Η Σίλβια Μπερτουλέτι χρειάστηκε 11 ημέρες απεγνωσμένων τηλεφωνημάτων για να πείσει έναν γιατρό να επισκεφτεί τον 78χρονο πατέρα της, Αλεσάντρο, ο οποίος «ψηνόταν» στον πυρετό και πάλευε για να βρει αναπνοή.
Οταν ένας διαθέσιμος σε υπηρεσία πήγε στο σπίτι της κοντά στο Μπέργκαμο, στο επίκεντρο της επιδημίας του κορονοϊού στη βόρεια Ιταλία, το βράδυ της 18ης Μαρτίου, ήταν πολύ αργά.
Ο Αλεσάντρο Μπερτουλέτι άφησε την τελευταία του πνοή στις 1:10 π.μ. στις 19 Μαρτίου, 10 λεπτά πριν φτάσει το ασθενοφόρο που είχε κληθεί ώρες νωρίτερα. Το μόνο φάρμακο που του είχε συνταγογραφηθεί, μέσω τηλεφώνου, ήταν ένα ήπιο παυσίπονο και ένα ευρέως φάσματος αντιβιοτικό.
«Ο πατέρας μου αφέθηκε να πεθάνει μόνος του, στο σπίτι, χωρίς βοήθεια», δήλωσε η Σ.Μπερτουλέτι, 48 ετών. «Ημασταν απλά εγκαταλελειμμένοι. Κανείς δεν αξίζει ένα τέτοιο τέλος».
Συνεντεύξεις με οικογένειες, γιατρούς και νοσηλευτές στην περιοχή της Λομβαρδίας, που έχει πληγεί από την πανδημία όσο καμία άλλη στην Ιταλία, δείχνουν ότι η εμπειρία της Σίλβια δεν είναι ασυνήθιστη. Πολλοί πεθαίνουν στο σπίτι καθώς παρά τα συμπτώματα παραμένουν χωρίς εξετάσεις ενώ οι τηλεφωνικές συμβουλές δεν είναι πάντα αρκετές.
Μόνο στην επαρχία του Μπέργκαμο, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, ο πραγματικός αριθμός των νεκρών από το ξέσπασμα της επιδημίας θα μπορούσε να είναι διπλάσιος από τον επίσημο αριθμό των 2.060 θυμάτων, που συμπεριλαμβάνει μόνο τους θανάτους στο νοσοκομείο.
Καθώς ο αγώνας για τη διάσωση ζωών σε παγκόσμιο επίπεδο εστιάζεται στην παροχή αναπνευστήρων στα νοσοκομεία, ορισμένοι γιατροί υποστηρίζουν ότι η έλλειψη πρωτοβάθμιας περίθαλψης στοιχίζει εξίσου ακριβά, διότι οι γιατροί δεν μπορούν ή δεν κάνουν επισκέψεις στο σπίτι, σύμφωνα με μια παγκόσμια αλλαγή τακτικής για παροχή ιατρικών συμβουλών από απόσταση.
«Αυτό που οδήγησε σε αυτή την κατάσταση είναι ότι πολλοί οικογενειακοί γιατροί δεν επισκέπτονταν τους ασθενείς τους για εβδομάδες», δηλώνει ο Ρικάρντο Μούντα ο οποίος κάνει διπλοβάρδιες στο Σελβίνο και το Νέμπρο, δύο πόλεις κοντά στο Μπέργκαμο, αφού ένας συνάδελφος του κόλλησε τον ιό.
«Και δεν μπορώ να τους κατηγορήσω, γιατί έτσι έσωσαν το ευταό τους», τονίζει.
Πολλοί θάνατοι, όπως λέει, θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν οι άνθρωποι στο σπίτι είχαν λάβει άμεση ιατρική βοήθεια, αλλά οι γιατροί είχαν τρομερό φόρτο εργασίας, δεν είχαν αρκετές μάσκες και στολές για να προστατευθούν από τη μόλυνση και αποθαρρύνονταν να κάνουν επισκέψεις κατ’οίκον, εκτός εάν ήταν απολύτως απαραίτητο.
«Οι γιατροί δίνουν στους ανθρώπους στο σπίτι μια θεραπεία. Αλλά αν αυτή η θεραπεία δεν λειτουργεί, αν δεν υπάρχει γιατρός που να ελέγχει και να αλλάζει ή να προσαρμόζει τα φάρμακα, τότε ο ασθενής πεθαίνει» εξηγεί ο Μούντα.
Ενώ οι νοσοκομειακοί εργαζόμενοι έλαβαν προτεραιότητα για πρόσβαση στις μάσκες, ορισμένοι οικογενειακοί γιατροί λένε ότι μπήκαν σε δεύτερη μοίρα με αποτέλεσμα να μην μπορούν να επισκέπτονται τους ασθενείς με ασφάλεια στα σπίτια τους.
