Η αλλαγή ύφους του Τούρκου Προέδρου μέσα σε μία μέρα, από την Αθήνα στην Κομοτηνή, ήταν θεαματική και αξίζει μια προσπάθεια να την ερμηνεύσουμε. Πώς από την ιταμότητα περάσαμε στην αλληλοπεριχώρηση και από τις διεκδικήσεις στην αγαπολογία; Και πώς πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε ως Ελλάδα στο εξής; Θα προσπαθήσουμε να τεκμηριώσουμε τις απαντήσεις μας επ’ αυτών παρακάτω.
Τρία πράγματα συνέβαλαν, κατά τη γνώμη μας, στην μεταβολή της ερντογανικής ρητορικής.
Πρώτον γιατί στην Αθήνα υπερβαίνοντας κάθε εσκαμμένο ρίσκαρε να γίνει η επίσκεψή του στη Θράκη η τελευταία αν συνέχιζε τοιουτοτρόπως – ακόμα και η ελληνική ανοχή (πρέπει να) έχει τα όριά της.
Δεύτερον δεν υπήρχε λόγος να επιμείνει στην προκλητικότητα, αφού ήδη έθεσε επισήμως θέμα θρακικό στην διμερή ατζέντα και το επόμενο βήμα θα γίνει στο αρμόδιο τραπέζι, όχι στο …τζαμί του Κιρ Μαχαλά.
Τρίτον η ρητορική των υψηλών τόνων δεν είχε στόχο στη Θράκη: αφενός βρήκε ανεξέλεγκτη αντίσταση στην πλειονότητα (ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ κτλ) κι αφετέρου δεν έχει καθολική απήχηση στην μουσουλμανική κοινωνία της Κομοτηνής, ενώ αυτό είναι το ζητούμενο για την πολιτική της Άγκυρας. Ας δούμε λοιπόν τι το αξιοσημείωτο μας είπε ο Ταγίπ στην Κομοτηνή, για να μην πανηγυρίζουμε μόνο με μια πρόχειρη ανάγνωση των λεχθέντων.
Αναφορικά με την Συνθήκη της Λωζάνης και την αμφισβήτηση των συνόρων, δήλωσε: «όπως η Τουρκία είναι ενιαία με τα 780.000 τ.χ. της, αυτό ισχύει καθ′ ολοκληρίαν και για την Ελλάδα». Πρέπει λοιπόν να ησυχάσουμε; Όχι, βέβαια. Πρώτον με την δήλωση αυτή ο πονηρός νεοσουλτάνος, που απέσπασε την πίστη Αμερικανών και Γερμανών στη Συνθήκη, αναφέρθηκε κρυφά στην διατήρηση της ενότητας της ΔΙΚΗΣ του χώρας, αφού η Συνθήκη της Λωζάνης αναφέρεται και στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας που όντως σήμερα αμφισβητούνται από τις εξελίξεις στο Κουρδικό. Και δεύτερον, σε σχέση με το Αιγαίο, η Άγκυρα παλαιόθεν ισχυρίζεται πως δεν ζητάει ελληνικά εδάφη αλλά κάποια που μείνανε δήθεν υπό ασαφές καθεστώς (γκρίζες ζώνες). Το άμεσο μέλλον θα δείξει την ακρίβεια αυτής της εκτίμησης.
