Η τελική κατανομή των κοινοβουλευτικών εδρών, με καταμετρημένο το 99,8% των ψήφων, φέρνει το ”Γαλανόλευκο” του τρίδυμου Μπένι Γκαντς - Γιαΐρ Λαπίντ - Μοσέ Γιααλόν στην πρώτη θέση με 33 έδρες, ενώ το Λικούντ του Νετανιάχου έρχεται δεύτερο με 31 έδρες. Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει πλήθος αναλύσεων και δημοσιευμάτων εντός και εκτός Ισραήλ, που κάνουν λόγο περί ”τέλους της εποχής Νετανιάχου”. Ωστόσο, η πραγματικότητα δείχνει μάλλον το αντίθετο.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:
Από τη μια, το ”Γαλανόλευκο” δεν έχει την δυνατότητα να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας με τα υπόλοιπα κόμματα της κεντροαριστεράς/αριστεράς (Κόμμα Εργατικών, Δημοκρατική Παράταξη) και με το κόμμα του Αβιγκντόρ Λίμπερμαν. Όλα τα κόμματα μαζί συγκεντρώνουν 52 έδρες.
Από την άλλη, το Λικούντ δεν έχει την δυνατότητα να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας με τα υπόλοιπα δεξιά/θρησκευτικά κόμματα Shas, Εβραϊσμός της Βίβλου και το εθνοθρησκευτικό ”Υεμίνα” (που εν τω μεταξύ πρόλαβε να ..διασπαστεί εκ νέου). Όλα αυτά τα κόμματα μαζί συγκεντρώνουν 53 έδρες.
Μία απλή ανάγνωση της παρούσας κατάστασης καταδεικνύει ότι τελικά, χωρίς τη συμμετοχή του Λικούντ, δεν είναι δυνατόν να σχηματισθεί κυβέρνηση. Όσο μάλιστα οι δελφίνοι του Λικούντ συνεχίζουν να σιωπούν, κάθε άλλο παρά μπορούμε να κάνουμε λόγο για ”τέλος της εποχής Νετανιάχου”, όσο και αν επιμένουν για το αντίθετο αναλύσεις εφημερίδων και αμερικανικά think tanks.
Περιμένοντας ένα τηλεφώνημα
Η ρεαλιστικότερη λύση είναι μία κυβέρνηση εθνικής ενότητας - μία λύση που επαναλαμβάνει ο Αβιγκντόρ Λίμπερμαν καθ′ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου και συνεχίζει να το πράττει από το βράδυ των εκλογών μέχρι σήμερα. Κατά τον Λίμπερμαν, μία κυβέρνηση εθνικής ενότητας με το δικό του κόμμα και με το Λικούντ και το ”Γαλανόλευκο”, θα έβγαζε τη χώρα από το πολιτικό αδιέξοδο και θα απέκλειε τους θρησκευόμενους και τις αριστερότερες φωνές από το υπουργικό συμβούλιο.
Μάλιστα, ο Λίμπερμαν δηλώνει με ανακοινώσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ότι δεν προτίθεται να απευθυνθεί στον Νετανιάχου ή στον Γκαντς , αλλά περιμένει από εκείνους να αποδεχθούν τους δικούς του όρους για το πρόγραμμα που θα πρέπει η μελλοντική κυβέρνηση να ακολουθήσει:
Νομοθεσία που θα προβλέπει την δυνατότητα πολιτικών γάμων, δημόσια συγκοινωνία και ανοικτά μαγαζιά κατά την εβραϊκή αργία του Σαββάτου, υποχρέωση στράτευσης στους μαθητές των ραββινικών σχολών, γρηγορότερη διαδικασία αναγνώρισης της εβραϊκής καταγωγής από τους ραββίνους των πόλεων (και όχι από την Ανώτατη Ραββινεία του Ισραήλ), εμπλουτισμός των διδακτικών προγραμμάτων των θρησκευτικών σχολείων βασικής εκπαίδευσης με μαθήματα ”κοσμικού” χαρακτήρα (όπως Φυσική, Χημεία, Γενική Ιστορία - και όχι αποκλειστικά εβραϊκή -, Γεωγραφία και προηγμένο επίπεδο Μαθηματικών).
Αναμένοντας, λοιπόν, να λάβει κάποιο τηλεφώνημα από το Λικούντ και το ”Γαλανόλευκο”, ο Λίμπερμαν εμμένει στην δική του απραξία, έχοντας διπλασιάσει την κοινοβουλευτική του δύναμη σε σχέση με τις εκλογές του Απριλίου, αποσπώντας σημαντική μερίδα δεξιών ψηφοφόρων που πρόσκεινταν στο Λικούντ.
