Σε όλα τα χρόνια που μελετούσε τη ζωή και την πολιτεία του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ο Μίχαελ Μπρόερς, καθηγητής ευρωπαϊκής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ιστορικός σύμβουλος για τη νέα βιογραφική ταινία του Ρίντλεϊ Σκοτ, δεν άκουσε ποτέ μια πιο συνοπτική εκτίμηση για τον Γάλλο αυτοκράτορα από αυτή που προσέφερε ο φίλος του, Στίβεν Ίνγκλαντ.
Όπως το έθεσε ο Ίνγκλαντ, συγγραφέας και δημοσιογράφος: «Ο Ναπολέων δεν είναι περίπλοκος, αλλά είναι πολύπλευρος».
Ο Ναπολέων του Σκοτ επικεντρώνεται στις πιο εμπορεύσιμες πτυχές του αυτοκράτορα: τον εραστή και τον στρατιωτικό διοικητή. Κεντρικό στοιχείο της πλοκής είναι η περίπλοκη σχέση του με την Ιωσηφίνα ντε Μπωαρναί, μια αριστοκράτισσα που ήξερε πώς να χειραγωγήσει την υπερηφάνεια και τις ανασφάλειές του.
Η προσκολλημένη και ακόμη και αξιολύπητη εκδοχή του Ναπολέοντα που φαίνεται πίσω από κλειστές πόρτες έρχεται σε αντίθεση με τον αυστηρό και στωικό ηγέτη που εμφανίζεται στο πεδίο της μάχης - έναν ηγέτη του οποίου οι κατακτήσεις ανταγωνίζονται εκείνες των προσωπικών του ηρώων, του Ιουλίου Καίσαρα και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Λείπουν από την ταινία οι λιγότερο γνωστές αλλά αναμφισβήτητα πιο σημαντικές πτυχές του Ναπολέοντα: ο δικαστής, ο μεταρρυθμιστής, ο φιλόσοφος, ο κοινωνικός και ο εργασιομανής, για να αναφέρουμε μερικές. Μερικά από αυτά αφαιρέθηκαν από την ταινία λόγω χρονικών περιορισμών.
Η ζωή του αυτοκράτορα ήταν τόσο περιπετειώδης - ο Μπρόερς έχει γράψει συνολικά εννέα βιβλία γι ’αυτόν μέχρι στιγμής - που κανένας σκηνοθέτης δεν έχει καταφέρει ακόμη να την αποστάξει σε ένα μόνο σενάριο (αν και ο Στάνλεϊ Κούμπρικ, του οποίου το ημιτελές σενάριο είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο, ήρθε πολύ κοντά).
Για παράδειγμα, ο Σκοτ δεν δείχνει τη παιδική ηλικία του Ναπολέοντα στο νησί της Κορσικής ή τα χρόνια που πέρασε σε μια στρατιωτική ακαδημία στο Μπριέν στη γαλλική ηπειρωτική χώρα, την οποία παρακολούθησε με υποτροφία. Επίσης, απουσιάζουν οι πολύ αγαπημένοι αλλά τελικά λιγότερο ικανοί αδελφοί και αδελφές του Ναπολέοντα, τους οποίους προσπάθησε να εγκαταστήσει σε διάφορους ευρωπαϊκούς θρόνους.
Αλλά ορισμένες πτυχές της ζωής του αγνοήθηκαν για λόγους μάρκετινγκ. «Ένα από τα πράγματα που θαυμάζω περισσότερο σε αυτόν ήταν ότι ήταν ένας σπουδαίος άνθρωπος-μάνατζερ», δήλωσε ο Μπρόερς στο Big Think. «Ήταν σπουδαίος πρόεδρος επιτροπών. Φρόντισε οι συναντήσεις να είναι καλά οργανωμένες και όλοι να έχουν λόγο».
Όταν ένας συνάδελφος ιστορικός παραπονέθηκε για την αδιαφορία του Σκοτ για τη διακυβέρνηση του Ναπολέοντα, ο Μπρόερς είπε ότι είδε από πού προέρχονταν, αλλά και ότι «δεν κάνει καλό σινεμά». Σημείωσε ότι η διακυβέρνηση, ειδικά η σχέση του Ναπολέοντα με ορισμένους από τους στρατηγούς του, θα διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στο επερχόμενο director’s cut της ταινίας, το οποίο πρόκειται να διαρκέσει περισσότερο από τέσσερις ώρες.
