Ήταν 8 Ιουνίου 1708 όταν η ισπανική γαλέρα Σαν Χοσέ που βρισκόταν ανοιχτά της ακτής της Καρταχένα τυλίχτηκε στις φλόγες. Το πλοίο ήταν μέρος του στόλου του Φιλίππου του Ε και εκείνη την ημέρα -μέχρι αργά το απόγευμα- συμμετείχε σε ναυμαχία ενάντια στους Άγγλους, στον Πόλεμο της Ισπανικής Διαδοχής.
Λίγες ώρες μετά, η γαλέτα με τα 62 κανόνια χάθηκε στα νερά της Καραϊβικής. Το πλοίο πήρε μαζί του 600 ψυχές, αλλά και έναν μεγάλο θησαυρό, με χρυσά και ασημένια νομίσματα, καθώς και πολύτιμους λίθους, αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων -το πλοίο θα επέστρεφε φορτωμένο στην Ισπανία, καθώς ο Φίλιππος βασιζόταν για τη χρηματοδότηση του πολέμου σε πόρους από τις αποικίες.
Επί τρεις αιώνες, η τύχη του ναυαγίου ήταν άγνωστη -βρισκόταν κάπου, στον βυθό της Καραϊβικής. Μέχρι που το 2015, η κυβέρνηση της Κολομβίας διά του προέδρου της Χουάν Μανουέλ Σάντος, ανακοίνωσε επισήμως ότι η γαλέρα Σαν Χοσέ βρέθηκε.
Σύμφωνα με το BBC, τέσσερα χρόνια μετά, το «χρυσό» ναυάγιο -παρότι εντοπίστηκε από υποβρύχιο ρομπότ, το REMUS 6000, το οποίο βοήθησε επίσης να βρεθούν τα συντρίμμια της Air France 447 το 2011- παραμένει σε βάθος 600 μέτρων στα νερά της Κολομβίας και επιπλέον, βρίσκεται στο επίκεντρο νομικής διαμάχης, καθώς ως ήταν αναμενόμενο, ο «θησαυρός» έχει πυροδοτήσει έριδες.
Η Κολομβία έχει κρατήσει μυστική τη θέση του πλοίου, το οποίο θεωρείται το «Ιερό Δισκοπότηρο» των ναυαγίων. Ωστόσο, λέγεται ότι το Σαν Χοσέ βρίσκεται στο νησί Μπαρού, που ανήκει στο σύμπλεγμα των νήσων Ροζάριο -το αρχιπέλαγος με τα 27 νησιά βρίσκεται σε απόσταση δύο ωρών με πλοίο από την Καρταχένα και είναι Εθνικό Πάρκο.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις,στα ανοιχτά των ακτών της Κολομβίας υπάρχουν περί τα 1.000 ναυάγια που «περιμένουν» να βγουν στο «φως».
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το ναυάγιο του Σαν Χοσέ βρέθηκε στα ύδατα της Κολομβίας δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα παραμείνει εντός της δικαιοδοσίας της. Η Ισπανία δήλωσε το ενδιαφέρον της να διεκδικήσει μέρος του ναυαγίου, όπως και οι γηγενείς Qhara Qhara στα βόρεια της Βολιβίας, (τον 16ο αιώνα η περιοχή ανήκε στην Αντιβασιλεία του Περού, στην οποία περιλαμβάνονταν οι περισσότερες ισπανικές αποικίες της Νότιας Αμερικής), καθώς υποστηρίζουν ότι ο θησαυρός της γαλέρας προέρχεται από τη δική τους γη.
Εκτός αυτών, το Σαν Χοσέ είναι αντικείμενο νομικής διαμάχης δεκαετιών ανάμεσα στην κολομβιανή κυβέρνηση και την εταιρεία Sea Search Armada (SSA), με έδρα στις ΗΠΑ, σχετικά με την ιδιοκτησία της γαλέρας, εδώ και σαράντα χρόνια.
To 1981 η εταιρεία ανακοίνωσε ότι είχε εντοπίσει την περιοχή στην οποία βρίσκεται το ναυάγιο. Η εταιρεία και η κυβέρνηση της Κολομβίας τότε, ως συνέταιροι, σε ακολουθία διεθνών πρακτικών, συμφώνησαν να μοιραστούν τα όποια έσοδα. Αργότερα όμως η κυβέρνηση υποστήριξε πως ο όποιος θησαυρός ανακαλυφθεί θα ανήκει στην Κολομβία, καθώς όπως είχε δηλώσει το 2015 η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης «οι συντεταγμένες που είχε δώσει η SSA για το σημείο του ναυαγίου δεν ταιριάζουν με την πραγματική θέση στην οποία βρίσκεται». Η υπόθεση είναι ακόμη στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας.
Τον Μάιο του 2018 η UNESCO κάλεσε την Κολομβία να μην εκμεταλλευτεί εμπορικά το ναυάγιο.
Πέρα από την εξέλιξη της ιστορίας, ίσως τελικά ο πραγματικός θησαυρός είναι η γοητεία του θρύλου για την ιστορία και την τύχη του Σαν Χοσέ, όπως ορθά αναφέρει το δημοσίευμα.
Το χρυσό ναυάγιο συνεχίζει να εξάπτει τη φαντασία: Οι τουρίστες που πηγαίνουν καθημερινά στα νησιά με τα μικρά πλοία ακούν γοητευμένοι την ιστορία, ενώ για τη διάσημη γαλέρα είχε γράψει και ο νομπελίστας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες στο αριστουργηματικό μυθιστόρημα του «Ο Έρωτας στα Χρόνια της Χολέρας», όπου ο ήρωας του, Φλορεντίνα Αρίσα σχεδιάζει να βουτήξει και να βρει τον ισπανικό θησαυρό για χάρη της αγαπημένης του.
Όπως είπε και μία Κολομβιανή στο BBC «αυτός είναι ο μαγικός ρεαλισμός μας, δεν γνωρίζουμε πόσο μεγάλος είναι ο θησαυρός της γαλέρας, μπορεί να πρόκειται για έναν ωραιότατο μύθο».
Σύμφωνα με μία θεωρία, ουδείς -ούτε οι Ισπανοί, ούτε οι Άγγλοι- ήθελαν να βυθιστεί το Σαν Χοσέ. Οπότε ο καπετάνιος της γαλέρας, Χοσέ Φερνάντεζ ντε Σαντιλάν, προτίμησε αντί να παραδοθεί και να επιστρέψει στην Ισπανία με άδεια χέρια, να ανατινάξει τη γαλέρα με το μπαρούτι. Που σημαίνει, να ανατιναχθεί ο ίδιος, οι άνδρες του και ο θησαυρός.