Κίνηση Ματ από τον Νετανιάχου
Ο Νετανιάχου από την δική του πλευρά, προχώρησε σε μία κίνηση ματ, που και αυτή έχει τελικό σκοπό τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας - χωρίς όμως τη συμμετοχή του Λίμπερμαν. Την Πέμπτη συγκάλεσε σε σύσκεψη των ηγέτες των κομμάτων της θρησκευτικής και εθνοθρησκευτικής δεξιάς, με αποτέλεσμα να αποφασισθεί ένα ”κοινό διαπραγματευτικό δεξιό μέτωπο” με σκοπό τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας με το ”Γαλανόλευκο”. Ο Νετανιάχου φαίνεται πως κατάφερε να καθησυχάσει τα θρησκευτικά κόμματα ότι οι δικές τους βασικές ″κόκκινες γραμμές” (σεβασμός της αργίας του Σαββάτου και του θρησκευτικού τρόπου ζωής) δεν θα θιγούν, ακόμα και εάν τελικά υπουργοποιηθούν στελέχη της κεντροαριστεράς.
Ο Νετανιάχου βρήκε ακόμα έναν σύμμαχο στις επιδιώξεις του, που δεν είναι άλλος από τον Πρόεδρο της χώρας, Ρεουβέν Ρίβλιν. Στο ετήσιο μνημόσυνο του πάλαι ποτέ Προέδρου της χώρας Σιμόν Πέρες, που πραγματοποιήθηκε στις 19/9, ο Ρίβλιν αξιοποίησε την από κοινού εμφάνιση των Νετανιάχου και Γκαντς, βρίσκοντας την ευκαιρία να δηλώσει ότι ”θα ασκήσει όλη του την επιρροή για τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας, επειδή αυτή είναι η βούληση των ψηφοφόρων, όπως φάνηκε από το εκλογικό αποτέλεσμα”. Η φωτογραφία της τριπλής χειραψίας Ρίβλιν-Νετανιάχου-Γκαντς έκανε αίσθηση στην κοινή γνώμη προκαλώντας ποικίλα σχόλια, θετικά και αρνητικά.
Μάλιστα, ο Πρόεδρος της χώρας προχώρησε ακόμα ένα βήμα παραπάνω, ανακοινώνοντας ότι δεν θα περιμένει τον Πρόεδρο της Κεντρικής Εφορευτικής Επιτροπής να του επιδώσει τα επίσημα εκλογικά αποτελέσματα και ότι ήδη από την ερχόμενη Κυριακή, 22/9 , θα αρχίσει ο ίδιος άτυπες συναντήσεις με τους πολιτικούς αρχηγούς για να δοθεί τέλος στην 9μηνη ακυβερνησία. Η συγκεκριμένη πίεση που ασκείται από τον Πρόεδρο, σαφώς ενισχύει την διαπραγματευτική ισχύ του Νετανιάχου - ενώ συγχρόνως στενεύει τα περιθώρια χειρισμών εκ μέρους του ”νικητή” των εκλογών, Μπένι Γκαντς (αν τελικά θεωρήσουμε ότι πράγματι ‘νίκησε’..).
Τι θα κάνει ο Μπένι Γκαντς;
Η θέση του Μπένι Γκαντς δεν είναι εύκολη. Στην ”επίθεση - πρόσκληση συνεργασίας” που του απηύθυνε ο Νετανιάχου , απάντησε με στάση αναμονής, λέγοντας ότι θα περιμένει τα επίσημα αποτελέσματα και την οριστικοποίηση του αριθμού των κοινοβουλευτικών εδρών , και μόνο τότε θα ορίσει τα επόμενά του βήματα. Όμως, η ”ώρα μηδέν” έχει ήδη φτάσει και τώρα θα πρέπει να ξεκαθαρίσει εάν θα συγκατοικήσει με τον Νετανιάχου ή η τυχόν άρνησή του θα οδηγήσει μοιραία τη χώρα σε τρίτες κατά σειρά εκλογές τον ερχόμενο Μάρτιο του 2020.
Για τον Γκαντς, κάθε άλλο παρά εύκολο αποδεικνύεται να αποφασίσει εάν θα συγκατοικήσει με τον Νετανιάχου.
