Η μία μετά την άλλη οι κεντρικές τράπεζες στην Ευρώπη, προχωρούν σε αύξηση επιτοκίων για να αντιμετωπίσουν τον καλπάζοντα πληθωρισμό, στα χνάρια της Αμερικανικής Fed, που ανακοίνωσε χθες την τρίτη διαδοχική αύξηση κατά 75 μονάδες βάσης στο 3,25%.
Σήμερα οι κεντρικές τράπεζες της Ελβετίας και της Νορβηγίας ανακοίνωσαν με την σειρά τους αύξηση του βασικού επιτοκίου τους κατά 75 και 50 μονάδες βάσης αντίστοιχα.
Για την Ελβετία, είναι μια ιστορική απόφαση καθώς βγαίνει από την αρνητική περιοχή επιτοκίων μετά την αύξηση του Ιουνίου στο -0,25%, για πρώτη φορά μετά από 15 χρόνια, από το -075% που βρίσκονταν από το 2015.
Επιπλέον, είναι η τελευταία ευρωπαϊκή χώρα που είχε έως σήμερα αρνητικά επιτόκια, με την Ιαπωνία να παραμένει η τελευταία μεγάλη οικονομία του κόσμου με αρνητικό επιτόκιο (-0,10%) μετά την σημερινή απόφαση της ασιατικής Κεντρικής Τράπεζας.
Ο πληθωρισμός είναι ο βασικός λόγος που οι κεντρικές τράπεζες προχωρούν σε αυξήσεις επιτοκίων, με την Ελβετία να καταγράφει το υψηλότερο ρυθμό πληθωρισμού των τελευταίων τριών δεκαετιών, στο 3,5%.
Παρόμοια η εικόνα και στη Νορβηγία με το επιτόκιο δανεισού να είναι πλέον στο 2,25% από 1,75% τον Αύγουστο, με την κεντρική τράπεζα να υποστηρίζει ότι θα ακολουθήσει και νέα αύξηση τον Νοέμβριο στο 3%, το υψηλότερο επίπεδο από το 2011.
Ο πληθωρισμός στη Νορβηγία τον Αύγουστο αυξήθηκε στο 6,5% σε ετήσια βάση παρά το ότι η κυβέρνηση έχει περιορίσει εν μέρει τις αυξήσεις στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.
Και η Τράπεζα της Αγγλίας, μετά την περίοδο πένθους για τη Βασίλισσα Ελισάβετ Β’, προχώρησε άμεσα σε αύξηση του βασικού της επιτοκίου στο 2,25% από 1,75% και γίνεται μία από τις 90 κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως που ακολουθούν αυτή την πολιτική.
Η BoE εκτιμά ότι η οικονομία της Βρετανίας θα συρρικνωθεί κατά 0,1% το τρίτο τρίμηνο του 2022.
Το πείραμα των αρνητικών επιτοκίων του 2010
Σε μια ενδιαφέρουσα ανάλυσή του το Reuters, υπογραμμίζει ότι η σημερινή αύξηση επιτοκίων της Τράπεζας της Ελβετίας, σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής αρνητικών επιτοκίων στην Ευρώπη, το οποίο αποτέλεσε ένα είδος πειράματος.
Όπως αναφέρει, η πολιτική που ξεκίνησε για να αναζωογονήσει τις οικονομίες της Ευρώπης μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007 και 2008, φτάνει πλέον σε αδιέξοδο λόγω του υψηλού πληθωρισμού που απειλεί τις οικονομίες της Ευρωζώνης.
Ωστόσο, το όπλο των επιτοκίων έχει αρχίσει να αμφισβητείται από πολλούς οικονομολόγους οι οποίοι αναρωτιούνται πόσο αποτελεσματικό είναι τελικά απέναντι στον πληθωρισμό και σε ποιες άλλες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστεί αυτή η πολιτική.
