Η υπογεννητικότητα και η ανησυχία περί πιθανής κατάρρευσης του ανθρώπινου πληθυσμού έχουν έρθει τα τελευταία χρόνια στο προσκήνιο ως απειλή για το ίδιο το μέλλον της ανθρωπότητας, με επιστήμονες να προειδοποιούν για μια «παγκόσμια κρίση υπογονιμότητας»- και, σε αυτό το πλαίσιο, κάποιοι αναζητούν λύσεις που μέχρι πριν λίγα χρόνια θα έλεγε κανείς πως προέρχονταν από τις σελίδες της επιστημονικής φαντασίας, όπως οι τεχνητές μήτρες, φέρνοντας στο μυαλό ταινίες όπως το «Matrix».
Το 2017 επιστήμονες δημιούργησαν το «BioBag», που λειτουργούσε ως τεχνητή μήτρα, και το χρησιμοποίησαν για να μεγαλώσουν ένα αρνάκι. Ένα νέο concept που πηγαίνει ακόμα παραπέρα παρουσιάζεται σε δημοσίευμα του Science and Stuff, και έχει να κάνει με τη χρήση της ίδιας διαδικασίας για ανθρώπους: Σε πρόσφατο βίντεο, ο Χασέμ Αλ Γκαΐλι δείχνει πώς θα μπορούσε να μοιάζει η ανθρώπινη αναπαραγωγή, μέσω της χρήσης των εγκαταστάσεων τεχνητής μήτρας ονόματι EctoLife.
Σε αποκλειστική συνέντευξή του στο Science and Stuff, ο αλ Γκαΐλι λέει πως πιστεύει ότι το EctoLife θα μπορούσε κάποια στιγμή να υποκαταστήσει τις φυσιολογικές εγκυμοσύνες και γεννήσεις, ικανοποιώντας τις ανάγκες γονιών δεν μπορούν να αποκτήσουν παιδιά κανονικά ή ανησυχούν για τις επιπλοκές μιας εγκυμοσύνης- ενώ παράλληλα θα λύσει το πρόβλημα της κρίσης υπογονιμότητας.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, το 15% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας ανά τον κόσμο επηρεάζονται από την υπογονιμότητα. Επίσης, τα τελευταία 70 χρόνια οι ρυθμοί γονιμότητας ανά τον κόσμο έχουν μειωθεί κατά 50%, για διάφορους λόγους- και πολλές χώρες αντιμετωπίζουν ήδη κρίση.
Ο Αλ Γκαΐλι, ο οποίος παρουσιάζεται ως «παραγωγός, δημιουργός ταινιών και science communicator», με έδρα στο Βερολίνο, είπε στο Science and Stuff ότι η έμπνευση για το concept του EctoLife προέκυψε με σκοπό να διευρυνθεί η «συζήτηση για μια τεχνολογία που δεν θα έπρεπε να αγνοηθεί».
«Είναι μια τέλεια λύση για γυναίκες από τις οποίες αφαιρέθηκε η μήτρα λόγω καρκίνου ή άλλων επιπλοκών. Θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει να λυθούν ζητήματα που προκύπτουν από τον χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων» λέει ο ίδιος, προσθέτοντας πως το concept αυτό (ή αντίστοιχες τεχνολογίες) θα εξαφάνιζαν και την αποβολή.
Οι συνθετικές μήτρες μπορεί να ακούγονται σαν επιστημονική φαντασία, ωστόσο δεν φαίνονται κάτι απίθανο αν σκεφτεί κανείς την πορεία της αναπαραγωγικής τεχνολογίας, από το 1978 (γέννηση του πρώτου μωρού μέσω IVF- εξωσωματικής γονιμοποίησης) μέχρι σήμερα. Το 2017 το BioBag αποτέλεσε σημαντική εξέλιξη: Οι επιστήμονες ανέπτυξαν οκτώ έμβρυα αρνιών από 105 έως 120 ημέρες- το αντίστοιχο σε 22-24 εβδομάδες κύησης για έναν άνθρωπο. Μετά, τον Μάρτιο του 2021, Ισραηλινοί επιστήμονες ανέπτυξαν έμβρυα ποντικιών για 11 ημέρες μέσα σε τεχνητές μήτρες- πρόκειται για πάνω από τη μισή διάρκεια κύησης ενός ποντικιού. Ο Αλ Γκαΐλι λέει πως το EctoLife, ως ιδέα, είναι το επόμενο λογικό βήμα- και δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν το ίδιο, ότι είμαστε δηλαδή λίγα χρόνια πριν τις δοκιμές τεχνητών μητρών σε ανθρώπους.
Στο βίντεο για το EctoLife παρουσιάζεται ως πρώτο βήμα η αφαίρεση ωαρίων και σπέρματος που συνδυάζονται στο πλαίσιο εξωσωματικής γονιμοποίησης- ενώ γίνονται αναφορές και στη χρήση τεχνολογιών για παρεμβάσεις (CRISPR-Cas9) με σκοπό την αποφυγή γενετικών προβλημάτων ή παρεμβάσεων στο έμβρυο πριν τοποθετηθεί στην τεχνητή μήτρα (θυμίζοντας το κινηματογραφικό «Gattaca»). Κατά τον Αλ Γκαΐλι, μια τέτοια εγκατάσταση θα χρησιμοποιούσε εκτενώς τεχνητή νοημοσύνη για να τρέφονται κατάλληλα τα μωρά και να παρακολουθούνται τα χαρακτηριστικά τους ώστε να αποφευχθούν ενδεχόμενα προβλήματα από τη μη φυσιολογική κύηση. Οι γονείς θα μπορούν να παρατηρούν τι βλέπει και ακούει το μωρό μέσω καμερών στην τεχνητή μήτρα και με τη βοήθεια της εικονικής πραγματικότητας. Επίσης, το μωρό θα ακούει ήχους σαν αυτούς που θα άκουγε στην κοιλιά της μητέρας του υπό κανονικές συνθήκες. Όταν έρθει η ώρα της γέννησης, σύμφωνα με το βίντεο, το μόνο που θα χρειάζεται θα είναι το «πάτημα ενός κουμπιού», με αφαίρεση του αμνιακού υγρού.
Προφανώς και υπάρχουν ηθικά ζητήματα στο συγκεκριμένο θέμα- ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, η αναπαραγωγική τεχνολογία έχει εξελιχθεί ραγδαία, όπως και η σχετική αγορά. Η μεγαλύτερη αγορά για εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η Ευρώπη, και ακολουθούν οι ΗΠΑ, ενώ ταχύτατα αναπτύσσεται αυτή της Ασίας- Ειρηνικού. Οι επενδύσεις στον χώρο είναι τεράστιες- και ως εκ τούτου η υλοποίηση ενός τέτοιου concept φαντάζει πολύ πιθανή. Κατά τον Αλ Γκαΐλι, είμαστε λίγα μόνο χρόνια από τη δημιουργία του EctoLife, καθώς οι σχετικές τεχνολογίες υπάρχουν και χρησιμοποιούνται ήδη.
Σε κάθε περίπτωση, υπογραμμίζεται πως το EctoLife παραμένει ένα concept με σκοπό την έναρξη μιας συζήτησης πάνω στο θέμα, και δεν υπάρχουν προς το παρόν κάποια γνωστά σχέδια για τη δημιουργία τέτοιων εγκαταστάσεων.
Με πληροφορίες από Science and Stuff, New Atlas