Η ιστορία της χάνεται στα βάθη του χρόνου. Την αύρα της οικίας αυτής έχουν ζήσει τεράστιου διαμετρήματος προσωπικότητες της νεώτερης μεσαιωνικής και σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας, ενώ οι θησαυροί ιστορικών αρχείων, εκδόσεων, βιβλίων και έργων τέχνης που διασώζει είναι μοναδικοί στη χώρα και πολύτιμοι για τη διαφύλαξη της Επτανησιακής, και όχι μόνο, κληρονομιάς.
Την αγωνία τους για την διάσωση «ενός εκ των τελευταίων μνημείων της μακραίωνης ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Ζακύνθου» εκφράζουν μέσω ανοιχτής επιστολής 78 προσωπικότητες. Είναι ενδιαφέρον να δει κανείς ότι στις «τάξεις» τους συγκαταλέγονται εκπρόσωποι πολλών και διαφορετικών τομέων της ζωής του τόπου.
Ο λόγος για την αρχοντική οικία - μουσείο της οικογένειας Ρώμα, κτήριο συνδεδεμένο με την οικογένεια Ρώμα που από τον 15ο αιώνα πρωταγωνίστησε στις πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις στην Κρήτη και τα Ιόνια νησιά, ενώ ανέδειξε προσωπικότητες όπως ο Διονύσιος δε Ρώμας (1771 - 1857), ο οποίος διέθεσε όλη την περιουσία του για να ενισχύσει οικονομικά την Επανάσταση του 1821, εργάστηκε για την μεταστροφή των μεγάλων δυνάμεων υπέρ της ελληνικής επανάστασης και προτάθηκε ως πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος στην Εθνοσυνέλευσητης Τροιζήνας το 1825. Δεν δέχτηκε γιατί πίστευε ότι καταλληλότερος απ′ αυτόν ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας.
Η επιστολή
Εμείς, οι υπογράφοντες την παρούσα επιστολή ως απλοί πολίτες της χώρας, επιθυμούμε να σας εκφράσουμε την αγωνία μας για την διάσωση ενός εκ των τελευταίων μνημείων της μακραίωνης ιστορικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Ζακύνθου, που είναι στενά συνυφασμένο με τις πιο λαμπρές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Πρόκειται για το αυθεντικό, εδώ και αιώνες, Αρχοντική οικία - Μουσείο της Οικογένειας Ρώμα, που διασώθηκε από τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953 και διαφύλαξε, χάρη στον πατριωτισμό των ιδιοκτητών του, πολύτιμους θησαυρούς ιστορικών αρχείων, εκδόσεων, βιβλίων και έργων τέχνης, μοναδικών στη χώρα μας.
Η συλλογή της Οικογένειας Ρώμα, με την υπ′ αριθμ. πρωτ. 71380/16.3.2021 «Διαπιστωτική πράξη», έχει χαρακτηριστεί, ως αρχαίο μνημείο από το ΥΠΠΟΑ.
Με την υπ′ αριθμ. ΥΠΠΟΑ/ ΓΔΑΠΚ/ ΔΝΠΚ/ ΤΤΠΝΚΜ/ 690635/490210/ 2856/348/7 -12-2020 απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 5499/Β/14- 12-2020) χαρακτηρίστηκε ως σύνολο κινητών μνημείων, με βάση την παρ. 6 του άρθρου 20 του ν. 3028/2002, διότι πληροί τις προϋποθέσεις, να «συγκροτεί σύνολο με ιδιαίτερη ιστορική και καλλιτεχνική αξία, τα αντικείμενα σπανίζουν και υπάρχει κίνδυνος απώλειάς τους».
Η Οικογένεια Ρώμα από τον 15ο αιώνα πρωταγωνιστεί στις πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις στην Κρήτη και τα Ιόνια νησιά και ανέδειξε σπουδαίες προσωπικότητες, που εργάστηκαν για την εθνική αναγέννηση και την πορεία της Ελλάδος τα νεότερα χρόνια.
Επιφανείς εκπρόσωποι της οικογενείας Ρώμα, πολέμησαν κατά των Οθωμανών στην Κρήτη και στην Κέρκυρα και ο επιφανέστερος αυτών, ο Διονύσιος δε Ρώμας (1771 - 1857) διέθεσε όλη την περιουσία του για να ενισχύσει οικονομικά την Επανάσταση του 1821, εργάστηκε για την μεταστροφή των μεγάλων δυνάμεων υπέρ της ελληνικής επανάστασης και στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας το 1825, προτάθηκε ως πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος. Πρόταση, που δεν απεδέχθη, επειδή θεωρούσε, ως πλέον καταλληλότερο για το αξίωμα, τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Άλλοι επιφανείς εκπρόσωποι της οικογένειας υπήρξαν οι:
• Γεώργιος Κανδιάνος Ρώμας (1769-1860) Προέδρος του Ιονίου Κράτους (1800-1807).
• Γεώργιος Δημήτριος Ρώμας (1805-1874). Βουλευτής και Συγγραφέας.
• Σπυρίδων Ρώμας (1826- 1881). Διετέλεσε, εκτός των άλλων ως Υπουργός Παιδείας.
