Το «Κανάλι της Κωνσταντινούπολης» είναι ακόμη ένα φαραωνικό πρότζεκτ έμπνευσης Ερντογάν, οι μελέτες για το οποίο ξεκίνησαν στα τέλη της περασμένης δεκαετίας. Τον Οκτώβριο του 2017 ο Τούρκος πρόεδρος είχε προαναγγείλει την έναρξη των εργασιών. «Η καινούργια διώρυγα, που θα είναι παράλληλη με τον Βόσπορο και θα την αποκαλούμε διώρυγα της Κωνσταντινούπολης, είναι το όνειρό μου. Θεού θέλοντος, θα θέσουμε τα θεμέλια στο τέλος του χρόνου ή στις αρχές του 2018. Υπάρχει η διώρυγα του Σουέζ, του Παναμά και τώρα θα χτιστεί αυτή της Κωνσταντινούπολης», είχε αναφέρει τότε, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη Σερβία. Ωστόσο, αυτό ποτέ δεν συνέβη στην πράξη. Με χθεσινές του δηλώσεις, ο Τούρκος πρόεδρος το επανέφερε στην επικαιρότητα.
Η νέα διώρυγα, η οποία σχεδιάζεται να δημιουργηθεί στην ευρωπαϊκή πλευρά της Τουρκίας, θα εκτείνεται παράλληλα με το στενό του Βοσπόρου και θα ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Θάλασσα του Μαρμαρά και συνεπώς με το Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Θα διχοτομεί έτσι την ευρωπαϊκή πλευρά της πόλης, δημιουργώντας ένα τεχνητό νησί μεταξύ Ασίας και Ευρώπης. Το μήκος της υπολογίζεται στα 45 με 50 χιλιόμετρα.
Οι στόχοι της Αγκυρας
Σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους πρόκειται για ένα «αναγκαίο» έργο, προκειμένου να αποσυμφορηθεί το στενό του Βοσπόρου, από το οποίο διέρχονται περίπου 56.000 πλοία κάθε χρόνο, 10.000 εκ των οποίων υπολογίζεται ότι είναι τάνκερ, τα οποία μεταφέρουν περίπου 145 εκατομμύρια τόνους μαζούτ.
Ωστόσο, είναι και ένα εγχείρημα που θα ενισχύσει την γεωστρατηγική αξία της Πόλης, προσφέροντας στη γειτονική χώρα το «δικό της» στενό προς τη Μαύρη Θάλασσα. Η Τουρκία σχεδιάζει να αυξήσει τα έσοδα της, επιβάλλοντας «διόδια», μέσω τέλους διέλευσης. Βέβαια, δεν είναι καθόλου βέβαιο πως οι ναυτιλιακές εταιρείες θα αποδεχθούν να πληρώνουν για μια θαλάσσια διαδρομή, από την οποία διέρχονται ελεύθερα εδώ και δεκαετίες.
Αλλωστε, η Συνθήκη του Μοντρέ που υπεγράφη το 1936 ορίζει ότι η Τουρκία εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα σε όλα τα μη πολεμικά σκάφη που διασχίζουν τον Βόσπορο σε καιρό ειρήνης. Συνεπώς, ενδεχόμενη διατάραξη των εν λόγω ισορροπιών μπορεί να επιφέρει αλυσιδωτές αντιδράσεις, με ισχυρά συμφέροντα να πλήττονται σημαντικά.
Το πρότζεκτ του Καναλιού επανέφερε με χθεσινές του δηλώσεις στο προσκήνιο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προαναγγέλλοντας τη διενέργεια διαγωνισμού το 2019 για να ξεκινήσουν τα έργα κατασκευής του.
«Το έργο έχει ήδη καθυστερήσει αρκετά. Θα γίνει διαγωνισμός από τον νέο χρόνο και οι εργασίες θα ξεκινήσουν», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τούρκος Πρόεδρος, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης του κυβερνώντος κόμματος στην Αγκυρα.
Η δήλωσή του αυτή έρχεται ουσιαστικά να «ακυρώσει» προηγούμενη τοποθέτησή του για «πάγωμα» νέων επενδύσεων, μετά από σφοδρές επικρίσεις που δέχτηκε για εκτόξευση των δημοσίων δαπανών, σε μια περίοδο που η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, αλλά και οι γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή είναι ιδιαίτερα εύθραυστες.
