβαση σε κυκλική οικονομία
η πρόληψη και
ο έλεγχος της ρύπανσης και τέλος η προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων.
Η υπό διαμόρφωση πρόταση που θα δημοσιευτεί μέσα στον Ιανουάριο θα αφορά στους 4 τελευταίους κυρίως και γεννάται η εξής απορία: Πώς χωράνε τα πολύ επικίνδυνα πυρηνικά και το ρυπογόνο ακριβό αέριο σε αυτές τις κατευθύνσεις;
Στην Ιαπωνία, 10 χρόνια μετά το ατύχημα της Φουκουσίμα ακόμα ψάχνουν τι να κάνουν με 1,24 εκατομμύρια τόνους ραδιενεργού νερού, με αποφάσεις για απόρριψη στη θάλασσα να έρχονται στο προσκήνιο και μελέτες επί μελετών να εκπονούνται από μέρους της υπεύθυνης εταιρείας με όλες τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ραδιενέργειας.
Η Φουκουσίμα, ωστόσο, είναι μια ιστορία που λόγω του ατυχήματος έχει πολλή δημόσια πληροφορία. Σε κάθε άλλο εργοστάσιο με “φυσιολογική λειτουργία” είναι σχεδόν άγνωστος ο τρόπος διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων, μια δύσκολη διαδικασία με ποικίλες συνέπειες στο περιβάλλον και την απαραίτητη λύση να μην έχει βρεθεί ακόμα.
Ένας επιπλέον λόγος που τα πυρηνικά δεν γίνεται να αποτελούν επιλογή για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι ότι η ανάπτυξή τους αργεί πολύ [1] και δεν έχουμε τον απαραίτητο χρόνο, ενώ η μείωση των εκπομπών από τα πυρηνικά είναι πιο ακριβή σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά ή τα αιολικά συστήματα [2]. Η ανάπτυξη μάλιστα των πυρηνικών όχι μόνο δεν ευνοεί την ύπαρξη των ΑΠΕ στο μίγμα, αλλά την υπονομεύει κιόλας, αφού οι δύο μορφές ενέργειας δεν συνδυάζονται ούτε για παραγωγή, ούτε για αποθήκευση.
Στην Ευρώπη, και όχι μόνο, από το καλοκαίρι παρακολουθούμε αυξήσεις στην τιμή του ορυκτού αερίου ως και 450%, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της ενεργειακής φτώχειας [3] και τους πολίτες να ελπίζουν σε επιδόματα ή να καταφεύγουν σε επικίνδυνες λύσεις θέρμανσης. Στη χώρα μας μόνο, 16 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο ίδιο τους το σπίτι εξαιτίας αυτού μέσα σε έναν μήνα.
Ένα βιώσιμο μέλλον δεν γίνεται να στηρίζεται σε αυτή την αβεβαιότητα και να μη διασφαλίζει την ανθρώπινη ακεραιότητα. Ακόμα και αν κάπως μαγικά η αγορά κατάφερνε να απορροφήσει τις αυξομειώσεις των τιμών της ενέργειας, κάτι που αποκλείεται, παραμένει το σημαντικό ζήτημα των ρύπων. Το ορυκτό αέριο εκπέμπει κατά την καύση του μεθάνιο (όπως και διοξείδιο του άνθρακα), αέριο που δεσμεύει μέχρι και 80 φορές περισσότερη θερμότητα σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα σε βάθος χρόνου. Μάλιστα, το ορυκτό αέριο πλέον ηγείται ως το βασικό καύσιμο υπεύθυνο για εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην Ευρώπη.
Εξίσου σημαντικό είναι πως οι δύο πηγές ενέργειας έχουν ως κοινό τον μη δημοκρατικό τους χαρακτήρα. Το “πράσινο φως” από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Ταξινομία αφήνει το πεδίο ελεύθερο στις εταιρείες για να συνεχίσουν να ελέγχουν την ηλεκτροπαραγωγή με όρους ολιγοπωλίου και οι πολίτες να παραμείνουν παθητικοί καταναλωτές, αφού πρόκειται για τεχνολογίες που είναι αδύνατο να αναπτυχθούν από μικρούς παίχτες της κοινωνίας.
