Το να ζει κανείς σε ένα μέρος που θεωρείται ότι διαβιούν σχετικά ευτυχισμένοι άνθρωποι - μια χώρα (ως εκ τούτου) που καλύπτονται οι βασικές ανάγκες των περισσότερων ανθρώπων, που να τους δίνεται χρόνος και χώρος για να ακολουθήσουν ό,τι αγαπούν και να μεγαλώνουν υγιείς οικογένειες - θεωρείται γενικά ως κάτι πολύ θετικό γενικότερα ως προς την συναισθηματική μας ευεξία. Σίγουρα, η ζωή σε συνθήκες φτώχειας ή σε μια ασταθή χώρα έχει συνδεθεί με υψηλότερα επίπεδα άγχους και θλίψης.
Ωστόσο, νέα έρευνα αναφέρει ότι μπορεί να υπάρχει ένα μη ορατό μειονέκτημα στο να ζει κανείς σε μέρη όπου η μέσος όρος ευτυχίας είναι υψηλός και όπου υπάρχει ένα αναπόφευκτο αίσθημα πίεσης για να είναι ευτυχισμένος: Πολλά άτομα αισθάνονται χειρότερα εν τω συνόλω. Συγκρίνουν τον εαυτό τους με το πώς πιστεύουν ότι θα έπρεπε να αισθάνονται με βάση το πόσο χαρούμενοι πιστεύουν ότι είναι όλοι οι άλλοι γύρω τους - και έρχονται λίγο «πίσω».
«Το επίπεδο ευτυχίας που πιέζονται τα άτομα να επιτύχουν μπορεί να είναι ανέφικτο και να αποκαλύπτει διαφορές μεταξύ της συναισθηματικής ζωής ενός ατόμου και των συναισθημάτων που εγκρίνει η κοινωνία», δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης Εγκον Ντετζονκχίρι, κλινικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Tilburg στην Ολλανδία.
(Α...), όχι τόσο χαρούμενοι στην τελική;
Η ομάδα που διενήργησε τη νέα μελέτη πήρε συνέντευξη από περισσότερους από 7.400 ανθρώπους από 40 χώρες σχετικά με τη συνολική συναισθηματική τους ευεξία, την ικανοποίηση από τη ζωή τους και τυχόν παράπονα που είχαν για τη διάθεσή τους ή την ψυχική τους υγεία. Οι ερευνητές ρώτησαν επίσης τους συμμετέχοντες στη μελέτη για το πόση πίεση ένιωθαν από την κοινωνία για να είναι ευτυχισμένοι ή να έχουν θετική διάθεση.
Σχεδόν όλοι στη μελέτη, ανεξάρτητα από το πού ζούσαν, παρατήρησαν ότι ένιωθαν κάποια πίεση να αισθάνονται ευτυχισμένοι.
Ωστόσο, οι άνθρωποι που ζουν σε χώρες με τις υψηλότερες βαθμολογίες στην Παγκόσμια Εκθεση Ευτυχίας —μια ετήσια κατάταξη για την ευτυχία ανά χώρα που βασίζεται κυρίως σε δημοσκοπήσεις της Gallup— ανέφεραν σημαντική πίεση για να αισθάνονται ευτυχισμένοι. Πολλοί από αυτούς κατέληξαν να έχουν φτωχότερη συνολική συναισθηματική ευημερία, όπως μετράται από παράγοντες όπως η συνολική ικανοποίηση των ανθρώπων από τη ζωή και πόσο συχνά βιώνουν θετικά συναισθήματα.
Οι χώρες που τείνουν να κατατάσσονται πολύ ψηλά στην Παγκόσμια Εκθεση Ευτυχίας και συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη περιλαμβάνουν τον Καναδά και την Ολλανδία.
Πώς η πίεση για να νιώθουμε ευτυχισμένοι μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα
Το σημείο - κλειδί της νέας έρευνας δεν είναι ότι το να ζούμε σε μια χώρα έναντι μιας άλλης θα μας κάνει πιο ευτυχισμένους ή δυστυχισμένους. Είναι ότι η πίεση να νιώθουμε ευτυχισμένοι μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Τα νέα ευρήματα προσφέρουν στοιχεία (που επιβεβαιώνουν την ισχύ) του παλιού ρητού ότι η σύγκριση είναι, πράγματι, ο κλέφτης της χαράς.
«Αυτή η ασυμφωνία μεταξύ ενός ατόμου και της κοινωνίας μπορεί να δημιουργήσει μια εκλαμβανόμενη αποτυχία που μπορεί να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα», δηλώνει ο Ντετζονκχίρι.
«Σε χώρες όπου όλοι οι πολίτες φαίνονται ευτυχισμένοι, οι αποκλίσεις από τον αναμενόμενο κανόνα είναι πιθανώς πιο εμφανείς, γεγονός που το κάνει πιο οδυνηρό».
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας αναφέρονται συχνά στον αρνητικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει η «ανοδική κοινωνική σύγκριση» στην αυτοεκτίμηση. Όταν οι άνθρωποι συγκρίνουν τον εαυτό τους με άλλους που θεωρούν ότι είναι κατά κάποιο τρόπο ανώτεροι από αυτούς, αυτό μπορεί (κι είναι κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη) να τους κάνει να αισθάνονται αρκετά χάλια γενικά. Σε αυτή την περίπτωση, η σύγκριση του εαυτού τους με κάποιο είδος κοινωνικού ιδανικού μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται χειρότερα.
Αλλά ακόμη και η εσωτερική πίεση για να νιώθουμε πιο ευτυχισμένοι μπορεί να έχει ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που υπερεκτιμούν την ευτυχία ως δείκτη αξίας ή επιτυχίας, τείνουν να είναι λιγότερο χαρούμενοι με την πάροδο του χρόνου και οι ειδικοί ψυχικής υγείας προειδοποιούν ότι η ευτυχία είναι ένα φευγαλέο συναίσθημα που είναι δύσκολο να διατηρηθεί με την πάροδο του χρόνου, καθώς ο εγκέφαλός μας έχει μια κλίση προς την αρνητικότητα. Το να προσπαθούμε να είμαστε ευτυχισμένοι συχνά δεν λειτουργεί.
Αντίθετα, μπορεί να είναι πιο χρήσιμο να εστιάσουμε στην καλλιέργεια μιας αίσθησης συνολικής ευημερίας λαμβάνοντας μέτρα για την ανάπτυξη μιας αίσθησης επίγνωσης (η οποία μπορεί να επιτευχθεί με την πάροδο του χρόνου μέσω σύντομων, απλών ασκήσεων όπως η λήψη 10 βαθιών αναπνοών την ημέρα) ή η εύρεση μικρών τρόπων για να εκμεταλλευθούμε την γενική αίσθηση του σκοπού μας κάθε μέρα. Αυτό το κομμάτι για το «πώς» της συναισθηματικής ευεξίας έχει μερικές χρήσιμες συμβουλές.
Και μετά ας θυμηθούμε: Αν νιώθουμε ότι δεν έχουμε κάποιο ανείπωτο και αδύνατο (να το φτάσουμε) πρότυπο ευτυχίας που έχουν πετύχει όλοι γύρω μας, δεν είμαστε μόνοι. Το πιο ευγενικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για τον εαυτό μας είναι να προσπαθήσουμε να αφήσουμε αυτή την πίεση να απομακρυνθεί.