Το αυτο-αποκαλούμενο ως Ισλαμικό Κράτος προσπαθεί εδώ και καιρό να εκμεταλλευτεί το χάος που επικρατεί στην Λιβύη και να επεκτείνει την επιρροή και τις «κτήσεις» του πέραν των χωρών της Μέσης Ανατολής.
Για περισσότερο από ένα χρόνο εκπονεί τρομοκρατικές επιθέσεις, καταλαμβάνει περιοχές και επιδίδεται σε διαρκή προπαγάνδα μέσω ένοπλων εξτρεμιστικών ομάδων που έχουν ορκιστεί πίστη στο Χαλιφάτο. Νέες εκτιμήσεις του αμερικανικού Πενταγώνου αναφέρουν πως ο αριθμός των ένοπλων μελών του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη έχει διπλασιαστεί, ξεπερνώντας πλέον τους 5.000, προκαλώντας έτσι μια νέα συζήτηση μεταξύ αξιωματούχων της υπηρεσιών ασφαλείας με βασικό ερώτημα μια πιθανή επέμβαση των δυτικών δυνάμεων.
Αναλυτές και αξιωματούχοι ανησυχούν ότι η Λιβύη αποτελεί όλο και περισσότερο την εναλλακτική του Iσλαμικού Κράτους όσο χάνει έδαφος στη Συρία και το Ιράκ. «Αν κοιτάξουμε τους αρχικούς αριθμούς θα δούμε ότι η παρουσία του Ισλαμικού Κράτους [στη Λιβύη] ενισχύεται και απλώνεται. Πιστεύω ότι αποτελούν μια διαρκώς αυξανόμενη απειλή», σχολιάζει μιλώντας στην World Post, ο Riccardo Fabiani, ανώτερος αναλυτής για ζητήματα της Βορείου Αφρικής, στην εταιρεία πολιτικών αναλύσεων Eurasia Group.
Ωστόσο, η απειλή που συνιστά η εξάπλωση του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη, διαφέρει από αυτή σε άλλες χώρες και συνδέεται εξίσου με τις αλλαγές παρατηρούνται στις ικανότητες που παρουσιάζει το Ισλαμικό Κράτος όσο και με την παρατεινόμενη αστάθεια στη χώρα.
Το franchise του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη
Η άνοδος «θυγατρικής» ομάδας του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη, συμπίπτει με τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις από τις οποίες σπαράσσεται η χώρα. Υπενθυμίζεται πως η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση διαρκούς αναταραχής μετά τη λαϊκή εξέγερση κατά του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι που με την υποστήριξη δυνάμεων του ΝΑΤΟ 2011 οδήγησε στην πτώση του.
Εξάλλου βασικός παράγοντας της «επιτυχίας» του Ισλαμικού Κράτους ως τρομοκρατική οργάνωση, αποτελεί η ικανότητά του να εξαπλώνεται σε χώρες όπου καταρρέουν οι κοινωνικές δομές και οι κεντρικές κυβερνήσεις. Κάτι μάλιστα που κατέστη ιδιαίτερα εμφανές την περίοδο 2011-2014, όταν επωφελήθηκε από τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία και κατέλαβε μεγάλος μέρος των εδαφών της.
Έτσι και στην περίπτωση της Λιβύης, το Ισλαμικό Κράτος μπόρεσε να ευδοκιμήσει υπό ανάλογες συνθήκες. Από το 2014, ισχυρό δυνάμεις πολιτοφυλακών έχουν θέσει υπό τον έλεγχό τους τη χώρα, η οποία είναι χωρισμένη μεταξύ δύο αντίπαλων κυβερνήσεων: μία με βάση στην Τρίπολη και η άλλη με βάση στην πόλη Τομπρούκ. Οι προσπάθειες -υπό την αιγίδα του ΟΗΕ-για τη δημιουργία μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας έχουν αποτύχει και σε ένα μεγάλο τμήμα της χώρας επικρατεί αναρχία.
Η ομάδα του Ισλαμικού Κράτους, έχει καταφέρει να εδραιωθεί στις περιοχές που οι αντίπαλες παραστρατιωτικές οργανώσεις δεν έχουν καταφέρει να βάλουν τη «σφραγίδα» τους. Έτσι, το 2014 ανακοίνωσε τα σχέδια της περί μονιμοποίησης της παρουσίας της στη χώρα το 2014, ως μέρος του λεγόμενου μοντέλου «Wilayah» (σε ακριβής μετάφραση από τα αραβικά σημαίνει «επαρχία» ή «περιοχή που κυβερνάται») στο πλαίσιο του οποίου προωθείται η επέκταση της οργάνωσης πέραν της Συρίας και του Ιράκ. Η πρώτη δε πράξη που σηματοδότησε και την έναρξη της δράσης της στη χώρα, ήταν η επίθεση σε πολυτελές ξενοδοχείο στην Τρίπολη τον Ιανουάριο του 2014 και ένα μήνα αργότερα η δημοσιοποίηση προπαγανδιστικού βίντεο με τον αποκεφαλισμό 21 Αιγυπτίων Χριστιανών.
Και πάλι όμως η «θυγατρική» οργάνωση του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη διαφέρει από όσα έχουμε δει σε άλλες χώρες. Αναλυτές αναφέρουν πως η ζοφερή κατάσταση που επικρατεί στη χώρα σε θέματα κρατικής ασφάλειας έχει επιτρέψει στις δυνάμεις του Χαλιφάτου να μην περιορίζεται στην εκπόνηση τρομοκρατικών επιθέσεων.
