Την Κυριακή 12 Μάη γιορτάστηκε η μέρα της μητέρας. Την μέρα αυτή η (κρατική) ΕΡΤ 3 την τίμησε με το ντοκιμαντέρ «Είμαι εγωίστρια; (My So-Called Selfish Life)».
Να πως παρουσιάστηκε: «Το ντοκιμαντέρ είναι ένα επίκαιρο και ευφάνταστο ταξίδι σε ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά ταμπού: την επιλογή να μην γίνει μια γυναίκα μητέρα. Μέσα από διαφορετικές και συναρπαστικές προσωπικές ιστορίες που συνυφαίνονται με την ποπ κουλτούρα, την ιστορία και την πολιτική, η ταινία καταρρίπτει τους μύθους για τη μητρότητα και τις παρανοήσεις σχετικά με τους άτεκνους ανθρώπους».
Οι τηλεθεατές παρακολούθησαν μια επικαιροποιημένη παρουσίαση της τάσης εκείνης του φεμινιστικού κινήματος του’68 στις ΗΠΑ που, ξεκινώντας από το αίτημα της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος και της νομιμοποίησης της αντισύλληψης και των εκτρώσεων κατέληξε στην απόρριψη του μητρικού ρόλου και την απόκτηση παιδιών, προτείνοντας μέχρι και την εκούσια στείρωση.
Μια τάση που εγκαινιάστηκε με το βιβλίο The Baby Trap, (Η παγίδα του μωρού, 1971) της Ellen Peck που προβλήθηκε ως «μια συγκλονιστική επίθεση στον μύθο της μητρότητας», και δημιούργησε την οργάνωση National Organization For Non Parents (NON) το 1972.
Η εικονοκλαστική κριτική των baby boomers στα στερεότυπα μιας κοινωνίας της οποίας οι αντιλήψεις βρισκόταν σε αντίφαση με τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες (αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο, γενίκευση της ανώτατης εκπαίδευσης, έξοδος των γυναικών από το σπίτι κ.α.) καταλήγει να «πετάει μαζί με τα νερά και το μωρό», θεωρώντας ως απελευθέρωση όχι την απελευθέρωση από τις αντιλήψεις για τον μητρικό – γονεϊκό ρόλο μιας κοινωνίας αλλά την «απελευθέρωση» από την βιολογία και κάθε είδους γονεϊκό ρόλο.
Τα άβαταρ των γραφιστικών πανηγυρίζουν λοιπόν δίκαια όταν ο δείκτης των γεννήσεων στις ΗΠΑ πέφτει από το 4 παιδιά το 1900 στα 1,73 το 2020. Τότε η ζυγαριά της ζωής γέρνει προς την μεριά του μπάτσελορ και του τηλεκοντρόλ αντί για τα μωρά.
Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά: Η μητρότητα αντιμετωπίζεται ως αξία που προάγει το κοινωνικό σύστημα για να εξασφαλίσει την αναπαραγωγή του, η μήτρα της γυναίκας δεν είναι παρά το εργαλείο της αναπαραγωγής, ή, όπως διατυπώνεται στο ντοκιμαντέρ «ο καπιταλισμός εξαρτάται από το “έργο αγάπης μας” του οποίου οι συνέπειες στην ζωή μας είναι αποκλειστικά δικές μας». Το συμπέρασμα τεκμηριώνεται με άφθονες λεκτικές και εικονιστικές αναφορές στην εποχή της δουλείας, της ευγονικής των ναζί, όπως και της εποχής ακραίου συντηρητισμού του Ρήγκαν.
Είναι μια επανάληψη των ιδεολογημάτων του δικαιωματισμού που αντιπαραθέτει το ατομικό στο κοινωνικό, έχοντας ως αφετηρία την κριτική στα νοήματα και τις αξίες ενός καταπιεστικού «πρέπει» που πρόβαλλε η εξουσία της εποχής και, αποφεύγοντας την πρόκληση της δημιουργίας νέων νοηματοδοτήσεων και αξιών, καταλήγει στον μηδενισμό της αποθέωσης του ατομικισμού, του «εδώ και τώρα» της απόλαυσης.
Η κουλτούρα της ατομικής αναζήτησης της απόλαυσης, κατηγορική προσταγή του σύγχρονου καπιταλισμού, κουλτούρα που όπως αποτυπώνουν οι δημογραφικοί δείκτες υπονομεύει την ίδια την δυνατότητα ύπαρξης του δυτικού πολιτισμού, βρίσκει την συνηγορία των ακραίων «ελευθεριακών» αντιλήψεων και (αυτο)δικαιώνεται.
Το ντοκιμαντέρ, ταξιδεύοντας μέσα από «επιστημονικές» μελέτες (Regretting Matherhood, Μετανιώνοντας για την Μητρότητα, A study, Orna Doroth, 2017), καταλήγει να προτείνει την εθελοντική στείρωση των γυναικών ως την πιο αποτελεσματική μέθοδο αντισύλληψης και ελέγχου της σεξουαλικότητας. Όντως, αν η εγκυμοσύνη είναι μια βαριά και επικίνδυνη αρρώστια, αν η τεκνοποίηση δεν είναι παρά μια παγίδα που εμποδίζει την προσωπική ανάπτυξη της γυναίκας, τότε η στείρωση είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία. Απορρίπτοντας (και ορθά) την τεκνοποίηση ως μοναδικό σκοπό της γυναίκας καταλήγει να διεκδικεί την μη τεκνοποίηση ως δρόμο προς την ελευθερία.
Και για να είναι πιο ευθυγραμμισμένο με το main streaming των ημερών μας το ντοκιμαντέρ, η εναλλακτική πρόταση είναι οι κοινότητες των Queer και των Trans ατόμων, τον παράδεισο όπου οι σχέσεις γίνονται ανθρώπινες, μη ιδιοκτητικές, όπου ανθίζει ο σεβασμός και η ενσυναίσθηση!
«Ξέρετε, αυτό που με εκνευρίζει είναι η “Μέρα της Μητέρας”. Δεν γιορτάζουμε την “Μέρα της Μητέρας” επειδή πιστεύω ότι πρέπει να γιορτάζουμε όλες οι γυναίκες (!). Επίσης πιστεύω ότι η “Μέρα της Μητέρας” είναι απίστευτα δύσκολη για γυναίκες που είχαν παιδιά και τα έχασαν, πρέπει να είναι μια φριχτή γιορτή. Και οι γυναίκες που δεν έχουν παιδιά μένουν εκτός, δεν έχουν αξία, και για αυτό δεν γιορτάζουμε την “Μέρα της Μητέρας”. Είναι μια φριχτή γιορτή».
Ωραίος τρόπος για να τιμήσει η ΕΡΤ 3 την Μέρα της Μητέρας!