Ενώ τα ταξίδια υποτίθεται ότι όλο διασκέδαση και περιπέτεια, μπορεί συχνά να συνοδεύονται από υπερβολικό προγραμματισμό και αυστηρές συνήθειες που στην πραγματικότητα είναι μεταμφιεσμένο άγχος.
Σίγουρα, το να έχουμε ένα καθορισμένο πρόγραμμα ενώ βρισκόμαστε στις διακοπές είναι απαραίτητο μερικές φορές για να ζήσουμε όλα τα αξιοθέατα - αλλά όταν καταλαμβάνει ολόκληρη την ταξιδιωτική μας εμπειρία, μπορεί να προσδώσει το λεγόμενο άγχος υψηλής λειτουργικότητας.
Αυτός ο τύπος άγχους διαφέρει από τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή επειδή συχνά μπορεί να περάσει απαρατήρητος από τους άλλους, καθώς όσοι το βιώνουν τείνουν να συγκαλύπτουν τα συμπτώματά τους δημόσια.
«Συχνά είναι επιτυχημένοι και κατέχουν ηγετικές θέσεις σε επαγγέλματα όπως γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, πολιτικοί ή στελέχη επιχειρήσεων», δηλώνει ο δρ Μάικλ Λόουερς, αναπληρωτής ιατρικός διευθυντής στο Reset Medical and Wellness Center.
Αν και το άγχος υψηλής λειτουργικότητας δεν είναι επίσημη διάγνωση, χρησιμοποιείται ως όρος για να περιγράψει άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα άγχους ενώ εξακολουθούν να καταφέρνουν να «μανατζάρουν» την καθημερινότητά τους.
«Αυτά τα άτομα έχουν συχνά υψηλές επιδόσεις σε εργασιακά ή δημόσια περιβάλλοντα, αλλά εσωτερικά ή στο σπίτι, παλεύουν με επίμονο άγχος. Είναι μια διάχυτη αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά, καθιστώντας δύσκολη την πλήρη τακτοποίηση ή την άνετη ανάπαυση», εξηγεί ο Σκοτ Λίονς, εξουσιοδοτημένος γενικός ψυχολόγος.
Το ταξίδι μπορεί να προκαλέσει άγχος επειδή πολλές πτυχές του ταξιδιού είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Οι καθυστερήσεις στον προγραμματισμό, οι αλλαγές σχεδίων και οι απροσδόκητες προκλήσεις μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλη εσωτερική αναταραχή ή ανησυχία σε όσους έχουν άγχος υψηλής λειτουργικότητας.
«Η απρόβλεπτη φύση του ταξιδιού μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα άγχους, καθιστώντας δύσκολο για τα άτομα να χαλαρώσουν και να απολαύσουν το ταξίδι τους», λέει ο ίδιος.
Όμως, όπως πιθανότατα όλοι γνωρίζουμε, τα ταξίδια είναι μια μια πρακτική που μας εμπλουτίζει και προάγει την υγεία μας, ενώ συνοδεύεται από μια σειρά από οφέλη. Είναι σημαντικό να δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να κάνουμε ταξίδια όταν μπορούμε - με άγχος ή όχι.
Πώς, λοιπόν, μπορούμε να καταλάβουμε εάν αυτό είναι πρόβλημα για εμάς, ειδικά όταν είμαστε σε διακοπές; Δεδομένου ότι αυτό το είδος άγχους μπορεί να εκδηλωθεί με πολλούς τρόπους, ειδικοί παρέχουν τέσσερις ταξιδιωτικές συνήθειες που συνιστούν στην πραγματικότητα κρυμμένο άγχος υψηλής λειτουργίας:
Εκτεταμένος Σχεδιασμός
Τα άτομα με άγχος υψηλής λειτουργικότητας μπορεί να αφιερώνουν υπερβολικό χρόνο στον προγραμματισμό των ταξιδιών τους, στην έρευνα προορισμών, καταλυμάτων και δραστηριοτήτων.
«Αυτός ο εκτενής σχεδιασμός τους βοηθά να νιώθουν (ότι έχουν) περισσότερο έλεγχο και (ότι είναι) προετοιμασμένοι για οποιεσδήποτε πιθανές προκλήσεις που μπορεί να προκύψουν», λέει ο Λίονς.
Αυτό δεν είναι γενικά κακό: Οταν ταξιδεύουμε, υπάρχει πολλή προετοιμασία για το ταξίδι. «Ωστόσο, απρόβλεπτοι παράγοντες άγχους – όπως καθυστερήσεις, πολυσύχναστοι χώροι ή απρόβλεπτος καιρός – μπορούν εύκολα να δυσκολέψουν την κατάσταση», λέει ο Λόουερς. «Η δυσκολία μπορεί να επιδεινωθεί όταν ταξιδεύουμε με την οικογένεια. Μπορεί να απαιτείται προγραμματισμός γευμάτων και εκδρομών ή ενασχόληση με το πρόγραμμα ενός βρέφους που είναι πολλές φορές απρόβλεπτο. Για κάποιον με άγχος υψηλής λειτουργικότητας, αυτά τα στοιχεία του ταξιδιού μπορεί να τον κάνουν να πελαγώσει».
Άφιξη (πολύ) νωρίς
«Κάποιος με άγχος υψηλής λειτουργικότητας μπορεί να φτάσει στο αεροδρόμιο υπερβολικά νωρίς για να διασφαλίσει ότι θα έχει αρκετό χρόνο για να αντιμετωπίσει τυχόν προκλήσεις, καθυστερήσεις ή μεγάλες ουρές, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο να χάσει την πτήση του», λέει ο Λάιονς.