Ορισμένες χώρες φαίνεται ότι αγνοούν όλα τα παραπάνω στις συζητήσεις για τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση και Ταξινομία της ΕΕ. Τα πυρηνικά και το αέριο στα πρώτα στάδια της διαμόρφωσης της πρότασης είχαν αφαιρεθεί από το προσχέδιο, εξαιτίας των έντονων αντιπαραθέσεων που προκαλούσαν, μόνο για να ξαναπροστεθούν αργότερα. Αυτή τη μέθοδο μπορούμε να την ονομάσουμε ”Βάλτο κάτω από το χαλί μέχρι την άνοιξη που θα ξεστρώσουμε”. Το πρόβλημα δεν λύθηκε, ενώ φαίνεται ότι με αυτή την κίνηση έμεινε λιγότερος χρόνος για διαπραγμάτευση.
Δυστυχώς, η συμπερίληψη των πυρηνικών και του ορυκτού αερίου στην Ταξινομία ως “πράσινα” θα ανοίξει τον δρόμο για πολύ περισσότερο “πράσινο ξέπλυμα” [4] από τις εταιρείες, αλλά και από κράτη που θα χρησιμοποιήσουν τον κανονισμό ως επιχείρημα για να καθυστερήσουν την ουσιαστική κλιματική δράση.
Η επιστήμη επιμένει να δίνει ως λύση στην κλιματική κρίση τη μείωση της ενεργειακής ζήτησης και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και κάθε απόφαση οφείλει να ευθυγραμμίζεται με τις επιταγές της επιστημονικής κοινότητας ή τουλάχιστον να λαμβάνει υπόψη τη σχετική βιβλιογραφία.
Η συγκεκριμένη εξέλιξη υπενθυμίζει ότι το πυρηνικό λόμπι, στην ΕΕ εξακολουθεί να είναι πανίσχυρο και να επηρεάζει σημαντικές αποφάσεις, κάτι που υποσκάπτει την αξιοπιστία της Ένωσης σε διεθνείς διαπραγματεύσεις.
Σχετικά με τη Βιώσιμη Χρηματοδότηση και Ταξινομία:
- Είναι μια δέσμη μέτρων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
- Η Ελλάδα έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ του ορυκτού αερίου μαζί με άλλες 9 χώρες για τη χρήση του ως μεταβατικό καύσιμο, χωρίς όμως η ίδια (στα σχετικά εθνικά σχέδιά της) να έχει διαμορφώσει χρονοδιάγραμμα για την απεξάρτηση από αυτό.
- Υπέρ των πυρηνικών έχει ταχθεί μια παρόμοια ομάδα 12 χωρών που συντονίζεται από την Γαλλία, ενώ μεταξύ των δύο ομάδων κρατών-μελών φαίνεται να υπάρχει άτυπη συμφωνία για αλληλοστήριξη ώστε να συμπεριληφθούν και οι δύο πηγές ενέργειας στην Ταξινομία.
- Μόλις 6 χώρες δηλώνουν ανοιχτά ενάντια στα πυρηνικά και η Ισπανία είναι η μοναδική που εναντιώνεται και στα δύο (πυρηνικά και αέριο).
Κείμενο: Σάντυ Φαμελιάρη, Υπεύθυνη Προγραμμάτων για την Κλιματική Αλλαγή, ελληνικό γραφείο Greenpeace
Σημειώσεις:
[1] Σύμφωνα με τον IPCC μεσολαβούν 10-19 χρόνια από τη στιγμή της απόφασης μέχρι την έναρξη κατασκευής ενός πυρηνικού εργοστασίου.
[2] Η αναγωγή γίνεται σε μείωση ανά ένα τόνο CO2 από το World Nuclear Industry Status Report το 2019 και την τράπεζα επενδύσεων Lazard σε έκθεση της ίδιας χρονιάς.
[3] Η Έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης της ΕΛΣΤΑΤ το 2017, έδειξε ότι 1 στα 3 νοικοκυριά δεν έχει επαρκή θέρμανση και 4 στα 10 νοικοκυριά δηλώνουν οικονομική αδυναμία αποπληρωμής των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας.
[4] Η Greenpeace έχει ξεκινήσει μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών για την απαγόρευση των διαφημίσεων ορυκτών καυσίμων. Βοήθησε να φτάσουμε τον στόχο του 1 εκατομμυρίου υπογραφών.