Η ενέργεια είναι ένα ισχυρό περιουσιακό στοιχείο. Εχει δημιουργήσει συμμαχίες, πολέμους και παγκόσμιες κρίσεις με την Ευρώπη, να βιώνει ήδη μια τον τελευταίο ενάμισι χρόνο.
Ο Τιερί Μπρος, Σύμβουλος Ενέργειας του Ινστιτούτου Jacques Delors και Καθηγητής στο Sciences Po στο Παρίσι έγραψε το 2012 στο βιβλίο του «After the US Shale Gas Revolution», ότι «οι ΗΠΑ θα αλλάξουν το ενεργειακό και γεωπολιτικό τοπίο στο μέλλον».
Μια δεκαετία μετά, ο πόλεμος στην Ουκρανία τον επιβεβαιώνει καθώς αλλάζει απρόσμενα και ριζικά τις ενεργειακές συμμαχίες στον πλανήτη, με τις ΗΠΑ να είναι ο πιο «κερδισμένος παίκτης». Προφητική ή τυχαία μια τέτοια θέση;
Λϊγες εβδομάδες πριν από την ομιλία του στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών (26-29 Απριλίου), μιλάει στη HuffPost, και εξηγεί πως διαμορφώνεται πλέον το παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο, σε τι ενεργειακό κόσμο θα ζήσουν οι επόμενες γενιές και φυσικά, ποιος θα είναι ο ρόλος της Ελλάδας.
HuffPost: Κύριε Μπρος, στο πρώτο σας βιβλίο «After the US Shale Gas Revolution» (2012) στην πραγματικότητα προβλέψατε ότι «η αύξηση της παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ επρόκειτο να αλλάξει το ενεργειακό και γεωπολιτικό τοπίο». Πιστεύεται ότι σχετίζεται αυτό με τον πόλεμο στην Ουκρανία δέκα χρόνια αργότερα; Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ήταν ένα είδος «προφητείας».
Thierry Bros: Το συμπέρασμα ήταν προφανές για μένα έχοντας κάνει εκτενή έρευνα τα τελευταία 20 χρόνια.
Όταν μια χώρα, που δεν παρήγαγε LNG γίνεται η πρώτη παγκοσμίως παραγωγός LNG, αναδιαμορφώνει το παγκόσμιο ενεργειακό γεωπολιτικό τοπίο. Στην ενέργεια, οι επενδύσεις χρειάζονται μια δεκαετία για να υλοποιηθούν.
Οι ΗΠΑ είναι πλέον ο κυρίαρχος ενεργειακός παίκτης και χωρίς αυτή την κβαντική αλλαγή, η Ρωσία θα είχε ακόμη μεγαλύτερη δύναμη να διεξάγει τους πολέμους της τόσο στρατιωτικούς στην Ουκρανία όσο και υβριδικούς εναντίον των ΗΠΑ. Αυτοί οι πόλεμοι θα αλλάξουν περαιτέρω το παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο, αλλά για τις νέες προμήθειες που θα ακολουθήσουν, θα πρέπει να περιμένουμε μετά το 2026.
Η επανάσταση του αμερικανικού σχιστολιθικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, που ξεκίνησε στις αρχές του 2000, θα συνεχιστεί. Αυτό είναι ένα μάθημα για την Ευρώπη. Αν θέλουμε να παραμείνουμε «στο παιχνίδι», πρέπει να παράγουμε ενέργεια στην Ευρώπη.
Καλύπτοντας όλες μας τις ενεργειακές ανάγκες από εισαγωγές (απ′ όπου κι αν προέρχονται) είναι ένας τεράστιος κίνδυνος, όπως είδαμε και με τη Ρωσία.
Η διαμόρφωση της νέας ενεργειακής εποχής, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, ευνοεί τις ΗΠΑ. Αντίθετα, η Ευρώπη σπαταλά τεράστια ποσά σε υποδομές εισαγωγής LNG ενώ ταυτόχρονα προωθεί την πράσινη ενέργεια μέχρι το 2030. Πιστεύετε ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε πανικό, σπαταλώντας χρήματα για τερματικούς σταθμούς σε όλη την ήπειρο, οι οποίοι θα είναι σε λίγα χρόνια «άχρηστοι»;
Η χρήση του ρωσικού φυσικού αερίου ως όπλο, τα πυρηνικά προβλήματα στη Γαλλία και το κλείσιμο των πυρηνικών εργοστασίων (nucs) στη Γερμανία και το Βέλγιο είναι μια παράλογη απόδειξη ότι τα πυρηνικά και το φυσικό αέριο χρειάζονται στην ενεργειακή μετάβαση.
Όπως είδαμε το 2022, με πολύ λίγο φυσικό αέριο και πυρηνική ενέργεια στο ενεργειακό μας μείγμα, οι τιμές στην ενέργεια εκτοξεύτηκαν και οι πολίτες δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.
Τα τερματικά ReGas είναι ένα ασφάλιστρο και οι χώρες που τα έχουν κατασκευάσει, βρίσκονται πάντα σε καλύτερη κατάσταση. Ακόμη και η Γερμανία που ήταν εθισμένη στο φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο μέσω των αγωγών προχώρησε σε fast track έγκριση για την κατασκευή τερματικών σταθμών (ReGas) προκειμένου να μετριάσει την ενεργειακή κρίση.