• Ροβέρτος Ρώμας (1834- 1920). Υπηρέτησε, εκτός των άλλων ως Υπουργός Παιδείας και Υπουργός Ναυτικών.
• Αλέξανδρος Ρώμας (1863-1914). Εξελέγη, εκτός των άλλων, πέντε φορές Βουλευτής, υπηρέτησε ως Προέδρος της Βουλής των Ελλήνων για δυο θητείες, ως Υπουργός Παιδείας, Υπουργός Δικαιοσύνης και πολέμησε κατά των Τούρκων, ως επικεφαλής εκστρατευτικού́ σώματος το 1912, στην Ήπειρο και τη Μακεδονία, ιδρύοντας το σώμα των Ελλήνων Ερυθροχιτώνων - Γαριβαλδινών.
• Διονύσιος Ρώμας (1906-1981). Διετέλεσε εκτός των άλλων, Βουλευτής της ΕΡΕ, Δ/ντής του Εθνικού Προγράμματος Ραδιοφωνίας, ιδρυτής του Τρίτου Προγράμματος, Θεατρικός συγγραφέας, χρονογράφος και δημοσιογράφος, ενώ́ για το σημαντικό λογοτεχνικό του έργο βραβεύτηκε από́ την Ακαδημία Αθηνών.
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια τόσο το Αρχοντικό Ρώμα, όσο και η συλλογή, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα από τη διάβρωση και τη φθορά του χρόνου με αποτέλεσμα να εκφράζονται φόβοι για την ασφάλεια της και τη διάσωσή της, γεγονός που έχει ήδη καταγραφεί από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Φρονούμε ότι αποτελεί χρέος της Πολιτείας να διασώσει την πολύτιμη αυτή κληρονομιά.
Εμείς οι πολίτες που υπογράφουμε την παρούσα επιστολή, αυθόρμητα και με βάση το ειλικρινές ενδιαφέρον μας να μην χαθούν άλλοι πολύτιμοι εθνικοί θησαυροί από τη μακραίωνη ιστορία μας, ζητούμε την προσωπική σας παρέμβαση, ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εξαγοράς της κινητής συλλογής, από́ το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ή άλλο δημόσιο φορέα και να λειτουργήσει το Αρχοντικό ως επισκέψιμος ιστορικός χώρος, υπό την ευθύνη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ζακύνθου, όπως συμβαίνει με άλλους σπουδαίους χώρους και αρχοντικά σε όλη την Ελλάδα.
Οι υπογράφοντες
1. Αγαλιανού Αγγελική, Μουσικοπαιδαγωγός.
2. Αθανασιάδης Χρήστος, Εικαστικός.
3. Αθανασόπουλος Κωνσταντίνος, Δικηγόρος.
4. Αναστάσιος Σολωμός, Αρχιτέκτων.
5. Βαρβαρέσος Σπύρος, Συνταξιούχος ΕΡΤ.
6. Βερτζάγια Λιάνα, Πρόεδρος Λύκειο των Ελληνίδων Σίδνεϋ.
7. Βερτζάγιας Κωνσταντίνος, Πρόεδρος Ιδρύματος Ελληνικών Σπουδών Πανεπιστημίου Νέας Νοτίου Ουαλίας.
8. Βίτσος Διονύσιος, Εκδότης - Λογοτέχνης.
9. Βλαχόπουλος Χαράλαμπος, Ιστορικός - Ερευνητής ΕΚΠΑ.
10. Βρυώνης Τάκης, Συνταξιούχος.
11. Γαζής Μάκης, Casting Director.
12. Γκούσκος Διονύσης, Συντηρητής Έργων Τέχνης.
13. Γκούσκος Παναγιώτης, Συνταξιούχος.
14. Γρυπάρης Ιωάννης, Δικηγόρος.
15. Δεμέτη Αγγελική, Δικηγόρος.
16. Δραγώνα Μαρίνα, Ιατρός Αναισθησιολόγος.
17. Δραγώνας Ιωάννης, Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.
18. Ζαχαριά Στέλλα, Συνταξιούχος Νομικός.
19. Ζαχαριάς Διονύσης, Αρχιτέκτων Μηχανικός.
20. Καμιζούλης Γεώργιος, Ανωτ. Στέλεχος Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
21. Καμπάση Κατερίνα, Αντιπρύτανης Ιονίου Πανεπιστημίου.
22. Καποδίστριας Κώστας, Σκηνοθέτης -Ηθοποιός.
23. Καρρέρ Σπύρος, Σχεδιαστής Δομικών Έργων.
24. Καρρέρ-Κριεζή Ελένη, Συνταξιούχος.
25. Κλάδης Τάκης, Συνταξιούχος Μηχανολόγος.
26. Κόκλα Ζωζώ, Φιλόλογος- Ερευνήτρια - πρ. Διευθύντρια Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ζακύνθου.
27. Κονίδης Γιώργος, Χειρουργός Ιατρός.
