Είναι σε εξέλιξη δικαστικές διαδικασίες, που είναι δυνατό να οδηγήσουν στην έκπτωση των 12 βουλευτών των Σπαρτιατών από το βουλευτικό αξίωμα.
Οι 12 αυτές έδρες βρίσκονται στις εξής εκλογικές περιφέρειες (από μία):
• Α′ Αθηνών,
• Β′ Αθηνών βόρειος τομέας,
• Β′ Αθηνών δυτικός τομέας,
• Β′ Αθηνών νότιος τομέας,
• Ανατολικής Αττικής,
• Β′ Πειραιώς,
• Α′ Θεσσαλονίκης,
• Β′ Θεσσαλονίκης,
• Αχαΐας,
• Λάρισας,
• Ηρακλείου και
• Αιτωλοακαρνανίας.
Ο εκλογικός νόμος (ΠΔ 26/2012, άρθρο 104) προβλέπει ότι, όταν για οποιονδήποτε λόγο μια βουλευτική έδρα σε μια εκλογική περιφέρεια κενώνεται, αυτή καταλαμβάνεται από τους επιλαχόντες του ίδιου ψηφοδελτίου, εφόσον όμως αυτοί υφίστανται.
Στην περίπτωση των Σπαρτιατών έχουμε την ισχυρή πιθανότητα να μην υφίστανται διαθέσιμοι επιλαχόντες βουλευτές. Είτε γιατί πολύ απλά δεν υπήρχαν άλλοι υποψήφιοι - στις 11 από τις 12 περιπτώσεις πλην Β′ Θεσσαλονίκης υποψήφιος ήταν μόνον ο ένας που εκλέχτηκε - είτε γιατί το κόμμα συλλήβδην θα κριθεί ως ”κόμμα-μαριονέτα” του έγκλειστου στο Δομοκό Ηλία Κασιδιάρη, που εξαπάτησε το εκλογικό σώμα με ηγεσία-άθυρμα.
Η γραμματική διατύπωση του εκλογικού νόμου επιβάλλει την πραγματοποίηση ερμηνείας ως προς την ακριβή εφαρμογή των αναγκαίων διατάξεων.
Κι αυτό για δύο λόγους:
1ον) Ο νόμος περιγράφει την περίπτωση αναπλήρωσης έδρας ή εδρών σε μεμονωμένη περιφέρεια και όχι σε περιφέρειες περισσότερες της μιας.
2ον) Ο νόμος προβλέπει αναλογική εφαρμογή των διατάξεων που προβλέπονται για την κατανομή εδρών στις γενικές πανελλαδικές βουλευτικές εκλογές.
Τις προηγούμενες ημέρες είδαν το φως της δημοσιότητας πληροφορίες (λαγοί;) για πιθανές ερμηνείες της διαδικασίας αναπλήρωσης των 12 εδρών των Σπαρτιατών, που αν μη τι άλλο νομικά προβληματίζουν.
Προβάλλεται ως πιθανή εκδοχή η περίπτωση να μην προκηρυχθεί καν αναπληρωματική εκλογή και οι 12 έδρες να κατανεμηθούν στα λοιπά, νομίμως εν τέλει κατελθόντα στις περσινές εκλογές κόμματα, ενδεχομένως και με επανυπολογισμό των ποσοστών τους.
Αυτή είναι μια ερμηνεία που εμπεριέχει μεγάλα νομικά και συλλογιστικά άλματα.
1ον) Γιατί ο νόμος κάνει σαφές ότι η αναπληρωματική εκλογή γίνεται όταν κενωνεται έδρα για οποιονδήποτε λόγο.
2ον) Γιατί ενδέχεται να διασαλεύει την αρχή του ταυτόχρονου της ψηφοφορίας, που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα (άρθρο 51 παράγρ.4). Με απλά λόγια, είναι αβέβαιο αν μπορεί να υπάρχει μια Βουλή προϊόν δύο διαφορετικών ερμηνειών της λαϊκής βούλησης (μίας του 2023 και μίας του 2024).