Ποιος μπορεί να προβλέψει εάν οι στρατηγικές μας για το υδρογόνο και τα πυρηνικά θα είναι επιτυχείς; Εάν δεν πετύχουν θα συνεχίσουμε να χρειαζόμαστε πολύ LNG τα επόμενα χρόνια.
Αυτό που με εντυπωσιάζει είναι ότι η Ευρώπη μέχρι στιγμής δίνει πολλά χρήματα σε επιδοτήσεις για να αντιμετωπίσει το κόστος της ενέργειας για τους πολίτες, αλλά δεν έχει ακόμη κανένα πραγματικό σχέδιο για το μέλλον ώστε να παράγει περισσότερη ενέργεια.
Στη δεκαετία του ’70, λίγους μόνο μήνες μετά την ενεργειακή κρίση, η γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε να ξεκινήσει το πυρηνικό της πρόγραμμα. Δυστυχώς, στην Ευρώπη συζητάμε ακόμα τα χρώματα του υδρογόνου…
Η Ελλάδα είναι η εξαίρεση έχοντας ένα πραγματικό ενεργειακό σχέδιο που λαμβάνει υπόψη την τοπική γεωγραφία προς όφελος της οικονομίας της (φθηνή ηλιακή ενέργεια, εγχώριες υπεράκτιες εξερευνήσεις και τερματικοί σταθμοί αερίου για πρόσβαση σε διεθνές LNG).
Ποιες χώρες θα αναδειχθούν ενεργειακές δυνάμεις στο άμεσο μέλλον; Παραγωγοί πετρελαίου, χώρες με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), παραγωγοί πυρηνικής ενέργειας ή χώρες με μεγάλο στόλο πλοίων LNG;
Νομίζω ότι θα χρειαστούμε όλα τα είδη ενέργειας. Η πραγματική ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση (που υπάρχει πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας) θα ωθήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής (αν θέλουν να εκλεγούν ή να επανεκλεγούν) να είναι λιγότερο δογματικοί και να σταματήσουν να επιλέγουν αυτό που πιστεύουν ότι είναι καλό.
Ο μόνος τρόπος για να λυθεί τόσο η κλιματική όσο και η ενεργειακή κρίση είναι να επιτραπεί στις βιομηχανίες να επενδύσουν στην μεγαλύτερη παραγωγή ενέργειας από όλα τα είδη και να πληρώσουν για τις εκπομπές CO2.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν το έχει καταλάβει καλά αυτό και πιέζει για περισσότερη εγχώρια παραγωγή τόσο πράσινης ενέργειας όσο και ορυκτών!
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να είναι ηγέτης στην πράσινη βιομηχανία του μέλλοντος. Πιστεύετε ότι αυτό είναι δυνατό, λόγω του γεγονότος ότι μέχρι στιγμής η ΕΕ βρίσκεται πολύ πίσω από την Ασία και τη Νότια Αμερική;
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, απέτυχε στο σχέδιο της για «Πράσινη Συμφωνία» επειδή η Επιτροπή της ήταν πολύ δογματική. Και η θέση του αντιπροέδρου της Κομισιόν, Φρανς Τίμερμανς, κατά της πυρηνικής ενέργειας και υπέρ της ενέργειας από τον άνθρακα, δεν είναι επίσης πολύ χρήσιμη.
Οι πράσινες τεχνολογίες βρίσκονται προς το παρόν στην Ασία αλλά ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ (IRA) πρόκειται να δώσει ώθηση σε μια παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση.
Εάν η ΕΕ συνεχίσει τη δογματική της πορεία να ρυθμίζει αυστηρά τα πάντα, ακόμη και τα καύσιμα που δεν έχουν ακόμη αγορά όπως το υδρογόνο, θα αποτύχει στην ενεργειακή της μετάβαση.
Μέχρι στιγμής, οι εκπομπές CO2, από τότε που είναι στην εξουσία αυτή η Επιτροπή, έχουν αυξηθεί από το 2020 έως το 2022, δείχνοντας την πραγματικότητα (αποτυχία) έναντι της δογματικής αφήγησης (για πράσινη ενέργεια το 2050).
Η πράσινη μετάβαση προφανώς θα επηρεάσει αγορές όπως η αυτοκινητοβιομηχανία. Ηλεκτρικά αυτοκίνητα, e fuels, υδρογόνο...Τι είδος αυτοκίνησης θα επικρατήσει;
Αυτό είναι το μείζον ερώτημα στο μέλλον. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στα συμβατικά αυτοκίνητα πιστεύουν ότι οι πολίτες θα μπορούσαν να είναι ευχαριστημένοι με το να μειώσουν τις μετακινήσεις. Όλα τα δεδομένα ωστόσο υποδηλώνουν το αντίθετο και αυτός είναι ο λόγος που χρειαζόμαστε μια τεχνολογικά ουδέτερη καινοτομία που θα ενισχύσει τη νομοθεσία και όχι την επιλογή μιας τεχνολογίας από υπεύθυνους που δεν έχουν κανένα επιστημονικό υπόβαθρο.
Ας αφήσουμε όλες τις επιλογές στο τραπέζι και ας εφαρμόσουμε ξανά την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» για όλους!
*Ο Dr Τιερί Μπρος είναι εξειδικευμένος στις ενεργειακές αγορές, την πολιτική, το κλίμα και τη γεωπολιτική. Είναι Σύμβουλος Ενέργειας για το Ενεργειακό Κέντρο Jacques Delors, Καθηγητής στο Sciences Po στο Παρίσι και συνεργάζεται με τον ιστότοπο Natural Gas World.