28. Koνιτόπουλος Διονύσης, Πρόεδρος Ένωσης Ζακυνθίων Αθηνών.
29. Κονιτόπουλος Ιάκωβος, Μουσουργός
30. Κορδόσης Νίκος, Δικηγόρος - Συλλέκτης - Ιδρυτής Ιστορικού Μουσείου Διέξοδος Ι.Π. Μεσολογγίου
31. Κοσκινά Κατερίνα, Ιστορικός Τέχνης – Μουσειολόγος - Σύμβ. Πολιτισμού Δημάρχου Αθηναίων.
32. Κουρκουμέλης Νικόλαος, Αντιστράτηγος ε.α - Διδ. Ιστορίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
33. Κουρτέση Γεωργία Φιλιππάκη, Ομότιμη Καθηγήτρια ΕΚΠΑ
34. Κωνσταντινίδου Βιβή,Δημοσιογράφος
35. Κωνσταντόπουλος Διονύσης, Ζωγράφος – Αρχιτέκτων.
36. Λεβεντίδης Ιωάννης, Καθηγητής Οικονομικών ΕΚΠΑ.
37. Λέρτας Τάσος, Σκηνοθέτης - Ηθοποιός - Ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου - Πρόεδρος της Ένωσης Λογοτεχνών.
38. Λευκαδίτης Δημήτριος, Ιατρός Ακτινολόγος.
39. Λεφάκης Λέανδρος, Δικηγόρος - Ερευνητής.
40 Λογοθέτης Σπύρος, Ιατρός - Διευθ. Πνευμονολογικού τμήματος Γεν. Νοσοκομείο Ζακύνθου.
41. Λούντζης Νίκιας, Συγγραφέας - Ιστορικός.
42.Λυκογιάννης Διονύσιος ,Αρχιμανδρίτης ,Θεολόγος ,υπ Διδάκτωρ Χριστιανικής και Βυζαντινής Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ
43. Λυκουρέσης Τόνη, Σκηνοθέτης - Γ. Γ. Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών.
44. Μαρίνος Στέφανος, Συνταξιούχος εκπαιδευτικός.
45. Μελίτα Δήμητρα, Συνταξιούχος Δημόσιου.
46. Μερκάτη Λ. Αγγέλικα, Φιλόλογος - Ελεύθερη επαγγελματίας.
47. Μερκάτη Λ. Ελένη, Διαφημιστής.
48. Μερκάτη Λ. Μερόπη, Συνταξιούχος.
49.Μοσχανδρέου Χρήστος ,Συλλέκτης- Ιδρυτής Πινακοθήκης Σύγχρονης Τέχνης στην ΙΠ Μεσολογγίου
50. Μούτσης Δήμος, Μουσικοσυνθέτης.
51. Μπαξεβανίδου Άρτεμις, Επιχειρηματίας
52. Μπάρλος Χρήστος, Γλύπτης - Ζωγράφος.
53. Μπάρλου Λυδία, Συνταξιούχος.
54. Μποτονάκη Μαρία, Νομικός - Σκηνοθέτης.
55. Μυλωνάς Σπύρος, Εκδότης - Βιβλιοπώλης.
56. Ξενάκη Θάλεια, Ζωγράφος - Εκπαιδευτικός.
57. Πανταζής Βασίλης Α., Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
58. Παπαστρατηγάκης Νικόλαος, Ιστορικός ΕΚΠΑ.
59. Πατσόπουλος Στέλιος, Πολιτικός Μηχανικός.
60. Πέττα Κωνσταντίνα, Ζωγράφος.
61. Πέττας Μάριος, Οικονομολόγος.
62. Πλέσσας Αλοΐσιος, Εκδότης - Βιβλιοπώλης.
63. Πυλαρινός Θεοδόσης, ομ. Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου.
64. Πυλαρινός Χαράλαμπος, Ζωγράφος.
65. Σέρρας Διονύσιος, Ποιητής - Λογοτέχνης.
66. Σιδηροκαστρίτη Γ. Μαρία, Πολιτικός Μηχανικός.
67. Στόκας Χαράλαμπος, Μουσικός.
68. Στραβοπόδη Βάσω, Συνταξιούχος Δημοσίου.
69. Στράνη Λενέτα, Ποιήτρια - Λογοτέχνης.
70. Στρούζα Στεφανία, Εικαστικός.
71.Στρούζας Στέφανος, Ιατρός.
72. Στρούζα -Τσιλιμίγκρα Βάνια, Χορογράφος.
73.Συνετός Φίλιππος, Εκδότης - Δημοσιογράφος.
74. Τζερμπίνος Στέλιος, Συγγραφέας - Δικηγόρος.
75. Τσακιρέλλης Χριστόδουλος, Δικηγόρος - Αντιπρόεδρος Συλλόγου Φίλων Εθνικής Βιβλιοθήκης.
76. Φίλη Νέλλυ, Αρχαιολόγος - Μουσειολόγος - Ιστορικός Τέχνης, Επίσημος Συνεργάτης International Foundation of Greece Ασπασία Λεβέντη
77.Φιορεντίνος Γιώργος, Φιλόλογος -Πρόεδρος Εταιρείας Ζακυνθινών Ερευνών.
78. Χρίστου Μάριος, Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Λευκωσίας.