Το καταλαβαίνουν όλοι: Αυτό το τεστ θα είναι πιο δύσκολο από το προηγούμενο. Το σοκ του εγκλεισμού, η αυτοπειθαρχία σε μια γενική απαγόρευση εξόδου, στη σκιά ενός μεγάλου φόβου ήταν, σχετικά, ευκολότερη δοκιμασία από το μακρύ τεστ της μετάβασης, από την προσαρμογή σε ένα σχήμα σταδιακής άρσης των περιορισμών, με ρυθμό βήμα-βήμα, ο οποίος δεν αποκλείεται να γίνει ένα βήμα εμπρός, δύο βήματα πίσω. Θα είναι πιο δύσκολο έστω και μόνον γιατί το σχέδιο μετάβασης, όπως παρουσιάστηκε χθες δεν είναι το ίδιο εύκολα επικοινωνήσιμο. Δεν χωρά σε ένα σποτ 20΄΄με τον Σπύρο Παπαδόπουλο.
Η δυσκολία αφορά εμάς τους ίδιους πρώτα. Το «όλες οι μετακινήσεις- με ελάχιστες εξαιρέσεις- απαγορεύονται» είναι και πρακτικά και ψυχολογικά ευκολότερο από το «σήμερα απαγορεύονται τρία, αύριο δύο, μεθαύριο, ίσως, ένα». Το όλα κλειστά, είναι ευκολότερο από το μερικά είναι ανοιχτά, αλλά και αυτά υπό όρους. Το «ωχ αδελφέ, δεν πειράζει και να είμαστε έξι στο τραπέζι» ή το «εντάξει μωρέ δεν θα πάρουμε και την μεζούρα να μετράμε πόσο απέχει ο διπλανός», έρχονται ευκολότερα στα χείλη και φεύγουν δυσκολότερα.
Η δυσκολία αφορά την αστυνόμευση των μέτρων, δεύτερον. Είναι σχετικά απλό να ελέγχεις ότι κανένα κατάστημα δεν είναι ανοιχτό. Είναι πολύ πιο δύσκολο να ελέγχεις αν ένας συγκεκριμένος καταστηματάρχης δικαιούται να ανοίξει, αν τηρεί τους κανόνες στο εσωτερικό του μαγαζιού ή αν οι πελάτες φορούν μάσκα.
Το ίδιο πείραμα
Η δυσκολία αφορά, τρίτον, την έλλειψη ενός διεθνούς προτύπου, προς μίμηση ή προς αποφυγή. Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης δοκιμάζουν παράλληλα το ίδιο πείραμα, το πείραμα της σταδιακής επιστροφής, χωρίς, όπως κατά την προηγούμενη φάση, να υπάρχει κάποιος που από τα λάθη του ή τις επιτυχίες του να διδάσκονται οι υπόλοιποι.
Αλλά και αυτές οι τρείς δυσκολίες είναι σχετικά απλές μπροστά στις υπόλοιπες τρεις.
Πρώτον, η νέα φάση είναι εξαιρετικά πιο περίπλοκη και απαιτητική για τις δυανότητες των δημοσίων υπηρεσιών. Χρειαζεται συστηματικός έλεγχος με τεστ, χρειάζεται προσαρμογή του συστήματος υγείας (που ως τώρα ήταν πρακτικά κλειστό στα εκτός covid περιστατικά) στην φάση όπου η συνήθης λειτουργία και οι συνήθεις ασθενείς επιστρέφουν. Χρειάζεται όλη η κρατική μηχανή, που ως τώρα λειτουργούσε στο ρελαντί και άφηνε τις υπηρεσίες αιχμής να τρέχουν στον ρυθμό της ψηφιακής μεταρρύθμισης, να υπερβεί την βαρια εντροπία της και να δεχθεί να λειτουργήσει με νέους όρους.
Ημι-κανονικότητα
Δεύτερον, η εμπιστοσύνη ανάμεσα σε πολίτες και Πολιτεία, η οποία στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην λυτρωτική επίδραση του υποδείγματος Τσιόδρα, αλλά και στην ανάδειξη των ηρωικών γιατρών από τα νοσοκομεία αναφοράς και τις εντατικές, ως εκπροσώπων του δημοσίου, θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί, όταν όλα θα επιστρέφουν στην ημι-κανονικότητα και οι εκπρόσωποι της Πολιτείας γίνουν και πάλι τα συνήθη πρόσωπα με τον συνήθη λόγο. Πήραμε μια μικρή γεύση όταν το απόγευμα της Τρίτης, ο μονόλογος του Σωτήρη Τσιόδρα αντικαταστάθηκε από την άχαρη παρέλαση των έξι υφυπουργών.
Και τρίτον, το σταδιακό άνοιγμα της οικονομίας θα φέρει στο φώς τις πληγές, τις ζημιές, τις απώλειες. Η καραντίνα λειτουργούσε σαν αναισθητικό, που ανέβαλε την συναίσθηση του πόνου. Μα καθώς λίγο-λίγο η καραντίνα αίρεται, η αναισθησία περνά και ο καθένας μας θα βρεθεί αντιμέτωπος με εισοδήματα που χάθηκαν, με φόβους και αγωνίες.
Θα χρειαστεί, λοιπόν, μεγαλύτερη, πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια για να πειθαρχήσει κανείς στις απαγορεύσεις. Θα χρειαστεί, επίσης, όταν οι πολιτικοί αρχίσουν να «μυρίζουν αίμα», μεγαλύτερη προσπάθεια για να διατηρηθεί κάτι από το κλίμα μετριοπάθειας, καταλλαγής, συνεννόησης μεταξύ πολιτικών δυνάμεων, το οποίο- πρέπει να το αναγνωρίσουμε- μας βοήθησε να πετύχουμε αυτήν την σχεδόν τέλεια αυτοπειθαρχία, στην πρώτη φάση της πανδημίας.