Η ταινία «The Brutalist» αφηγείται την ιστορία ενός Ούγγρου εβραίου αρχιτέκτονα, του László Toth, ο οποίος επέζησε του Ολοκαυτώματος και μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο κυνηγώντας το μεγάλο αμερικανικό όνειρο. Μετά από έναν δύσκολο ξεκίνημα, ένας πλούσιος επιχειρηματίας αναγνώρισε το ταλέντο του και του προσέφερε μια δουλειά που θα άλλαζε τη ζωή του.
Η ταινία βρίσκεται στην τελική ευθεία για τα φετινά βραβεία Όσκαρ με 10 υποψηφιότητες, έχοντας κατακτήσει, ανάμεσα σε άλλες διακρίσεις και τέσσερα BAFTA, μεταξύ αυτών, Σκηνοθεσίας για τον Μπρέιντι Κόρμπετ και Α′ Ανδρικού ρόλου για την ερμηνεία του Έιντριεν Μπρόντι.
Το κοινό φεύγει από τις αίθουσες λαχταρώντας να μάθει περισσότερα για τη ζωή και το έργο του σπουδαίου László Toth, ανακαλύπτοντας στην πορεία ότι δεν πρόκειται για αληθινό πρόσωπο.
Παρότι μυθοπλασία, η ταινία έχει ξεκάθαρα επηρεαστεί από το κίνημα Bauhaus, αντλώντας έμπνευση για τον χαρακτήρα του Toth από τις ιστορίες διάσημων αρχιτεκτόνων - εκπροσώπων του.
Η κληρονομιά του Bauhaus
Κατά την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, και ειδικότερα μετά τη de facto κατάρρευση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης το 1933, πολλοί διανοούμενοι, και επιστήμονες επέλεξαν να μεταναστεύσουν -για πολλούς, ήταν ζήτημα ζωής και θανάτου.
Ανάμεσα τους, ήταν και αρχιτέκτονες συνδεδεμένοι με το Bauhaus, τη διάσημη σχολή σχεδίασης και αρχιτεκτονικής, που ιδρύθηκε το 1919 στη Βαϊμάρη από τον οραματιστή αρχιτέκτονα Βάλτερ Γκρόπιους -τον άνθρωπο πίσω από πολλά από όσα σήμερα αποκαλούμε μοντερνισμό- και αργότερα μεταφέρθηκε στο Ντεσάου και έπειτα στο Βερολίνο.
Ο διάδοχος του στο Ντεσάου, Χάνες Μάγερ, έφυγε επίσης, όπως και ο Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε, ο οποίος ηγήθηκε της σχολής στο Ντεσάου και στο Βερολίνο, μέχρι που έκλεισε κατά τη διάρκεια της ναζιστικής διακυβέρνησης. Το Bauhaus αποτέλεσε θεμέλιο λίθο της πολιτιστικής, πολιτικής και κοινωνικής ανάπτυξης της Γερμανίας στην περίοδο του Μεσοπολέμου.
Ενώ ο καθένας εξ αυτών εφάρμοζε διαφορετικές μεθόδους και τεχνικές, και οι τρεις αρχιτέκτονες υπερασπίστηκαν μια μορφή μοντέρνας σχεδίασης, με σκοπό την αλλαγή στην αισθητική και την ηθική της αρχιτεκτονικής, ακόμη και της ίδιας ζωής, εκείνη την εποχή.
Καθένας με τον δικό του τρόπο, παρότρυνε τους μαθητές του να αποκολληθούν από τα στυλ του παρελθόντος και να προσφέρουν μια προοδευτική αρχιτεκτονική προσέγγιση η οποία θα πρεσβεύει τις φυσικές, αισθητικές και πολιτιστικές ανάγκες του καιρού τους.
Το αμερικανικό όνειρο του Bauhaus
Η εικόνα του οραματιστή εμιγκρέ που αφήνει την ευρωπαϊκή πατρίδα του ώστε να αναζητήσει μία καλύτερη ευκαιρία στις ΗΠΑ, είναι γνωστή. Μάλιστα, στη δημιουργία της έχουν συμβάλλει το μυθιστόρημα της Άιν Ραντ, «The Fountainhead» (1943), αλλά και η ταινία του Κινγκ Βάιντορ του 1949 με τον ίδιο τίτλο, με πρωταγωνιστή τον Γκάρι Κούπερ.
Στην πραγματικότητα, η εικόνα είναι πιο σύνθετη. Ενώ οι τρεις αρχιτέκτονες έχουν κοινά στοιχεία, μια δέσμευση στη μοντέρνα και μεταμορφωτική αρχιτεκτονική, δεν μετανάστευσαν όλοι στις ΗΠΑ. Ούτε πήγαν την ίδια στιγμή, ούτε με τις ίδιες φιλοδοξίες, αλλά ούτε και με την ίδια πολιτική και ηθική δέσμευση.
Ο Βάλτερ Γκρόπιους, έχοντας ένα ισχυρό οικονομικό και κοινωνικό υπόβαθρο, έφυγε από τη Γερμανία αρχικά το 1934 για το Ηνωμένο Βασίλειο, προτού εγκατασταθεί στη Βοστώνη το 1937 ως μέλος της σχολής Σχεδίου του πρόσφατα ιδρυθέντος, Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
Ο Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε, αναμφισβήτητα ο πιο χαρισματικός, παρέμεινε στη Γερμανία μέχρι το 1938. Τελικά, εγκαταστάθηκε στο Σικάγο ως διευθυντής του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Ιλινόι, και ξεκίνησε μια λαμπρή καριέρα, που του χάρισε παγκόσμια φήμη. Το έργο του αποτέλεσε την απαρχή για την ανάπτυξη του εταιρικού κτιρίου γραφείων που θα ενσάρκωνε την μεταπολεμική Αμερική. Μάλιστα, η σχεδιάστρια και αρχιτέκτονας Λίλλυ Ράιχ, υπήρξε μακροχρόνια συνεργάτιδα του στο Βερολίνο, η οποία δίδαξε και η ίδια στο Bauhaus.
Ο Μάγερ στη Ρωσία του 1930
Όπως διαπιστώνει κανείς, υπήρχαν πράγματι γυναίκες αρχιτέκτονες που εργάζονταν στη Γερμανία εκείνη την εποχή, ακόμη κι αν το φύλο τους τις καθιστούσε σχεδόν αόρατες. Υπήρχαν επίσης, πολλοί αρχιτέκτονες οι οποίοι αντιπροσώπευαν ένα διαφορετικό ύφος, του προοδευτικού, πολιτικά ταγμένου διανοούμενου.
Σε πολλές περιπτώσεις, ήταν πολύ κοντά ιδεολογικά σε μία περισσότερο σοσιαλιστική προσέγγιση και σε αυτά που θα μπορούσε να προσφέρει η Σοβιετική Ρωσία εκείνη την εποχή. Ο Χάνες Μάγερ, ο λιγότερο γνωστός από τους τρεις επικεφαλής του Bauhaus, ακολούθησε ακριβώς αυτό τον δρόμο, φτάνοντας στη Ρωσία το 1930. Το μοντέλο του βασιζόταν στις επιταγές της κοινωνίας χωρίς να ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη αισθητική ή καλλιτεχνική πορεία.
Εκατό χρόνια αργότερα, οι πρωτοποριακές αρχές της σχολής Bauhaus συνεχίζουν να εμπνέουν αρχιτέκτονες ανά τον κόσμο -όπως είδαμε, και κινηματογραφιστές.
Με πληροφορίες από The Conversation, BBC