Οι ερμηνείες αυτές δεν γίνονται προφανώς τυχαία. Γίνονται γιατί, πολύ απλά, κάποιοι θέλουν να αποφύγουν το να στηθούν, στα καλά καθούμενα, κάλπες στις 12 μεγαλύτερες περιφέρειες, όπου ψηφίζει σχεδόν το μισό εκλογικό σώμα. Από τυχόν τέτοια αναπληρωματική εκλογή θα προκύψει με βεβαιότητα πολιτικό συμπέρασμα, το οποίο προφανώς σε κάποιους δεν θα αρέσει.
Αποπειρώμεθα την πρόβλεψη ότι το Εκλογοδικείο, χωρίς φυσικά να προκαταλαμβάνουμε την κυρίαρχη βούλησή του, θα προκηρύξει αναπληρωματική εκλογή στις 12 περιφέρειες.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι η ερμηνεία ως προς τον τρόπο κατανομής των εδρών.
Οι πιθανές ερμηνείες είναι οι εξής:
1ον) Οι 12 περιφέρειες να αντιμετωπιστούν μεμονωμένα, ως 12 διακριτές εκλογές, και συνεπώς την έδρα να καταλάβει το κόμμα που θα έλθει σε κάθε περιφέρεια πρώτο.
Σε αυτό το σενάριο, υπάρχει σοβαρό ενδεχομενο να καταλάβει η ΝΔ τη συντριπτική πλειονότητα των 12 εδρών, αν όχι όλες, ως το πιθανότερο 1ο κόμμα και στις 12 περιφέρειες. Στις περσινές βουλευτικές εκλογές, η ΝΔ ηταν 1η και στις 12 αυτές περιφέρειες (όπως και σε όλη την επικράτεια πλην Ροδόπης), με το μικρότερο προβάδισμα απο το 2ο κόμμα στην Αχαΐα (+9% σε σχέση με το 2ο ΣΥΡΙΖΑ) και ακολούθως στο Ηράκλειο (+12% σε σχέση με το 2ο ΠΑΣΟΚ).
Για να μπορέσει η αντιπολίτευση να διεκδικήσει με αξιώσεις έδρες σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να συνασπιστεί σε κοινές υποψηφιότητες, είτε ευθέως απο κοινού υποστηριζόμενες είτε δια της απόσυρσης ορισμένων κομμάτων σε ορισμένες περιφέρειες και με γραμμή για υποστήριξη των υποψηφίων άλλων κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Μια πιθανή συμφωνία πχ των κομμάτων της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης θα μπορούσε να είναι να κατέλθει ο ΣΥΡΙΖΑ στις 5 από τις 12 περιφέρειες, το ΠΑΣΟΚ σε 3, η Πλεύση Ελευθερίας σε 1, το Μέρα25 σε 1, η Νέα Αριστερά σε 1 και ενδεχομένως κάποιο άλλο κόμμα (Κόσμος, Πράσινοι κ.λπ.) σε 1. Συμφωνία αναλογική με τα περσινά ποσοστά. Μια τέτοια συμφωνία θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα και θα αποτελούσε συνέχεια του συνασπισμού των δυνάμεων της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης στην πρόσφατη πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης.
2ον) Οι 12 περιφέρειες να αντιμετωπιστούν ως μία ενιαία ”οιονεί περιφέρεια” 12 εδρών. Οι ψήφοι των κομμάτων στις 12 περιφέρειες να αθροιστούν και να προκύψει ένα συνολικό αποτέλεσμα ψήφων. Και σε αυτό να εφαρμοστεί το ισχύον εκλογικό σύστημα.
