Κατά 31% μειώθηκαν οι παγκόσμιες εκτελέσεις το 2018, φτάνοντας το χαμηλότερο ποσοστό σε τουλάχιστον μια δεκαετία. Αυτό προκύπτει από τα συμπεράσματα της παγκόσμιας επισκόπησης για τη θανατική ποινή τη χρονιά που πέρασε και που δημοσιεύει η Διεθνής Αμνηστία.
Μετά από μια αλλαγή στους νόμους κατά των ναρκωτικών, οι εκτελέσεις στο Ιράν - μια χώρα όπου η χρήση της θανατικής ποινής είναι συχνότατη - μειώθηκαν κατά ένα εντυπωσιακό 50%. Το Ιράκ, το Πακιστάν και η Σομαλία παρουσίασαν επίσης σημαντική μείωση των αριθμών τους. Ως αποτέλεσμα, τα στοιχεία εκτέλεσης μειώθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο από τουλάχιστον 993 το 2017, σε τουλάχιστον 690 το 2018.
«Η δραματική παγκόσμια πτώση των εκτελέσεων αποδεικνύει ότι ακόμη και οι πιο απίθανες χώρες αρχίζουν να αλλάζουν τρόπους και να συνειδητοποιούν ότι η θανατική ποινή δεν είναι η απάντηση», δήλωσε ο Kumi Naidoo, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.
«Παρά τα οπισθοδρομικά βήματα από κάποιους, ο αριθμός των εκτελέσεων που πραγματοποιήθηκαν από αρκετούς από τους χειρότερους δράστες έχει μειωθεί σημαντικά. Αυτή είναι μια ελπιδοφόρα ένδειξη ότι είναι μόνο θέμα χρόνου πριν αυτή η σκληρή τιμωρία να αποτελέσει πλέον παρελθόν..»
“Απευθυνόμενος σε όλες τις χώρες που εξακολουθούν να καταφεύγουν στη θανατική ποινή, σας προκαλώ να ενεργήσετε με τόλμη και να σταματήσετε αυτήν την αποτρόπαια τιμωρία τώρα”
- Kumi Naidoo
Επαναφορά της θανατικής ποινής
Ωστόσο, δεν ήταν όλα τα νέα θετικά. Η Διεθνής Αμνηστία διαπίστωσε αυξήσεις στις εκτελέσεις στη Λευκορωσία, την Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη, το Νότιο Σουδάν και τις ΗΠΑ. Η Ταϊλάνδη πραγματοποίησε την πρώτη της εκτέλεση από το 2009, ενώ ο Πρόεδρος της Σρι Λάνκα, Μαϊτρίπαλα Σίρισενα, δήλωσε ότι θα επαναλάβει εκτελέσεις μετά από περισσότερα από 40 χρόνια, δημοσιεύοντας μια διαφήμιση που αναζητά εκτελεστές τον Φεβρουάριο του 2019.
«Τα θετικά νέα του 2018 χαλάνε από έναν μικρό αριθμό κρατών που είναι αποφασισμένα να επιστρέψουν στην τάση αυτή», δήλωσε ο Kumi Naidoo.
«Η Ιαπωνία, η Σιγκαπούρη και το Νότιο Σουδάν κατέγραψαν τα υψηλότερα επίπεδα εκτελέσεών τους εδώ και χρόνια, και η Ταϊλάνδη επανέλαβε τις εκτελέσεις μετά από σχεδόν μια δεκαετία, αλλά οι χώρες αυτές συνιστούν τώρα μια φθίνουσα μειονότητα. Απευθυνόμενος σε όλες τις χώρες που εξακολουθούν να καταφεύγουν στη θανατική ποινή, σας προκαλώ να ενεργήσετε με τόλμη και να σταματήσετε αυτήν την αποτρόπαια τιμωρία τώρα.»
Η Noura Hussein, μια νεαρή Σουδανή γυναίκα, καταδικάστηκε σε θάνατο το Μάιο του 2018, για τη δολοφονία του άνδρα που αναγκάστηκε να παντρευτεί, καθώς προσπάθησε να τη βιάσει. Μετά από παγκόσμια οργή, συμπεριλαμβανομένων των σημαντικών προσπαθειών της εκστρατείας της Διεθνούς Αμνηστίας, η θανατική ποινή της θεωρήθηκε υπερβολική και της δόθηκε ποινή φυλάκισης πέντε ετών.
Η Noura είπε στη Διεθνή Αμνηστία:
«Ήμουν σε απόλυτο σοκ όταν ο δικαστής μου είπε ότι είχα καταδικαστεί σε θάνατο. Δεν είχα κάνει τίποτα που να αξίζει να πεθάνω. Δεν μπορούσα να πιστέψω το επίπεδο της αδικίας - ειδικά στις γυναίκες. Ποτέ δεν είχα φανταστεί το ενδεχόμενο να εκτελεστώ πριν από αυτή τη στιγμή. Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό μου ήταν: «Πώς αισθάνονται οι άνθρωποι όταν εκτελούνται; Τι κάνουν;». Η περίπτωσή μου ήταν ιδιαίτερα σκληρή τη στιγμή της καταδίκης, η ίδια μου η οικογένειά με απέρριψε. Ήμουν μόνη μου και έπρεπε να διαχειριστώ το σοκ».
Οι κορυφαίοι εκτελεστές του κόσμου
Η Κίνα παρέμεινε ο κορυφαίος εκτελεστής του κόσμου - αλλά η πραγματική έκταση της χρήσης της θανατικής ποινής στην Κίνα είναι άγνωστη καθώς τα δεδομένα αυτά χαρακτηρίζονται ως κρατικό μυστικό. Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι χιλιάδες άνθρωποι καταδικάζονται σε θάνατο και εκτελούνται κάθε χρόνο.
