Από την Ατλαντίδα μέχρι το Ελ Ντοράντο και το Άβαλον, πλήθος θρύλων αναφέρονται σε χαμένους πολιτισμούς που εξαφανίστηκαν με την πάροδο του χρόνου. Αν και συνήθως θεωρούνται απλά προϊόντα της φαντασίας, μια νέα επιστημονική μελέτη φέρνει στο φως στοιχεία για «έναν χαμένο κόσμο» που βρίσκεται κάτω από τον Ειρηνικό Ωκεανό.
Ερευνητές από το ETH της Ζυρίχης και το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech) εντόπισαν τεράστιες υποθαλάσσιες δομές σε βάθη στον Ειρηνικό, οι οποίες προκαλούν παράξενη συμπεριφορά στους σεισμικούς κυματισμούς στην περιοχή.
Τα μυστηριώδη αυτά ευρήματα ίσως αποτελούν την ένδειξη για την ύπαρξη μιας περιοχής που χάθηκε πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.
Σύμφωνα με τις τρέχουσες επιστημονικές θεωρίες, τα ευρήματα που εντοπίστηκαν στον κάτω μανδύα, σε βάθος περίπου 1.000 χιλιομέτρων κάτω από την επιφάνεια του νερού, «δεν θα έπρεπε να υπάρχουν εκεί».
Αυτές οι ανακαλύψεις, που χαρακτηρίζονται ως «μεγάλες αινίγματα», θέτουν υπό αμφισβήτηση «την τρέχουσα κατανόησή μας για τη λειτουργία της Γης», σύμφωνα με τους ερευνητές.
Η ομάδα σημειώνει στην αναφορά της, η οποία δημοσιεύτηκε στο Scientific Reports, ότι «ο καθορισμός της δομής της Γης είναι κρίσιμος για την κατανόηση των εσωτερικών της διαδικασιών».
Τα ευρήματα αυτά ενδέχεται να υποδεικνύουν διαφορετικές προελεύσεις για τις ανωμαλίες στον κάτω μανδύα του πλανήτη μας.
Η Γη αποτελείται από τρία βασικά στρώματα: τον φλοιό, τον μανδύα και τον πυρήνα, ο οποίος χωρίζεται σε «εσωτερικό» και «εξωτερικό».
Το πρόβλημα είναι ότι η μελέτη του εσωτερικού της Γης είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς δεν υπάρχει τρόπος να το δούμε απευθείας, ούτε είναι εφικτό να τρυπήσουμε αρκετά βαθιά για να συλλέξουμε δείγματα από τον μανδύα.
Αντί για αυτό, οι επιστήμονες αναλύουν τις ταχύτητες των σεισμικών κυμάτων - τις δονήσεις που προκαλούνται από σεισμούς και εκρήξεις - καθώς αυτά διαδίδονται μέσα από το εσωτερικό του πλανήτη.
Οι σεισμογραφικοί σταθμοί καταγράφουν αυτές τις δονήσεις και, με βάση αυτές τις καταγραφές, οι ειδικοί καταφέρνουν να εξάγουν συμπεράσματα για τη δομή και τη σύνθεση της Γης.
«Αυτό είναι παρόμοιο με το πώς οι γιατροί χρησιμοποιούν τον υπέρηχο για να δουν όργανα, μύες ή φλέβες μέσα στο σώμα χωρίς να το ανοίξουν», εξηγεί η ETH Zurich.
Επιπλέον, είναι γνωστό ότι η λιθόσφαιρα της Γης - το βραχώδες εξωτερικό κέλυφος του πλανήτη, το οποίο περιλαμβάνει το ανώτερο τμήμα του μανδύα και τον φλοιό - αποτελείται από περίπου 15 τεκτονικές πλάκες.
Η σεισμική δραστηριότητα συνήθως καταγράφεται κατά μήκος των ορίων των τεκτονικών πλακών, όπου αυτές κινούνται και τρίβονται η μία με την άλλη.
Ωστόσο, στο μακρινό παρελθόν, μεγάλες τεκτονικές πλάκες εξαφανίστηκαν από τον μανδύα της Γης μέσω της διαδικασίας «καταβύθισης».
Παλαιότερα, οι σεισμολόγοι μπορούσαν να εντοπίσουν τη θέση των βυθισμένων πλακών στο μανδύα, και αυτές βρίσκονταν πάντα σε περιοχές καταβύθισης.
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές από το ETH Ζυρίχης και το Caltech χρησιμοποίησαν μια υπολογιστική μέθοδο που ονομάζεται «αναστροφή πλήρους κυματομορφής», η οποία δημιουργεί τρισδιάστατες εικόνες της Γης βασισμένες σε δεδομένα σεισμικών κυμάτων.
Με αυτή την τεχνική, εντόπισαν περιοχές κάτω από τον Ειρηνικό Ωκεανό που μοιάζουν με υπολείμματα βυθισμένων πλακών, αλλά αυτές βρίσκονται πολύ μακριά από τα όρια των τεκτονικών πλακών, χωρίς να υπάρχουν γεωλογικά σημάδια προηγούμενης καταβύθισης.
Ο Ειρηνικός είναι μια μεγάλη τεκτονική πλάκα, οπότε δεν θα έπρεπε να υπάρχει υλικό υποβύθισης κάτω από αυτήν.
Αυτό υποδηλώνει ότι οι ανωμαλίες δεν είναι χαμένες καταβυθισμένες πλάκες. Ωστόσο, το τι πραγματικά είναι – ή τι σημαίνει για την εσωτερική δυναμική της Γης – είναι κάτι σαν αίνιγμα.
«Είναι σαν ένας γιατρός που εξετάζει την κυκλοφορία του αίματος με υπερήχους για δεκαετίες και βρίσκει τις αρτηρίες ακριβώς εκεί που τις περιμένει», δήλωσε ο συν-συγγραφέας καθηγητής Andreas Fichtner, σεισμολόγος στο ETH Zurich.
«Τότε, αν του δώσεις ένα νέο, καλύτερο εργαλείο εξέτασης, βλέπει ξαφνικά μια αρτηρία στον γλουτό που δεν ανήκει πραγματικά εκεί. Αυτό ακριβώς νιώθουμε για τα νέα ευρήματα».
Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν μερικές θεωρίες για τις ανωμαλίες, οι οποίες χρειάζονται ωστόσο περισσότερες πληροφορίες για τα κύματα - όχι μόνο την ταχύτητά τους - ώστε να βγάλουν βάσιμα συμπεράσματα.
Θα μπορούσε να είναι αρχαίο, πλούσιο σε πυρίτιο υλικό που υπήρχε από τον σχηματισμό του μανδύα πριν από περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια.
Εναλλακτικά, θα μπορούσαν να είναι ζώνες όπου συσσωρεύονται πετρώματα πλούσια σε σίδηρο ως συνέπεια των κινήσεων του μανδύα για δισεκατομμύρια χρόνια.
«Υπάρχει μια ποικιλία πιθανών εξηγήσεων για την ανίχνευση ανωμαλιών θετικής ταχύτητας κύματος στον (κατώτερο) μανδύα της Γης, εκτός από την παρουσία υποβιβασμένων πλακών», καταλήγουν στην εργασία τους.
«Η έρευνά μάς υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο της αναστροφής πλήρους κυματομορφής ως απαραίτητο εργαλείο στην εξερεύνηση του μανδύα».