Εδώ έχουμε ένα ακόμα ενδιαφέρον σημείο. Το ισχύον εκλογικό σύστημα προβλέπει το μπόνους στο 1ο κόμμα. Ενα μπόνους το οποίο μάλιστα δεν είναι σταθερό, αλλά κλιμακωτό και εξαρτώμενο από το ποσοστό του 1ου κόμματος: 20 έδρες κατ’ελάχιστο αν το 1ο κόμμα λάβει έως 25% των ψήφων, 50 έδρες κατά μέγιστο αν το 1ο κόμμα λάβει τουλάχιστον 40% των ψήφων, και ενδιάμεσο αριθμό εδρών για τα ενδιάμεσα ποσοστά που είναι 1 έδρα επιπλέον των 20 για κάθε μισή ποσοστιαία μονάδα άνω του 25% και έως το 40% - πχ με 35% το μπόνους είναι 40 έδρες από τις 300.
Αν γίνει αναλογική εφαρμογή των διατάξεων αυτών από τις 300 στις 12 έδρες, τότε ενδεχομένως να πρέπει να γίνει η ερμηνεία ότι στο παράδειγμα που λαμβάνει 35%, το 1ο κόμμα πρέπει να λάβει τις 2 από τις 12 έδρες ως μπόνους (40/300 × 12 = 1,6). Και οι λοιπές 10 να κατανεμηθούν αναλογικά στα κόμματα άνω του πλαφόν του 3%. Σε αυτό το σενάριο, το 1ο κόμμα με 35% θα λάβει τις 6 από τις 12 έδρες (2 μπόνους + 4 από τις αναλογικά κατανεμόμενες 10).
Αν πρυτανεύσει ερμηνεία μη εφαρμογής του μπόνους και οι 12 έδρες κατανεμηθουν με απλή και άδολη αναλογική, ένα 1ο κόμμα με 35% θα λάβει τις 4.
Οι ακριβείς περιφέρειες στις οποίες θα μπορούσαν να κατανεμηθούν οι έδρες στα δικαιούμενα κόμματα πιθανώς να ερμηνευτεί ότι πρέπει να είναι αυτές όπου τα κόμματα, ξεκινώντας από το τελευταίο δικαιούμενο και διαδοχικά προς το μεγαλύτερο, θα έχουν τα μεγαλύτερα υπόλοιπα ψήφων.
Σε μια θεωρητική περίπτωση επανάληψης των περσινών ποσοστών, από τις 12 έδρες, θα λάμβαναν 5 έδρες η ΝΔ, 2 ο ΣΥΡΙΖΑ, 2 το ΠΑΣΟΚ, 1 το ΚΚΕ, 1 η Ελλ. Λύση και 1 η Νίκη. Η προσκύρωση των επιπλέον εδρών θα γινόταν στις εξής περιφέρειες:
- ΝΔ: Λάρισας, Αιτωλοακαρνανίας, Αχαΐας, Β’ Πειραιώς, Ανατολικής Αττικής
- ΣΥΡΙΖΑ: Α’ Αθηνών, Β2 Δυτικού τομέα Αθηνών
- ΠΑΣΟΚ: Ηράκλειο, Β1 Βόρειου τομέα Αθηνών
- ΚΚΕ: Β3 Νότιου τομέα Αθηνών
- Ελλ. Λύση: Β’ Θεσσαλονίκης
- Νίκη: Α’ Θεσσαλονίκης
Και η τελική διαμόρφωση της Βουλής θα ήταν:
ΝΔ 163,
ΣΥΡΙΖΑ 39,
ΠΑΣΟΚ 34,
ΚΚΕ 22,
Ελλ.Λυση 13,
Νέα Αριστερά 11,
Νίκη 11,
Πλεύση Ελευθερίας 6,
Ανεξάρτητοι 1.
Θα παρακολουθήσουμε με μεγάλο ενδιαφέρον τις εξελίξεις και θα επανέλθουμε αν απαιτηθεί. Διαφαίνεται ότι η αναπληρωματική εκλογή, αν τελικώς αποφασιστεί, θα λάβει χώρα το φθινόπωρο, μετά τις ευρωεκλογές, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα προσδοκώμενα μηνύματα προς πάσα κατεύθυνση του πολιτικού φάσματος.
Σχετικό άρθρο μας, όπου εξηγείται και το προηγούμενο της αναπλήρωσης της έδρας Τσοβόλα στην τότε ενιαία Β′ Αθηνών το 1992 εδώ