Θα «πατήσει το κουμπί» των πυρηνικών όπλων ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν; Για όσους παρακολουθούν το Κρεμλίνο αναζητώντας ενδείξεις για το αν οι πυρηνικές απειλές του είναι πραγματικές ή μπλόφες, δεν υπάρχει πιο πιεστικό ερώτημα από αυτό.
Προς το παρόν αναλυτές εκτιμούν ότι ο κίνδυνος ο Πούτιν να χρησιμοποιήσει το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο του κόσμου παραμένει χαμηλός. Η CIA λέει ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις περί επικείμενης ρωσικής πυρηνικής επίθεσης.
Σε κάθε περίπτωση, η δέσμευσή του για χρήση «όλων των μέσων στη διάθεσή μας» για υπεράσπιση της Ρωσίας καθώς διεξάγει πόλεμο στην Ουκρανία λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψιν. Και ο ισχυρισμός του την Παρασκευή πως οι ΗΠΑ «δημιούργησαν προηγούμενο» ρίχνοντας ατομικές βόμβες στον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο αύξησε ακόμα πιο πολύ το «θερμόμετρο».
Ο Λευκός Οίκος έχει προειδοποιήσει για «καταστροφικές συνέπειες για τη Ρωσία» αν ο Πούτιν χρησιμοποιήσει πυρηνικά.
Το αν αυτό θα εμποδίσει τον Πούτιν δεν μπορεί να το ξέρει κανείς με βεβαιότητα. Ανήσυχοι παρατηρητές του Κρεμλίνου παραδέχονται πως δεν μπορούν να είναι σίγουροι ως προς το τι σκέφτεται, ή αν παραμένει λογικός και καλά πληροφορημένος.
Ο πρώην πράκτορας της KGB έχει δείξει πως δεν αποστρέφεται το ρίσκο και τους ριψοκίνδυνους πολιτικούς ελιγμούς. Είναι δύσκολο, ακόμα και για δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών που χρησιμοποιούν κατασκοπευτικούς δορυφόρους, να διαπιστώσουν αν ο Πούτιν μπλοφάρει ή πραγματικά σκοπεύει να σπάσει το «πυρηνικό ταμπού».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Πρώην διοικητής CIA: ΗΠΑ και σύμμαχοι θα καταστρέψουν τις ρωσικές δυνάμεις κάνουν χρήση πυρηνικών
«Δεν βλέπουμε πρακτικά στοιχεία σήμερα στην κοινότητα των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών πως είναι κοντά στην πραγματική τους χρήση, πως υπάρχει επικείμενη απειλή χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων» είπε στο CBS News ο διευθυντής της CIA, Ουίλιαμ Μπερνς.
«Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι το πάρουμε πολύ σοβαρά, να ψάχνουμε για σημάδια πραγματικών προετοιμασιών» είπε ο Μπερνς.
Οι παρατηρητές του Κρεμλίνου απορούν εν μέρει επειδή δεν μπορούν να δουν πώς η πυρηνική ισχύς θα μπορούσε να βοηθήσει σημαντικά να αντισταθμιστούν οι ρωσικές απώλειες στην Ουκρανία. Τα ουκρανικά στρατεύματα δεν χρησιμοποιούν μεγάλους σχηματισμούς αρμάτων μάχης για να ανακτήσουν εδάφη, και οι μάχες κάποιες φορές γίνονται για περιοχές όπως μικρά χωριά. Οπότε τι θα μπορούσαν να στοχεύσουν τα ρωσικά πυρηνικά όπλα για να φέρουν θετικό αποτέλεσμα για τις ρωσικές δυνάμεις στην επιχείρηση;
«Τα πυρηνικά όπλα δεν είναι μαγικό ραβδί» είπε ο Αντρέι Μπακλίτσκι, senior researcher στο Institute for Disarmament Research των Ηνωμένων Εθνών, που ειδικεύεται στον πυρηνικό κίνδυνο. «Δεν είναι κάτι που απλά χρησιμοποιείς και λύνεις όλα σου τα προβλήματα».
Οι αναλυτές ελπίζουν πως το ταμπού που περιβάλλει τα πυρηνικά όπλα είναι ένα αντικίνητρο. Η τρομακτική έκταση της ανθρώπινης οδύνης στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι μετά την καταστροφή τους από αμερικανικές ατομικές βόμβες στις 6 και τις 19 Αυγούστου 1945 αποτελούσε ισχυρό επιχείρημα εναντίον της επανειλημμένης χρήσης τέτοιων όπλων. Οι επιθέσεις σκότωσαν 210.000 ανθρώπους.
Καμία χώρα έκτοτε δεν έχει χρησιμοποιήσει πυρηνικό όπλο. Αναλυτές θεωρούν πως ακόμα και ο Πούτιν μπορεί να δυσκολευτεί να γίνει ο πρώτος ηγέτης μετά τον Αμερικανό πρόεδρο Χάρι Τρούμαν που θα χρησιμοποιήσει πυρηνική ισχύ.