Τα ταλέντα του Ναπολέοντα ως μάνατζερ μπορεί επίσης να έχουν υποβαθμιστεί επειδή συγκρούστηκαν με την ιστορία που ο Σκοτ θέλησε να πει. Η απόφασή του να επιλέξει τον Χοακίν Φίνιξ, έναν ηθοποιό γνωστό για το ρόλο ευνουχισμένων και απροσάρμοστων χαρακτήρων σε ταινίες όπως το Joker and Beau is Afraid, μετατρέπει την ταινία σε μια αποδόμηση του ναπολεόντειου μύθου: μια ματιά στον ελαττωματικό, αλλά μερικές φορές σχετικό, άνθρωπο πίσω από τα μεγαλύτερα από τη ζωή προπαγανδιστικά πορτρέτα που παρήγγειλε ο αυτοκράτορας. Το να δείξουμε τον Ναπολέοντα ως ταλαντούχο πολιτικό μπορεί να έχει μειώσει τις σκηνές που τον απεικονίζουν ως pushover (σ.σ ευκολώς καταβαλλόμενο) και έτσι έμειναν έξω.
Αν και οι κινηματογραφιστές έχουν το δικαίωμα να παίρνουν δημιουργικές ελευθερίες, πρέπει να σημειωθεί ότι ο πραγματικός Ναπολέων ήταν πράγματι ένας άνθρωπος αντιφάσεων. Ιδιωτικά, συχνά ενεργούσε σαν ένα εντελώς διαφορετικό άτομο από ό, τι έκανε δημόσια. Συνήθως, αυτή η αλλαγή στη συμπεριφορά και τη νοοτροπία ήταν σκόπιμη. «Μπορούσε να επικεντρωθεί σε μια δουλειά που έπρεπε να γίνει, μια σχέση που έπρεπε να αντιμετωπιστεί - όποια κι αν ήταν αυτή», δήλωσε ο Μπρόερς.
Όσοι ήταν κοντά στον αυτοκράτορα γνώριζαν και θαύμαζαν αυτή την ικανότητα, για την οποία είπε τα εξής: «Το μυαλό μου είναι μια συρταριέρα. Όταν θέλω να ασχοληθώ με ένα θέμα, κλείνω όλα τα συρτάρια εκτός από εκείνο στο οποίο βρίσκεται το θέμα. Όταν κουράζομαι, κλείνω όλα τα συρτάρια και κοιμάμαι».
Ο ερωτευμένος Ναπολέων
Όσοι έχουν επικρίνει τη συναισθηματικά ασταθή απεικόνιση του αυτοκράτορα από τον Φοίνιξ θα πρέπει να διαβάσουν τις ερωτικές επιστολές που έγραψε στην Ιωσηφίνα. Είναι μακάβριες σε σημείο να διαβάζονται σαν την ποίηση ενός ερωτοχτυπημένου εφήβου: «Σύντομα, ελπίζω, θα σε κρατάω στην αγκαλιά μου. Τότε θα σε καλύψω με ένα εκατομμύριο καυτά φιλιά, που καίγονται σαν τον ισημερινό».
Τα θυμωμένα γράμματά του, που προκλήθηκαν από την απιστία της και την έλλειψη επικοινωνίας, είναι εξίσου παιδιάστικα: «Δεν σε αγαπώ πια. Αντιθέτως, σας απεχθάνομαι. Είσαι μια άθλια, κακιά, κτηνώδης τσούλα. Δεν μου γράφεις καθόλου. Δεν αγαπάς τον άντρα σου. Ξέρεις πόσο χαρούμενα τον κάνουν τα γράμματά σου και δεν του γράφεις έξι γραμμές ανοησίες...»
Έτσι, ενώ η σχέση του Ναπολέοντα στην οθόνη με την Ιωσηφίνα εμφανίζεται ως θεατρική, έχει επίσης τις ρίζες της σε ιστορικά γεγονότα. Ο Μπρόερς υπερασπίζεται ένα άλλο μέρος της ταινίας που αντιμετωπίστηκε με κριτική.
Δηλαδή, μετά από μια σχέση, η Ιωσηφίνα κάνει τον Ναπολέοντα να παραδεχτεί ότι χωρίς αυτήν δεν είναι παρά ένα κτήνος. Οι λάτρεις του Ναπολέοντα εξοργίζονται με την πρόταση και σπεύδουν να επισημάνουν ότι, αντίθετα, ήταν εξαιρετικά καλά διαβασμένος, κουβαλώντας μαζί του μια μίνι βιβλιοθήκη όπου κι αν πήγαινε.
Ένα δίκαιο σημείο, εκτός από το ότι η Ιωσηφίνα δεν αναφέρεται στη διάνοια του συζύγου της. Τον κοροϊδεύει για την κοινωνική του θέση. «Νομίζω ότι η γραμμή φτάνει στην καρδιά ενός πράγματος που καταλάβαινε», υποστήριξε ο Μπρόερς, «ότι θα φαινόταν κτήνος χωρίς αυτήν. Ήξερε την αριστοκρατία και πώς να διευθύνει ένα δικαστήριο. Ήξερε τρόπους, πρωτόκολλο, εθιμοτυπία. Δεν το έκανε, ούτε ήθελε απόλυτα».
Πηγή: BigThink