«Το παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη είναι το μόνο που έχει καταφέρει – πέραν αυτών στη Συρία και το Ιράκ - να αποκτήσει τον έλεγχο εδαφών» επισημαίνει ο Fabiani και τονίζει «Το Ισλαμικό Κράτος έχει καταφέρει να ριζώσει».
Τι έχει υπό τον έλεγχο του στη Λιβύη το Ισλαμικό Κράτος
Αξίζει ωστόσο να τονιστεί, πως οι περιοχές που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος στη Λιβύη δεν είναι παρά ένα μικρό κλάσμα αυτών που ελέγχει η οργάνωση στη Συρία και το Ιράκ. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τμήματα της μικρής παραλιακής πόλης της Σύρτης- γενέτειρα του Καντάφι- και όχι πολλά περισσότερα. Τον δε Ιούνιο του 2015, ομάδες τοπικών πολιτοφυλάκων μαζί με απλούς πολίτες κατάφεραν να εκδιώξουν μέλη της οργάνωσης από την πόλη της Ντέρνα, που είχε καταληφθεί έξι μήνες νωρίτερα.
Οι δε πιθανότητες να μπορέσει το Ισλαμικό Κράτος να καταλάβει μεγάλα αστικά κέντρα της Λιβύσης – όπως έγινε με την Μοσούλή στο Ιράκ ή τη Ράκκα στη Συρία- είναι, σύμφωνα με τους αναλυτές, πολύ μικρές.
«Είναι αρκετά σαφές ότι οι συνθήκες δεν είναι τόσο ευνοϊκές για μια γρήγορη επέκταση του ISIS όπως είδαμε στη στη Συρία και το Ιράκ», εκτιμά ο Fabiani.
Αλλά ακόμη και χωρίς κάποια ισχυρή βάση βάση, το Ισλαμικό Κράτος δυνητικά αποτελεί μία επικίνδυνη, αποσταθεροποιητική δύναμη. Η δε γειτνίαση της της Λιβύης με χώρες όπως πχ η Τυνησία που «εξάγουν» ένα σημαντικό αριθμό ένοπλων εξτρεμιστών καθιστά τη χώρα έναν «μαγνήτη». Παράλληλα όμως η Λιβύη είναι πολύ κοντά και στην Ευρώπη ώστε να μετατραπεί σε βάση για τη εκπόνηση επιθέσεων.
Το παρακλάδι άλλωστε το Ισλαμικού Κράτους στη Λιβύη, έχει ήδη αποδείξει την ικανότητά της να πραγματοποιεί εγχώριες επιθέσεις και να αναλαμβάνει την ευθύνη γι αυτές, οι οποίες ποικίλουν από επιθέσεις σε ξένες πρεσβείες έως μια φυλακή.
Τα μέλη τη οργάνωσης όμως αποτελούν έναν διαρκή κίνδυνο και για έναν ακόμη λόγο. Στη Λιβύη υπάρχουν τεράστια αποθέματα πετρελαίου που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί η τρομοκρατική οργάνωση για να χρηματοδοτήσει τα σχέδιά της, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ,Τζον Κέρι. Εξάλου, η οργάνωση εξαπέλυσε επίθεση στο λιμάνι της Σίνδρα, όπου φορτώνεται πετρέλαιο, τον περασμένο μήνα.
Τι θα γίνει το επόμενο διάστημα
Οι ΗΠΑ διεξήγαγαν αεροπορικές επιδρομές στο στρατόπεδο Ισλαμικού Κράτους στη λιβυκή πόλη Σαμπράθα μόλις στις 19 Φεβρουαρίου, με στόχο ανώτερο επιχειρησιακό στέλεχος. Ωστόσο, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, ακόμη διερευνάται εάν μεταξύ των 40 νεκρών είναι και ο Noureddine Chouchane ο οποίος φέρεται να συνδέεται με δύο μεγάλες επιθέσεις στην Τυνησία τον περασμένο χρόνο.
Η επιχείρηση αυτή των ΗΠΑ έρχεται μετά από μια ακόμη αεροπορική επιδρομή των ΗΠΑ στη Λιβύη τον περασμένο Νοέμβριο κατά την οποία σκοτώθηκε ένας από τους ηγέτες της «θυγατρικής» του Ισλαμικού Κράτους. Αεροπορικές επιδρομές όμως εξαπέλυσε και η Αίγυπτος τον περασμένο Φεβρουάριο.
Στο μεταξύ υπάρχει μια εν εξελίξει συζήτηση στις ΗΠΑ σχετικά με το αν θα πρέπει προβεί σε περαιτέρω ενέργειες (σ.σ. διστακτική όμως είναι και η ΕΕ στο ενδεχόμενο επέμβασης στη Λιβύη).
Στις 4 Φεβρουαρίου οι Νew York Times, έγραφαν ότι μερίδα συμβούλων επί θεμάτων ασφαλείας του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα πιέζουν για αυξημένη στρατιωτική δράση στη χώρα, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει επιχειρήσεις των ειδικών δυνάμεων ή έστω να υπάρξει μέριμνα για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε ομάδες πολιτοφυλάκων που δρουν στη Λιβύης.
To συγκεκριμένο άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην World Post. Μεταφράστηκε και προσαρμόστηκε για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό από την Κατερίνα Πρίφτη