Ενας εκπρόσωπος της κρατικής υπηρεσίας υγείας ATS στο Μπέργκαμο δήλωσε ότι οι αρχές στην περιοχή της Λομβαρδίας, οι οποίες θεωρούνται από τις πιο αποτελεσματικές υπηρεσίες υγείας στον κόσμο, είπαν στους οικογενειακούς γιατρούς να «ασχολούνται όσο το δυνατόν περισσότερο τηλεφωνικά με τους ασθενείς, περιορίζοντας τις επισκέψεις στο σπίτι» με σκοπό να «μειωθεί η εξάπλωση του ιού αλλά και η σπατάλη προστατευτικού εξοπλισμού». Είπε ακόμη ότι 142 γιατροί στην περιοχή Μπέργκαμο ήταν άρρωστοι ή σε καραντίνα, αλλά όλοι είχαν αντικατασταθεί.
Οι αρχές προχωρούν τώρα στην ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σύμφωνα με τις οποίες η παροχή πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης με ασφάλεια πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις αμέσως μετά την ικανότητα εντατικής θεραπείας.
Στην επαρχία Μπέργκαμο, έξι ειδικές μονάδες γιατρών άρχισαν να λειτουργούν στις 19 Μαρτίου, κάθε μία από τις οποίες είναι εξοπλισμένες για να επισκέπτονται ασθενείς στο σπίτι. Στο κοντινό Μιλάνο, όπου οι θάνατοι στο σπίτι και στους οίκου ευγηρίας υπερδιπλασιάστηκαν το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου, παρόμοιες μονάδες άρχισαν να λειτουργούν μόλις στις 31 Μαρτίου.
Κρυφός φόρος αίματος
Ο επίσημος αριθμός θανάτων στην Ιταλίας έφθασε τους 15.362 το Σάββατο, σχεδόν το ένα τρίτο του συνόλου των νεκρών παγκοσμίως, αλλά υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι αυτό το νούμερο στην πραγματικότητα είναι μεγαλύτερο, καθώς πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν στο σπίτι.
Μια μελέτη της τοπικής εφημερίδας L’Eco di Bergamo και του ερευνητικού συμβούλου InTwig, χρησιμοποιώντας δεδομένα που προέρχονται από τοπικούς δήμους, εκτιμά ότι 5.400 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην επαρχία Μπέργκαμο μόνο κατά τη διάρκεια του Μαρτίου - αριμθός 6 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με ένα χρόνο πριν.
Από αυτούς, υπολογίζει ότι περίπου 4.500 άνθρωποι υπέκυψαν στον κορονοϊό - περισσότερο από το διπλάσιο της επίσημης αντιστοιχίας. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και 600 ανθρώποι που πέθαναν σε οίκους ευγηρίας.
Σύμφωνα με τον Πιέτρο Ζουκέλι, διευθυντή οίκου τελετών που εξυπηρετεί διάφορα χωριά στην κοιλάδα Σεριάνα γύρω από το Μπέργκαμο, δήλωσε ότι τις τελευταίες δύο εβδομάδες πάνω από το 50% της δουλειάς του είναι να συλλέγει σορούς από σπίτια. Πριν, οι περισσότεροι νεκροί βρίσκονταν σε νοσοκομεία ή μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων.
Ο γιατρός Μούντα, δήλωσε ότι επισκεπτόταν ασθενείς στα σπίτια τους από το τέλος Φεβρουαρίου, παρέχοντάς τους αντιβιοτικά για βακτηριακή πνευμονία και οξυγονοθεραπεία εάν ήταν απαραίτητο. Είπε ότι αν και τα αντιβιοτικά δεν ήταν θεραπεία για τον ιό, μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μερικές από τις εξουθενωτικές επιπλοκές και να βοηθήσουν τους ασθενείς να αναρρώσουν χωρίς νοσηλεία.
Για να προστατεύσει τον εαυτό του, ο ίδιος αγόρασε μάσκες προσώπου αξίας 600 ευρώ, τις οποίες αποστειρώνει στο σπίτι με ατμό κάθε βράδυ.
Περισσότεροι από 11.000 εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας έχουν κολλήσει τον ιό στην Ιταλία και 80 έχουν πεθάνει, πολλοί από τους οποίους είναι οικογενειακοί γιατροί.
«Κάνε υπομονή»
Η δοκιμασία της οικογένειας Μπερτουλέτι δείχνει πώς η πρωτοβάθμια περίθαλψη, η πρώτη γραμμή άμυνας του συστήματος υγείας, έχει λυγίσει μπροστά σε αυτή την επιδημία.
Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι γιατροί ενθαρρύνονται να παρέχουν συμβουλές τηλεφωνικώς όποτε είναι δυνατόν, αντί να βλέπουν τους ασθενείς πρόσωπο με πρόσωπο.
Με τον οικογενειακό της γιατρό να βρίσκεται στο νοσοκομείο, η Μπερτουλέτι λέει ότι τηλεφώνησε επανειλημμένα στον αντικαταστάτη του, ο οποίος της είπε αρχικά να δώσει στον πατέρα της ένα παυσίπονο που βασίζεται στην παρακεταμόλη (χρησιμοποιείται για τη μείωση του πυρετού).
Καθώς ο πατέρας της χειροτέρεψε, η Μπερτουλέτι τον ξανακάλεσε. «Της είπε: ″Δεν είμαι αναγκασμένος να κάνω επισκέψεις στο σπίτι, κάνευπομονή″», είπε.
Ο γιατρός μίλησε στο Reuters και είπε με δάκρυα στα μάτια ότι αυτός και οι συνάδελφοί του έπρεπε να κάνουν πολύ δύσκολες επιλογές.
Είπε ότι λάμβανε μεταξύ 300 και 500 τηλεφωνήματων την ημέρα ενώ κάλυπτε και έναν άρρωστο συνάδελφό του.
«Επρεπε να διαλέξω, δεν μπορούσα να επισκεφθώ εκείνους που είχαν βήχα και πυρετό, θα μπορούσα μόνο να πάω να δω τις πιο σοβαρές περιπτώσεις».
Η ένωση οικογενειακών ιατρών στην επαρχία Μπέργκαμο εκτιμά ότι 70.000 άτομα στην περιοχή ενδέχεται να μολυνθούν.
«Παρά τις καλύτερες προσπάθειές μας, δεν είναι δυνατόν να πάμε όλοι στο νοσοκομείο και μερικές φορές οι οικογένειες προτιμούν να κρατούν τους άρρωστους στο σπίτι τους από φόβο μήπως δεν έχουν άλλη ευκαιρία να τους αποχαιρετήσουν», δήλωσε ο δήμαρχος του Μπέργκαμο, Τζιόρτζιο Γκόρι.
Τόσο ο ίδιος όσο και πολλοί άλλοι δήμαρχοι στη Λομβαρδία εκλιπαρούν για βοήθεια.
«Εχουμε πολίτες που είναι άρρωστοι στο σπίτι και αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι, θα μπορούσα να σας δώσω εκατοντάδες παραδείγματα», γράφει η Τζιοβάνα Γκαρτζιόνι, δήμαρχος του Μποργκέτο Λοντιτζιάνο, σε μια επιστολή της στις 27 Μαρτίου προς στις περιφερειακές υγειονομικές αρχές, εξ ονόματος μιας ομάδας τοπικών δημάρχων.
Ακόμα και στο Μιλάνο, την κύρια πόλη της Λομβαρδίας και την οικονομική πρωτεύουσα της Ιταλίας, οι γιατροί λένε ότι οι δεσμεύσεις των περιφερειακών αρχών να παράσχουν προστατευτικά εργαλεία, όπως μάσκες προσώπου, και να δώσουν όλα τα απαραίτητα στο ιατρικό προσωπικό, δεν έχουν υλοποιηθεί ακόμη στο σύνολό τους.
«Εργαζόμαστε χωρίς προστασία και κανείς δεν μας εξέτασε», λέει ο Ρομπέρτο Σκαράνο, χειρούργος και οικογενειακός γιατρός στην πόλη.
«Εν τω μεταξύ, ο ιός εξαπλώνεται στα σπίτια των ανθρώπων, ολόκληρες οικογένειες μολύνονται και κανείς δεν τις φροντίζει» προσθέτει.
Τα ασθενοφόρα που έφταναν μέσα σε λίγα λεπτά από την κλήση στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης τώρα μπορούν να χρειαστούν ώρες, λένε οι γιατροί. Οι μπουκάλες οξυγόνου είναι τόσο σπάνιες που οι νοσηλευτές βιάζονται να τις πάρουν πίσω από τις οικογένειες μόλις πεθάνουν οι ασθενείς.
«Είμαστε συνηθισμένοι να βλέπουμε τους ανθρώπους να πεθαίνουν, αλλά κανονικά αισθανόμαστε σαν να τους συνοδεύουμε έως το τέλος του δρόμου», αναφέρρει η Μάουρα Ζουκέλι, νοσοκόμα σε ιδιωτική εταιρεία, που παρέχει ιατρική βοήθεια στο σπίτι στην περιοχή του Μπέργκαμο.
«Τώρα πηγαίνουμε στα σπίτια των ανθρώπων και μέσα σε 48-72 ώρες ο ασθενής είναι νεκρός. Είναι σαν να είμαστε σε πόλεμο», περιγράφει.