Όσοι αναζητούν στα αναγνώσματά τους συνταγές ζωής ή μεγάλα διδάγματα, δεν πρέπει να επιλέξουν την «Παραφροσύνη», το νέο βιβλίο του Θανάση Χειμωνά. Όσοι, επίσης, αρέσκονται στα βαρύγδουπα τσιτάτα, τα οποία μπορούν να τους χαρίσουν μερικές ντουζίνες like, εάν τα αναπαράγουν στα social media, θα απογοητευτούν. Όσοι ερεθίζονται με λυρισμούς και εκρηκτικούς συναισθηματισμούς, γλυκερές περιγραφές, ατελείωτους εσωτερικούς μονολόγους, δεν θα ικανοποιήσουν την δίψα τους.
Η «Παραφροσύνη» δεν είναι ένα χρήσιμο βιβλίο. Δεν θα σού μάθει τίποτα, δεν θα σε κάνει «καλύτερο άνθρωπο», δεν θα αλλάξει τον τρόπο που βλέπεις τον κόσμο, δεν θα σού αποκαλύψει μεγάλες αλήθειες, δεν θα προκαλέσει τις αντιδράσεις των διαδικτυακών σου φίλων, δεν θα σού καλύψει τα συναισθηματικά κενά. Γιατί ο Θανάσης Χειμωνάς δεν είναι ούτε ο μπαμπάς σου, ούτε ο ψυχαναλυτής σου, ούτε προφήτης, ούτε σοφός: είναι απλώς ένας συγγραφέας. Πραγματικός συγγραφέας.
Οι πραγματικοί συγγραφείς, όπως και οι πραγματικοί άνθρωποι από σάρκα και οστά, δεν αναζητούν διαφυγή από αυτόν τον κόσμο. Ο Θανάσης νιώθει την πραγματικότητα στο πετσί του και την αποτυπώνει, με όση φαντασία θα μπορούσε να επιστρατεύσει ένας άνθρωπος που ουδέποτε έχει υπάρξει απολιτίκ, που έχει εμπλακεί με τα κοινά - ένας άνθρωπος της πράξης. Η φαντασία, θεραπαινίδα του θεωρητικού βίου, δεν υπηρετεί με τον ίδιο τρόπο αυτούς τους περίεργους ανθρώπους του καιρού μας, που επιλέγουν να εγκαταλείψουν τους τέσσερις τοίχους της ιδιώτευσης.
Το φόντο του βιβλίου είναι τρομακτικά γνώριμο στον αναγνώστη. Οι ήρωες κινούνται σε έναν κόσμο που τον γνωρίζουμε καλά, περπατούμε στους ίδιους δρόμους. Οικειότητα. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που αισθάνεται κανείς διαβάζοντας το βιβλίο. «Αυτό το ξέρω», «Αυτό κάτι μου θυμίζει», «Αυτό έχω ακούσει να το συζητούν». Μια οικειότητα που σε κάνει κάποιες στιγμές να ξεσπάς σε γέλια: «Ρε Θανάση, μάς δουλεύεις; Μόνο τα ονόματα άλλαξες!». Η αλήθεια είναι πως δεν άλλαξε μόνο τα ονόματα. Στο δικό μας περιβάλλον, στον κόσμο του σήμερα, εισβάλλουν φωνές του παρελθόντος. Όλες τους, όμως, γνωστές, τίποτα ανοίκειο, τίποτα που δεν μπορείς να αντιστοιχήσεις με μια εικόνα δική σου, με μια κοινή εικόνα. Σατιρικό φόντο, αδιαμφισβήτητα.
Τραγικές ιστορίες, τραγικός πρωταγωνιστής, πιο τραγικοί δευτεραγωνιστές. Βλέπετε, ο πραγματικός πρωταγωνιστής είναι η ανυπότακτη τύχη, που πότε-πότε παίρνει την μορφή της παραφροσύνης. Τα δικά της καπρίτσια παρακολουθεί ο αναγνώστης – και είναι τυχερός γιατί τα βιώνει χωρίς να χρειάζεται να τα ζήσει ο ίδιος. Στην αρχαία τραγωδία, άλλωστε, η πλοκή ήταν γνωστή στους θεατές, το τέλος ήταν γνωστό. Σημασία είχε να δει κανείς τα ανίδεα πρόσωπα του δράματος. Πώς το προφανές, το αναμενόμενο, παρουσιάζεται ως το τυχαίο και απροσδόκητο. Μια σύγχρονη, καθημερινή τραγωδία χωρίς κλαυθμούς και οδυρμούς. Και, φυσικά, χωρίς κάθαρση.
Ο Θανάσης γράφει σχεδόν προφορικά. Αβίαστα. Δεν θέλει να εντυπωσιάσει. Όπως ένας άλλος συγγραφέας είχε πει: «εάν χρειάζεται να καθίσεις ώρες κοιτώντας την οθόνη του υπολογιστή σου ψάχνοντας για λέξεις, μην το κάνεις». Ο Θανάσης, λοιπόν, δεν θα το έκανε.
Θανάσης Χειμωνάς, Παραφροσύνη (Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 2017)