Η κατάσταση στο Χονγκ Κονγκ τα τελευταία χρόνια, μοιάζει με παλίρροια και άμπωτη. Σε λίγες γραμμές, θα επιχειρηθεί να αναδειχθεί ο μεγάλος ανταγωνισμός των καιρών μας, που δεν είναι άλλος από αυτόν των ΗΠΑ με την Κίνα και που μας επηρεάζει, με άλλα πολλά δισεκατομμύρια ανθρώπους στην καθημερινότητά μας (βλ. Κυρώσεις, επάνοδος του προστατευτισμού κτλ). Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, η Κίνα βρίσκεται μπροστά από ένα δίλημμα στρατηγικού χαρακτήρα. Αυτό το δίλημμα παρακολουθείται με μεγάλη προσοχή από τις ΗΠΑ που ήδη τόνισαν στην Κίνα την ανάγκη για εκδημοκρατισμό. Ποια οφέλη περιμένουν να αδράξουν οι ΗΠΑ από την κατάσταση στην Κίνα; Με άλλα λόγια, ποιες είναι οι παγίδες στις οποίες μπορεί να πέσει το Πεκίνο;
Το έγγραφο που είναι πολύ σημαντικό για την κατάσταση στον Χονγκ Κονγκ αλλά και για το ίδιο το Διεθνές Δίκαιο, είναι η λεγόμενη Σινο – βρετανική Διακήρυξη του 1984. Βάσει αυτού του κειμένου, το Χονγκ Κονγκ αναγνωρίζεται ως κινεζική επικράτεια όμως το Χονγκ Κονγκ θα έχει τη δυνατότητα να διατηρεί το δικό του, αυτόνομο πολιτειακό σύστημα. Πρόκειται για μια δυσλειτουργική φόρμουλα η οποία ονομάστηκε ″μια χώρα, δύο συστήματα″. Όσο η Κίνα επιταχύνει την συσσώρευση ισχύος προς όφελός της, τόσο περισσότερο θεωρεί απαρχαιωμένο το έγγραφο του 1984. Οι διαδηλωτές στο Χονγκ Κονγκ ζητούν να καταργηθεί το νομοσχέδιο της τοπικής αρχής του Χονγκ Κονγκ, βάσει του οποίου πολίτες του Χονγκ Κονγκ που θεωρούνται ύποπτοι από το Κομουνιστικό Κόμμα της Κίνας, πρέπει να εκδίδονται στο Πεκίνο. Η καταστολή της αστυνομίας, οδήγησε σε ακόμη περισσότερα αιτήματα τους διαδηλωτές, οι οποίοι αμφισβητούν πλέον το καθεστώς στο Χονγκ Κονγκ, ζητώντας την απομάκρυνση εκλεγμένων πολιτειακών αξιωματούχων από θέσεις των τοπικών αρχών του Χονγκ Κονγκ.
Στα κείμενα που είναι γεμάτα αμφισημίες, τα προβλήματα μεγαλώνουν αντί να λύνονται και έτσι, η Σινο-βρετανική Διακήρυξη του 1984, δοκιμάζεται όσο ποτέ άλλοτε. Η Κίνα έχει ήδη αρχίσει να εξετάζει σενάρια για το Χονγκ Κονγκ, σε περίπτωση που η κατάσταση γίνει ανεξέλεγκτη. Είναι ίσως η πρώτη φορά που όλα αυτά τα χρόνια που το Χονγκ Κονγκ έχει εντάσεις, που το Πεκίνο ανησυχεί ιδiαίτερα. Ποια είναι αυτά τα σενάρια;
Η έσχατη πράξη κρατικής εξουσίας, δηλαδή η άσκηση βίας. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο εύκολα για το Πεκίνο και οι ΗΠΑ το γνωρίζουν αυτό. Το Χονγκ Κονγκ είναι ένα οικονομικό κέντρο το οποίο έχει τεράστια σημασία παγκοσμίως. Οι χρηματαγορές της Ασίας, δε θα αντιδρούσαν φιλικά ως προς μια τέτοια αντίδραση της Κίνας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ανάπτυξη της Κίνας.
Από την άλλη πλευρά, τα θέματα εδαφικής κυριαρχίας για την Κίνα, είναι υψίστης σημασίας. Δεν επιθυμεί να δείξει σημάδι αδυναμίας εντός της επικράτειάς της, τώρα που επιδιώκει να γίνει η ηγεμονική δύναμη της περιφέρειάς της. Το Χονγκ Κονγκ για την Κίνα, είναι ό,τι είναι και η Ταϊβάν και το Θιβέτ. Αν κάποια από τις τρεις περιπτώσεις δεν έχει καλό αποτέλεσμα για την Κίνα, πιθανόν να μην έχουν και οι άλλες. Πέραν αυτών των προβλημάτων, υπάρχει ένα ακόμη πολύ σημαντικό ζήτημα για την Κίνα και σε αυτό ποντάρουν αρκετά οι ΗΠΑ: Η Κίνα θα βλάψει ανεπανόρθωτα τη διεθνή της εικόνα σε περίπτωση που προβεί σε κινήσεις που θυμίζουν την Τιεν Αν Μεν. Η Κίνα εδώ και δύο δεκαετίες περίπου, προωθεί την εικόνα μιας ειρηνικής δύναμης που δεν επιθυμεί συγκρούσεις και πολέμους αλλά την οικονομική συνεργασία μεταξύ των λαών. Η διεθνής εικόνα του Πεκίνου θα πληγεί ανεπανόρθωτα και οι λαοί των δυτικών χωρών, θα ζητήσουν από τις κυβερνήσεις τους να επιβληθούν κυρώσεις κατά της Κίνας. Η Κίνα θα απέφευγε τέτοιο ρίσκο, καθώς χρειάζεται ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 3,5% για να διατηρείται η κοινωνική αρμονία.
Οι ΗΠΑ ποντάρουν ότι η Κίνα δε θα σπεύσει να ασκήσει βία εντός του Χονγκ Κονγκ και οι διαδηλωτές θα συνεχίσουν να αυξάνουν τα αιτήματά τους από την Κίνα, ανοίγοντας σιγά-σιγά την όρεξη και σε άλλους, όπως στο Θιβέτ, στην Ταϊβάν, ακόμη και σε εκατομμύρια αγροτών που βρίσκονται στη Δυτική Κίνα (Ουιγούρους κτλ). Άλλωστε η παρουσία εστιών έντασης εντός της κινεζικής επικράτειας, που θα εξελισσόταν σε μόνιμους πονοκεφάλους για την Κίνα, θα συνέφεραν τις ΗΠΑ καθώς η Κίνα θα υφίστατο μεγάλη φθορά. Μένει να δούμε πώς θα απαντήσει η Κίνα στο δίλημμα αυτό καθώς το κόστος αδράνειας, θα είναι επίσης μεγάλο για την Κίνα, η οποία δε θέλει να δείξει σημάδια αδυναμίας και σε περιφερειακό και σε διεθνές επίπεδο, ούτε να βάλει ″ταφόπλακα″ στο ζήτημα της Ταϊβάν, μέσω μιας πολιτικής ήττας στο Χονγκ Κονγκ.