«Πιστεύω ότι ο πήχης θα είναι υψηλότερος στο μέλλον», δήλωσε ο Κλαούντιο Μπόριο, επικεφαλής του Νομισματικού και Οικονομικού Τμήματος της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών με έδρα τη Βασιλεία, η οποία λειτουργεί ως τράπεζα στις κεντρικές τράπεζες του κόσμου.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2010 οι κεντρικές τράπεζες προχώρησαν σε αρνητικά επιτόκια σε μια προσπάθεια να δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη, καθώς είχαν ξεμείνει από συμβατικά πυρομαχικά για να αποκρούσουν την απειλή του απόλυτου αποπληθωρισμού που φοβούνταν ότι θα έπνιγε τις οικονομίες.
Η μόνη διέξοδος τότε, ήταν να πάνε κάτω από το μηδέν.
Σήμερα η οικονομική πολιτική έχει αλλάξει, με την ΕΚΤ να ακολουθεί τα βήματα της Fed, αν και με κάποια καθυστέρηση για την οποία επικρίθηκε.
Τα στοιχεία της ΕΚΤ, δείχνουν ότι ο δανεισμός στη ευρωζώνη συρρικνωνόταν χρόνο με τον χρόνο τη δεκαετία του 2010 έως ότου τα αρνητικά επιτόκια βοήθησαν να μετατραπεί σε ανάπτυξη έως το 2016 - παρόλο που αυτή η ανάπτυξη δεν κατάφερε ποτέ να φτάσει στα υψηλά επίπεδα του 2009.
Αναλυτές υπογραμμίζουν ότι η περίοδος του αρνητικού επιτοκίου συνέπεσε με την τεράστια ποσοτική χαλάρωση, με την οποία η ΕΚΤ και άλλες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο ενίσχυσαν τη ζήτηση με αγορές περιουσιακών στοιχείων τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
«Αυτό ήταν ένα πολύ μεγαλύτερο και πολύ επιδραστικό βήμα», δήλωσε ο Μπράιαν Κούλτον, επικεφαλής οικονομολόγος της Fitch Ratings.
Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι τα αρνητικά επιτόκια δημιουργούν διεστραμμένα κίνητρα που τελικά κάνουν κακό στην οικονομία - για παράδειγμα διατηρώντας ζωντανές τις ”εταιρείες ζόμπι” που θα έπρεπε να εξαφανιστούν ή αφαιρώντας την δυνατότητα στις κυβερνήσεις να πιέσουν για σκληρές μεταρρυθμίσεις.
«Αυτό που λείπει, στην Ευρώπη, είναι η εστίαση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που δεν συνέβησαν τα τελευταία 10 χρόνια και δεν ενισχύθηκε η αύξηση της παραγωγικότητας» δήλωσε ο ανώτερος Ευρωπαίος οικονομολόγος της Societe Generale, Ανατόλι Ανένκοφ.
Ο Μπούκχαρντ Βάρνχόλτ, Επικεφαλής επενδυτικών κεφαλαίων της Credit Suisse, προχωρά ακόμη παραπέρα, κάνοντας μια ενδιαφέρουσα παρομοίωση.
Υποστηρίζει οτι το μήνυμα που στέλνουν πλέον οι τράπεζες για επενδύσεις στο μέλλον, μοιάζει με το ρεφρέν “No Future” του πανκ συγκροτήματος των Sex Pistols το 1977 “God Save the queen”.
Καθώς η εποχή του αρνητικού επιτοκίου κλείνει, η παγκόσμια δεξαμενή περιουσιακών στοιχείων με αρνητική απόδοση έχει συρρικνωθεί σε λιγότερο από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια από το ανώτατο όριο του 2020 περίπου 18 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
«Αυτό σημαίνει οτι ακόμα κι αν περάσει αρκετός καιρός για να εξομαλυνθεί η τρέχουσα πληθωριστική περίοδος, οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρώπης δεν θα μπορούν να απκλείσουν την επιστροφή στα αρνητικά επιτόκια» καταλήγει ο Βάρνχόλτ.
Πληροφορίες από Bloomber, Reuters