Ο αρχικός προϋπολογισμός του έργου είχε εκτιμηθεί στα 10 δισ. δολάρια, ωστόσο αναλυτές και επικριτές του είχαν εξ αρχής υποστηρίξει ότι το συγκεκριμένο ποσό ήταν πολύ χαμηλότερο από αυτό που τελικά θα απαιτηθεί για την ολοκλήρωση του εγχειρήματος. Νέες εκτιμήσεις τοποθετούν το κόστος στα 16 δισ. δολάρια.
Οι αντιδράσεις
Ο οικονομικός παράγοντας, και όχι μόνο, έχει πυροδοτήσει πολλές επικρίσεις, τόσο από τον πολιτικό χώρο, όσο και από την επιστημονική κοινότητα. Οι πολέμιοι του έργου υποστηρίζουν ότι, πέραν της διόγκωσης του ήδη τεράστιου δημοσιονομικού ελλείμματος, θέτει σε κίνδυνο ιστορικούς χώρους και μπορεί να προκαλέσει σημαντικές περιβαλλοντολογικές καταστροφές.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η διώρυγα θα διαταράξει τη λεπτή ισορροπία μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Θάλασσας του Μαρμαρά, επισημαίνοντας ότι είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων υδρόθειου στη Θάλασσα του Μαρμαρά, προκαλώντας έντονη δυσοσμία σε όλη την πόλη. Ακόμη, εκφράζονται φόβοι ότι το έργο θα απειλήσει τις «μεταναστευτικές» οδούς, αλλά και την επιβίωση αρκετών ειδών ψαριών, ενώ θα μολύνει τις πηγές γλυκού νερού δυτικά της Πόλης. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, τα φαινόμενα ξηρασίας έφεραν αρκετές φορές την Κωνσταντινούπολη στα πρόθυρα της λειψυδρίας.
«Είναι το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή. Είναι αδιανόητο πως οραματίζονται ένα έργο σαν αυτό, το οποίο δεν είναι ούτε λογικό, αλλά ούτε και εφικτό», είχε υποστηρίξει πριν από έναν χρόνο σε δηλώσεις του στο Politico ο Νιούραϊ Κολάκ, πολεοδόμος και ακτιβιστής περιβαλλοντικής οργάνωσης.
Αυτή πάντως, δεν είναι η πρώτη φορά που ένα «αυτοκρατορικό» εγχείρημα του Ερντογάν προκαλεί θύελλα αντιδράσεων. Το ίδιο συνέβη και με το τρίτο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, το οποίο εγκαινιάστηκε πρόσφατα και το έργο ολοκλήρωσής του αναμένεται να ολοκληρωθεί σε περίπου έναν χρόνο.
Το «Νέο Αεροδρόμιο» κατασκευάστηκε σε απόσταση μόλις 30 λεπτών με το αυτοκίνητο από το κέντρο της Πόλης, σε δασώδη περιοχή, που υπήρξε κάποτε αγαπημένο σημείο περιπάτων.
Πέρα από τις (και τότε) ισχυρές ενστάσεις για το τεράστιο κόστος κατασκευής του, η πρόταση για αποψίλωση του δάσους, που κατατέθηκε το 2014, είχε γίνει δεκτή με έντονες διαμαρτυρίες από το, μονίμως καταπιεσμένο, περιβαλλοντικό κίνημα της χώρας.
ΥΓ: Το κυνήγι της παντοδυναμίας του Ερντογάν φέρνει στο νου, μέσω ιστορικών συνειρμών, έναν πανίσχυρο ηγέτη της αρχαιότητας, τον Ξέρξη. Στα απλά μαθήματα Ιστορίας που όλοι διδαχθήκαμε, αναφερόταν ότι, κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων, «έκοψε» στα δύο τη χερσόνησο του Αθω στη Χαλκιδική, προκειμένου τα πλοία του περσικού στρατού να αποφύγουν τον περίπλου της χερσονήσου. Είναι πιθανό να αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον σύγχρονο «σουλτάνο»...