Για τον πληθυσμό και τον χαρακτήρα της μειονότητας στη Θράκη, είπε: «Έχουμε κάπου 150.000 ομογενείς μας εδώ (…) το συντομότερο δυνατό να εξαλείψουν αυτά τα θέματα όλων των Ελλήνων πολιτών - ομογενών μας στην περιοχή, είτε αυτοί είναι Τούρκοι είτε Πομάκοι». Πρώτο στοιχείο το φούσκωμα του πληθυσμού κατά 50%, σε …αρμονία με όλες τις άσχετες αριθμητικές του αναφορές (κατά κεφαλήν ΑΕΠ μειονότητας, ποσοστά κυπριακού ΟΧΙ…). Βλέπουμε λοιπόν ότι θεωρεί ομογενείς του και τους Πομάκους, με την έννοια του ισλαμικού έθνους, προσπαθώντας έτσι να λύσει το πρόβλημα της εθνοτικής διαφοροποίησης στο εσωτερικό της μειονότητας. Γι’ αυτό ας μην πολυχαιρόμαστε που ανέφερε ρητά και κατ’ επανάληψιν τους Πομάκους και τους Ρομά, τους θέλει και τους εννοεί ως παρακολουθήματα και «ομογενείς» των Τούρκων. Εκτός αυτού η Τουρκία βλέπει ότι η ελληνική επίκληση των μη τουρκογενών μειονοτικών πληθυσμών είναι εντελώς προσχηματική και δεν συνοδεύεται από καμμία προσπάθεια αληθινής χειραφέτησης και συνειδητοποίησής τους. Οπότε αν μπούμε εμείς τώρα στο παιχνίδι του εθνοτικού προσδιορισμού των μουσουλμάνων, επειδή η άλλη πλευρά δείχνει να υποχωρεί αποδεχόμενη την ύπαρξη και μη Τούρκων στο εσωτερικό της μειονοτικής κοινωνίας, θα βρεθούμε πολύ σύντομα χαμένοι. Παράλληλα είπε και άλλα στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Αναντολού: «Αυτό που ζητάμε είναι: το κράτος της Ελλάδας να μην επιδιώκει να αφομοιώσει τους ομογενείς μας. Διότι εμείς μέχρι σήμερα ποτέ δεν επιδιώξαμε και δεν επιδιώκουμε κάτι τέτοιο, από ανθρώπους διαφορετικής εθνικής καταγωγής». Το ακούσαμε κι αυτό, ότι επιδιώκουμε να …αφομοιώσουμε τους μουσουλμάνους της Θράκης! Με ποιον ακριβώς τρόπο, δεν μας είπε…
Σχετικά με τα δικαιώματα και τις συνθήκες διαβίωσης των εν Ελλάδι μουσουλμάνων, συνεχάρη τον «αγώνα επιβίωσής» τους, και κάλεσε τους 4 μειονοτικούς βουλευτές «να κάνουν πολλά πράματα στο κοινοβούλιο» και να θέσουν τα θέματά τους. Σαφές το υπονοούμενο, ότι δεν κάνουν αρκετά πράγματα στην κατεύθυνση αυτή… Είπε για τις αποζημιώσεις των ελληνικών βακουφίων της Πόλης (χωρίς, εννοείται, να πει ότι πλήρωσε μετά από σχετικές αποφάσεις των ευρωπαϊκών δικαστηρίων) προκειμένου να κάνει καθένας συγκρίσεις με ό,τι – κακό, υποτίθεται - γίνεται στην ελληνική Θράκη.
Τι χάσαμε επί της ουσίας με την συγκεκριμένη επίσκεψη; Χάσαμε κάποια σημεία στον «ασύμμετρο» διάλογο Παυλόπουλου – Ερντογάν, κάτι που ανετράπη εν μέρει με την αποστομωτική δευτερολογία Τσίπρα στις κοινές δηλώσεις του με τον Τούρκο πρόεδρο. Χάσαμε που, φέρνοντας τον τελευταίο στην Κομοτηνή, καθιερώσαμε τις τούρκικες περιοδείες στη Θράκη περίπου ως εθιμοτυπία. Χάσαμε που δεχτήκαμε εκόντες άκοντες τις τούρκικες διεκδικήσεις στο μειονοτικό ως θέμα διμερούς συζήτησης στη βάση μιας «αμοιβαιότητας».
Κι από δω και πέρα; Λίγα στοιχειώδη πράγματα αναμένουμε από την εκάστοτε πολιτική μας ηγεσία. Πρώτον να σοβαρευτεί, συνειδητοποιώντας ότι η Τουρκία δεν είναι κάτι σαν το Βέλγιο της Ανατολής. Δεύτερον να πάψει κάθε συζήτηση στη βάση τής (νομικά αβάσιμης και πολιτικά απαράδεκτης) αμοιβαιότητας, με τούτες τις γελοίες παρόλες για τη Χάλκη, την ανακαίνιση της Παναγίας Σουμελά, το σχολείο της Ίμβρου κτλ. Και τρίτον το όποιο ελληνικό κράτος διαθέτουμε να ασχοληθεί σοβαρά με τη Θράκη, αξιοποιώντας την αφορμή που δόθηκε. Το παιχνίδι δεν είναι καθόλου χαμένο, όπως λένε οι ηττοπαθείς και οι άσχετοι, έχουμε την έκβασή του στα χέρια μας!