Τα άτομα με άγχος υψηλής λειτουργικότητας έχουν μια επιθυμία για τελειότητα, η οποία μπορεί να κάνει ακόμα και τα απλά ταξίδια να μοιάζουν μια τρομακτική διαδικασία. Η υπερβολική σκέψη συνήθως παίζει ρόλο και κατά τον προγραμματισμό.
Αυτό μπορεί να «δημιουργήσει την επιθυμία να κάνουμε κάθε ταξίδι άψογο και να λάβουμε υπόψη κάθε πιθανό σενάριο», λέει ο Λόουερς. «Συχνά εκδηλώνεται ως υπερβολική προετοιμασία — όπως να φτιάχνουμε μια τεράστια βαλίτσα ή να φθάνουμε πολύ νωρίτερα στο αεροδρόμιο. Δυστυχώς, απροσδόκητες καταστάσεις όπως ο κακός καιρός, οι μεγάλες ουρές ή τα πολυσύχναστα αξιοθέατα μπορούν να φέρουν σε αταξία ένα προσεκτικά σχεδιασμένο πρόγραμμα και να προκαλέσουν σημαντικό άγχος».
Αποφυγή ορισμένων μεταφορικών μέσων
Αν και όσοι έχουν άγχος υψηλής λειτουργικότητας κατανοούν ότι δεν μπορούν να ελέγξουν όλες τις πτυχές της μεταφοράς, μπορεί να προτιμούν τρόπους για τη μεταφορά τους που τους αισθάνονται πιο αξιόπιστους, λέει ο Λάιονς. Για παράδειγμα, παίρνουμε ταξί για να φτάσουμε στο αεροδρόμιο εγκαίρως αντί να επιλέξουμε μέσο μαζικής μεταφοράς.
Μια τερατώδης βαλίτσα με πάρα πολλά πράγματα
Ακόμη και εκείνοι που δεν έχουν άγχος υψηλής λειτουργικότητας μπορεί να έχουν ανάγκη να βάλουν πολλά πράγματα στη βαλίτσα τους. Ωστόσο, εκείνοι που έχουν άγχος υψηλής λειτουργικότητας, αισθάνονται ότι πρέπει να πακετάρουν πολλά για να είναι προετοιμασμένοι για οποιοδήποτε πιθανό σενάριο μπορούν να φανταστούν. «Όπως οι καιρικές αλλαγές που επηρεάζουν τα σχέδιά τους ή τα ρούχα που μπορεί να καταστραφούν κατά τη μεταφορά», εξηγεί ο Λάιονς.
Πώς να τα αντιμετωπίσουμε όλα αυτά ώστε να έχουμε ένα εκπληκτικό ταξίδι
Εάν το άγχος υψηλής λειτουργικότητας εμποδίζει την πραγματοποίηση ταξιδιωτικών σχεδίων, αυτό είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει. «Εάν αντιμετωπίζουμε άγχος, η καλύτερη λύση είναι να συμβουλευτούμε έναν εξουσιοδοτημένο επαγγελματία ψυχικής υγείας για να βρούμε στρατηγικές αντιμετώπισης προσαρμοσμένες στις ανάγκες μας», λέει ο Λάιονς.
Υπάρχουν επίσης μερικά σημαντικά βήματα που πρέπει να κάνουμε όταν ταξιδεύουμε για να μειώσουμε το άγχος. Το πρώτο είναι να θέτουμε ρεαλιστικές προσδοκίες.
«Ας εστερνιστούμε την ιδέα ότι η τελειότητα είναι ανέφικτη. Απροσδόκητα γεγονότα, ωστόσο, μπορούν να οδηγήσουν σε μερικές από τις πιο αξέχαστες εμπειρίες», λέει ο Λόουερς.
Ένα άλλο σημαντικό πράγμα είναι να περιορίσουμε τον χρόνο προετοιμασίας για να αποτρέψουμε την υπερβολική σκέψη και την υπερβολική ανησυχία. Για να το κάνουμε αυτό, ας ορίσουμε ένα χρονικό πλαίσιο για τον προγραμματισμό και τη συσκευασία.
Ενώ η υπερβολική σκέψη, ειδικά όταν ταξιδεύουμε, μπορεί να φαίνεται ότι είναι αδύνατο να ξεπεραστεί, ο Λόουερς συνιστά να προσπαθούμε να το την αποφεύγουμε. «Αντί να αντιμετωπίζουμε ολόκληρο το ταξίδι ως μια δουλειά που μας πελαγώνει, ας το χωρίσουμε σε μικρότερα, διαχειρίσιμα βήματα», λέει. «Ας δημιουργήσουμε μια λίστα ελέγχου για τη συσκευασία, την κράτηση καταλυμάτων και τον προγραμματισμό δραστηριοτήτων. Ας εστιάσουμε στα βασικά χωρίς να αγχωνόμαστε με κάθε λεπτομέρεια».
Το να έχουμε ένα δρομολόγιο που είναι ευέλικτο θα επιτρέψει τον αυθορμητισμό. «Ας αφήσουμε κενά στο πρόγραμμά μας για να αντιμετωπίσουμε καθυστερήσεις ή αλλαγές στα σχέδια», προτείνει ο Λόουερς.
Τέλος, η εξάσκηση της ενσυνειδητότητας θα μας βοηθήσει να ζήσουμε τη στιγμή. Ας μην έχουμε συνεχώς πάνω μας το κινητό, κι ας αφήσουμε το λάπτοπ σπίτι. «Οι τεχνικές βαθιάς αναπνοής μπορούν να σας βοηθήσουν να παραμείνουμε παρόντες στη στιγμή», μεταξύ άλλων, καταλήγει.