«Είναι ακόμα ταμπού στη Ρωσία να περάσεις αυτό το όριο» είπε η Ντάρα Μάσικοτ, senior policy researcher στο RAND Corp και πρώην αναλύτρια των ρωσικών στρατιωτικών δυνατοτήτων στο Πεντάγωνο των ΗΠΑ. «Μία από τις μεγαλύτερες αποφάσεις στην ιστορία της Γης» είπε ο Μπακλίτσκι.
Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να μετατρέψει τον Πούτιν σε διεθνή παρία.
«Το σπάσιμο του πυρηνικού ταμπού θα επέβαλλε, στο μίνιμουμ, πλήρη διπλωματική και οικονομική απομόνωση στη Ρωσία» είπε ο Σιντάρθ Καουσάλ, ερευνητής του Royal United Services Institute στο Λονδίνο, που ειδικεύεται στην άμυνα και την ασφάλεια.
Τα μεγάλου βεληνεκούς πυρηνικά όπλα που θα χρησιμοποιούσε η Ρωσία σε μια απευθείας σύγκρουση με τις ΗΠΑ είναι έτοιμα για χρήση. Ωστόσο τα αποθέματα κεφαλών μικρότερης εμβέλειας- τα αποκαλούμενα τακτικά πυρηνικά όπλα που ο Πούτιν μπορεί να είναι σε πειρασμό να χρησιμοποιήσει στην Ουκρανία- δεν είναι, λένε αναλυτές.
«Όλα αυτά τα όπλα είναι σε αποθήκευση» είπε ο Πάβελ Πόντβιγκ, άλλος ένας senior researcher που ειδικεύεται σε πυρηνικά όπλα στο think tank αφοπλισμού του ΟΗΕ στη Γενεύη.
«Πρέπει να τα βγάλεις από το καταφύγιο, να τα φορτώσεις σε φορτηγά» και μετά να τα συνδέσεις με πυραύλους ή άλλα μέσα, είπε.
Η Ρωσία δεν έχει δημοσιεύσει πλήρη λίστα των τακτικών πυρηνικών όπλων και των δυνατοτήτων τους. Ο Πούτιν θα μπορούσε να διατάξει να προετοιμαστεί κρυφά ένα μικρότερο για αιφνιδιαστική χρήση.
Ωστόσο το να βγουν εμφανώς όπλα από αποθήκευση είναι επίσης μια τακτική που ο Πούτιν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να αυξήσει την πίεση χωρίς να τα χρησιμοποιήσει. Θα περίμενε αμερικανικοί δορυφόροι να δουν τη δραστηριότητα και ίσως να ελπίζει πως το να «δείξει τα δόντια του» θα τρόμαζε τις δυτικές δυνάμεις αρκετά ώστε να μειώσουν την υποστήριξη προς την Ουκρανία.
«Σε αυτό θα στοιχημάτιζαν οι Ρώσοι, πως κάθε κλιμάκωση παρέχει στην άλλη πλευρά τόσο μια απειλή όσο και μια διέξοδο για διαπραγμάτευση με τη Ρωσία» είπε ο Καουσάλ, προσθέτοντας πως «υπάρχει ένα είδος γραμματικής στα σήματα και την πολιτική των πυρηνικών και μια λογική η οποία είναι κάτι περισσότερο από να αποφασίζει ένας τρελός μια ημέρα να κάνει κάτι τέτοιο».
Αναλυτές επίσης αναμένουν άλλες κλιμακώσεις πρώτα, περιλαμβανομένων αυξημένων ρωσικών πληγμάτων στην Ουκρανία με μη πυρηνικά όπλα.
«Δεν πιστεύω ότι θα είναι κεραυνός αν αιθρία» είπε ο Νικολάι Σόκοφ, που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις ελέγχου εξοπλισμών όσο δούλευε στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών και τώρα είναι στο Vienna Center for Disarmament and Non-Proliferation.
Αναλυτές επίσης δυσκολεύονται να βρουν στόχους στο πεδίο της μάχης που θα άξιζαν το μεγάλο κόστος που θα πλήρωνε ο Πούτιν. Αν ένα πυρηνικό πλήγμα δεν σταματούσε τις ουκρανικές προελάσεις, θα χτυπούσε ξανά και ξανά;
Ο Πόντβιγκ σημείωσε ότι ο πόλεμος δεν έχει «μεγάλες συγκεντρώσεις στρατευμάτων» για να στοχευθούν. Πλήγματα σε πόλεις, με την ελπίδα να υποστούν οι Ουκρανοί σοκ και να παραδοθούν, θα ήταν κακή εναλλακτική.
«Η απόφαση να σκοτώσεις δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους εν ψυχρώ, είναι μια δύσκολη απόφαση» είπε. «Όπως πρέπει να είναι».
Με πληροφορίες από Associated Press