Ήδη, ο κομματικός του εταίρος, Γιαΐρ Λαπίντ, προβάλει τα δικά του βέτο. Συγκεκριμένα, ο Λαπίντ με χθεσινή δήλωσή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρει ότι ”ο μόνος άνθρωπος που αποτελεί εμπόδιο για μία προοδευτική φιλελεύθερη κυβέρνηση εθνικής ενότητας είναι ο Βενιαμίν Νετανιάχου”. Με άλλα λόγια, ο Λαπίντ στηρίζει μία κυβέρνηση συνασπισμού μεταξύ ”Γαλανόλευκου” - Λίμπερμαν και Λικούντ, πλην όμως χωρίς τον Νετανιάχου. Και αυτό είναι σαφές ότι δεν μπορεί να συμβεί , τουλάχιστον όχι κατά την παρούσα συγκυρία. Ίσως αυτό θα μπορούσε να γίνει εάν θα ετίθετο ζήτημα ηγεσίας στις τάξεις του Λικούντ, προφανώς με την έκδοση κατηγορητηρίου εναντίον του. Αλλά για να έρθει η στιγμή που η Γενική Εισαγγελία θα αποφασίσει κάτι τέτοιο (εάν τελικά αποφασισθεί) , θα πρέπει να περάσουν αρκετοί μήνες μετά τις 2 Οκτωβρίου 2019 - ημέρα κατά την οποία ο Νετανιάχου θα υποβάλει τις έγγραφες εξηγήσεις του κατά του πορίσματος του Νομικού Επιτρόπου , που είχε αποφανθεί ότι υφίστανται αποχρώσες ενδείξεις εις βάρος του περί της διάπραξης αδικημάτων διαφθοράς...
Με άλλα λόγια, ο Γκαντς βρίσκεται ενώπιον ενός μεγάλου διλήμματος: Να παραμείνει πιστός στη γραμμή του κομματικού του εταίρου, Γιαΐρ Λαπίντ, και να μην συγκατοικήσει με τον Νετανιάχου στην κυβέρνηση ή να ανεξαρτητοποιηθεί , παίρνοντας μαζί του όσους βουλευτές του ”Γαλανόλευκου” δεν έχουν πρόβλημα να συνεργαστούν με το Λικούντ και την παρούσα ηγεσία του; Θα αναλάβει την ευθύνη να συρθεί η χώρα σε τρίτη εκλογική αναμέτρηση που θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο το δημόσιο έλλειμμα ή να πάρει το ρίσκο να διασπαστεί το ”Γαλανόλευκο” , πριν καν συμπληρώσει δέκα μήνες ζωής; Και άραγε, πώς θα διαχειριστεί τους ψηφοφόρους του, που του έδωσαν την πρωτιά στις κάλπες; Πώς θα τους πείσει ότι δεν προδίδει την εμπιστοσύνη τους;
Οι παράγοντες Τραμπ και Ιράν
Μέσα σε ένα τέτοιο πολιτικό σκηνικό, εκτιμάται ότι οι υποθέσεις περί ”τέλους της εποχής Νετανιάχου” αποτελούν μία τυπική περίπτωση wishful thinking και προκαλεί εντύπωση ότι εκπορεύονται από ινστιτούτα πολιτικής ανάλυσης και εφημερίδες που έχουν δώσει αξιόπιστα δείγματα γραφής.
Από την άλλη, είναι σαφές ότι ο Βενιαμίν Νετανιάχου δεν περνά την πιο ανέμελη στιγμή της καριέρας του. Κάθε άλλο μάλιστα. Το κατηγορητήριο που θα τον οδηγήσει ενώπιον της δικαιοσύνης - ειδικά με βάση την ευρύτατη διατύπωση των ποινικών διατάξεων περί ‘παράβασης καθήκοντος’ - αποτελεί ένα δεδομένο που δεν πρέπει κανείς να λησμονεί. Ωστόσο, η έκδοσή του αναμένεται να συμβεί μετά από τουλάχιστον δέκα μήνες από σήμερα. Και τότε, πολλά ίσως συμβούν στο εσωτερικό του Λικούντ. Όλα αυτά όμως είναι υποθέσεις, και δη , εξαιρετικά πρόωρες.
Όπως τουλάχιστον περιγράφεται η παρούσα συγκυρία, μόνο μία παράμετρος θα μπορούσε να εξαναγκάσει τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας να ”βάλουν πολύ νερό στο κρασί τους” και να επιτρέψουν τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας : Είτε το ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ, που θα προβλέπει εδαφικές υποχωρήσεις εκ μέρους του Ισραήλ, είτε το ενδεχόμενο άμεσης στρατιωτικής δράσης κατά του Ιράν - εφόσον οι ΗΠΑ επιτρέψουν στις εξελίξεις να εκτραχυνθούν επικίνδυνα. Η πρώτη πιθανότητα πάντως, εκτιμάται ως η πιο πιθανή.
Η ερχόμενη εβδομάδα ίσως λύσει πολλούς γρίφους - αν όχι όλους.
Ο Δρ. Γαβριήλ Χαρίτος είναι ερευνητής του Ινστιτούτου Μπεν-Γκουριόν , Πανεπιστήμιο Μπεν - Γκουριόν , Ισραήλ και Senior Fellow, Κυπριακό Κέντρο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων , Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
Περισσότερα για τις εκλογές στο Ισραήλ στο Φάκελος Εκλογές στο Ισραήλ 2019