Σε μια άνευ προηγουμένου κίνηση, οι αρχές του Βιετνάμ δημοσίευσαν τα στοιχεία για τη θανατική ποινή, οι οποίες ανέφεραν ότι πραγματοποιήθηκαν τουλάχιστον 85 εκτελέσεις το 2018. Αυτό επιβεβαιώνει τη θέση του στις πέντε πρώτες χώρες που επιτελούν εκτελέσεις στον κόσμο: Κίνα (χιλιάδες), Ιράν (τουλάχιστον 253), Σαουδική Αραβία (149), Βιετνάμ (τουλάχιστον 85) και Ιράκ (τουλάχιστον 52).
Ο Hồ Duy Hải, καταδικασμένος για κλοπή και δολοφονία, αφού λέει ότι βασανίσθηκε για να υπογράψει μια «εξομολόγηση», καταδικάστηκε σε θάνατο το 2008. Παραμένει σε κίνδυνο εκτέλεσης σε θάνατο στο Βιετνάμ. Το άγχος μιας θανατικής ποινής που εκκρεμεί είχε πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην οικογένειά του.
Η μητέρα του, Nguyễn Thị Loan, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία:
«Έχουν περάσει 11 χρόνια από τη σύλληψή του και η οικογένειά μας διαλύθηκε. Δεν μπορώ πλέον να αντέξω αυτόν τον πόνο. Απλώς σκέφτομαι τον γιο μου που υποφέρει στη φυλακή, με πονάει τόσο πολύ. Θα ήθελα η διεθνής κοινότητα να βοηθήσει την επανένωση της οικογένειάς μου. Είστε η μόνη μου ελπίδα.»
Παρά τη σημαντική μείωση του αριθμού των εκτελέσεων που πραγματοποίησε, το Ιράν εξακολουθούσε να καταγράφει πάνω από το ένα τρίτο των εκτελέσεων που καταγράφηκαν παγκοσμίως.
Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει επίσης ανησυχίες για την απότομη άνοδο του αριθμού των θανατικών ποινών που επιβλήθηκαν σε ορισμένες χώρες κατά τη διάρκεια του έτους.
Στο Ιράκ ο αριθμός τετραπλασιάστηκε από τουλάχιστον 65 το 2017, σε τουλάχιστον 271 το 2018. Στην Αίγυπτο ο αριθμός των θανατικών ποινών που επιβλήθηκαν αυξήθηκε κατά περισσότερο από 75%, από τουλάχιστον 402 το 2017, σε τουλάχιστον 717 το 2018. Η άνοδος αυτή μπορεί να αποδοθεί στο άθλιο ρεκόρ των αιγυπτιακών αρχών στη χορήγηση μαζικών θανατικών ποινών, μετά από άδικες δίκες που συχνά βασίζονται σε «ομολογίες» που αποκτήθηκαν με βασανιστήρια και ελαττωματικές έρευνες των αστυνομικών.
Παγκόσμια τάση προς κατάργηση της θανατικής ποινής
Συνολικά, τα στοιχεία του 2018 δείχνουν ότι η θανατική ποινή είναι σταθερά σε παρακμή και ότι λαμβάνονται αποτελεσματικά μέτρα σε όλο τον κόσμο για να τερματιστεί η χρήση αυτής της σκληρής και απάνθρωπης τιμωρίας.
Για παράδειγμα, η Μπουρκίνα Φάσο ενέκρινε νέο ποινικό κώδικα που κατάργησε ουσιαστικά τη θανατική ποινή τον Ιούνιο. Τον Φεβρουάριο και τον Ιούλιο, αντίστοιχα, η Γκάμπια και η Μαλαισία δήλωσαν αμφότερες ένα επίσημο μορατόριουμ για τις εκτελέσεις. Στις ΗΠΑ, η θέσπιση της θανατικής ποινής στην πολιτεία της Ουάσιγκτον κηρύχθηκε αντισυνταγματική τον Οκτώβριο.
Κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών το Δεκέμβριο, 121 χώρες - ένας άνευ προηγουμένου αριθμός - ψήφισαν υπέρ της υποστήριξης ενός παγκόσμιου μορατόριουμ για τη θανατική ποινή. Μόνο 35 κράτη καταψήφισαν.
«Σταδιακά αλλά σταθερά, οικοδομείται η παγκόσμια συναίνεση για τον τερματισμό της χρήσης της θανατικής ποινής. Η Αμνηστία αγωνίζεται για να σταματήσει τις εκτελέσεις σε όλο τον κόσμο για περισσότερα από 40 χρόνια - αλλά με περισσότερους από 19.000 ανθρώπους που λιώνουν ακόμα στα κελιά των μελλοθάνατων παγκοσμίως, ο αγώνας απέχει πολύ από το να τελειώσει», δήλωσε ο Kumi Naidoo.
«Από τη Μπουρκίνα Φάσο στις ΗΠΑ, γίνονται συγκεκριμένα βήματα για την κατάργηση της θανατικής ποινής. Τώρα εναπόκειται σε άλλες χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Όλοι και όλες θέλουμε να ζήσουμε σε μια ασφαλή κοινωνία, αλλά οι εκτελέσεις δεν είναι ποτέ η λύση. Με τη συνεχή υποστήριξη των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, μπορούμε - και θα το κάνουμε - να τερματίσουμε τη θανατική ποινή μια για πάντα».
Στα τέλη του 2018, 106 χώρες είχαν καταργήσει τη θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα και 142 χώρες είχαν καταργήσει τη θανατική ποινή με νόμο ή μέσα από την πρακτική.