Το Πρόβλημα
Η επίσκεψη της Πελόζι στην Ταϊβάν τελείωσε. Όμως για την Κίνα και τις ΗΠΑ τώρα αρχίζουν τα προβλήματα στις σχέσεις που είναι απόρροια «του Προβλήματος». Ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε πως αντιλαμβάνεται η Κίνα αυτό «το Πρόβλημα».
Οι ΗΠΑ και η «Δύση»
Για το Πεκίνο η επίσκεψη Πελόζι είναι η κορυφή του παγόβουνου, όπου το παγόβουνο είναι η ολοένα διευρυνόμενη στήριξη των ΗΠΑ στην Ταϊβάν. Η «παλαιά φρουρά» Κομουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ) πιστεύει πως το νησί θα είχε από καιρό επιστρέψει στην αγκαλιά της μητέρας πατρίδας αν δεν υπήρχε αυτό «το πρόβλημα».
Στο σημείο αυτό για λόγους αντικειμενικότητας πρέπει να επισημάνουμε πως οι σχέσεις Κίνας – ΗΠΑ επιδεινώθηκαν επί διακυβέρνησης Τραμπ, όταν οι ΗΠΑ υιοθέτησαν επίσημα την άποψη πως ο επόμενος μεγάλος αντίπαλος, μεγαλύτερος και πιο επικίνδυνος από τη Ρωσία, είναι η Κίνα.
Επίσης, πάλι για λόγους αντικειμενικότητας, πρέπει να σημειώσουμε πως οι ΗΠΑ δεν οδηγήθηκαν σε αυτή την εκτίμηση αυθαίρετα αλλά στη βάση πολλών ετών παρατηρήσεων, συλλογής στοιχείων και αναλύσεων. Αυτό γίνεται περισσότερο κατανοητό με τη διαπίστωση ότι η διακυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει μεταβάλλει την ουσία της πολιτικής της διακυβέρνησης Τραμπ έναντι της Κίνας.
Τέλος, για την πληρότητα των στοιχείων σχετικά με τη σημερινή στάση της «Δύσης» έναντι της Κίνας, με δεδομένο ότι η «Δύση» συνήθως ταυτίζεται με το G-7 δηλαδή πρακτικά περιορίζεται στις ΗΠΑ, ΕΕ, Βρετανία και Καναδά (και παραδόξως την Ιαπωνία), θα πρέπει να επισημάνουμε πως η ΕΕ σχεδόν ταυτίζεται με τη θέση των ΗΠΑ. Το «σχεδόν» τονίζεται καθώς προκύπτει ως προϊόν των προβλημάτων στη δομή των μηχανισμών της ΕΕ.
Επειδή όμως η ανάλυση των προβλημάτων της ΕΕ υπερβαίνει τους σκοπούς του άρθρου και σίγουρα το προσδοκώμενο ζωής των συγγραφέων περιοριζόμαστε να αναφέρουμε πως η ΕΕ θεωρεί την Κίνα ταυτόχρονα ως συνέταιρο, οικονομικό ανταγωνιστή και συστημικό αντίπαλο. Η υπόψη διατύπωση δεν εξυπηρετεί όλα τα κράτη – μέλη αλλά, όπως προαναφέραμε, δεν είναι εφικτό να αναλυθεί στο παρόν κείμενο.
Εξέταση
Επιστροφή στην απόπειρα να προσεγγίσουμε την οπτική της Κίνας. Θα εξετάσουμε τρεις παράγοντες που πρέπει να συνεκτιμηθούν:
Α) γεγονότα
β) ρητορική – εικόνα Κράτους και
Γ) χρονική συγκυρία.
Καταρχάς τα γεγονότα.
Το Πεκίνο από την περίοδο διακυβέρνησης Τραμπ μέχρι σήμερα λαμβάνει ανησυχητικές, για την Κίνα, ενδείξεις ότι οι σχέσεις Ουάσιγκτον – Ταϊπέι διευρύνονται και ενισχύονται. Η αύξηση του ρυθμού έγκρισης πώλησης όπλων, οι δηλώσεις του Προέδρου των ΗΠΑ ότι δεσμεύεται να υπερασπιστεί την Ταϊβάν καθώς και μια μακρά και πυκνή σειρά επισκέψεων πολιτικών και αξιωματούχων στο νησί χτύπησαν το καμπανάκι κινδύνου στην Κίνα.
Το αβίαστο συμπέρασμα των Κινέζων ήταν πως οι ΗΠΑ απομακρύνονται από την πολιτική της «Μίας Κίνας» παρά το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον ισχυρίζεται σταθερά το αντίθετο. Η επίσκεψη Πελόζι είναι για το Πεκίνο η κορύφωση αυτής της τάσης και για αυτό το λόγο πρέπει να τύχει ισχυρής απάντησης προκειμένου – όπως εκτιμά το ίδιο – να αρχίσει η αντιστροφή της.
Εδώ περνάμε στην εξέταση της ρητορικής.
Κατά την προσπάθεια του να αποτρέψει την επίσκεψη Πελόζι το Πεκίνο εξέθεσε την αξιοπιστία του στην κρίση της διεθνούς κοινότητας. Ο Πρόεδρος Σι δήλωσε στον ομόλογο του ότι «όσοι παίζουν με τη φωτιά καίγονται» ενώ εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ ανέφερε πως ο Στρατός «δεν θα καθίσει αδρανής να παρακολουθεί». Το γεγονός ότι μετά από αυτές τις δηλώσεις η επίσκεψη τελικά πραγματοποιήθηκε ανεβάζει τον κίνδυνο για ενέργειες υψηλότερου ρίσκου από την πλευρά του Πεκίνου, ως μέτρα αποκατάστασης της αξιοπιστίας του.
Τελευταία αλλά σημαντική είναι η χρονική συγκυρία. Πριν το τέλος του χρόνου θα διεξαχθεί το 20ο Συνέδριο του Κομουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ) το οποίο λαμβάνει χώρα κάθε πέντε χρόνια και εκλέγει όλα τα κορυφαία πολιτικά πρόσωπα. Στο επερχόμενο Συνέδριο εκτιμάται πως ο Πρόεδρος Σι θα εκλεγεί για τρίτη θητεία, γεγονός χωρίς προηγούμενο στην σύγχρονη ιστορία της Κίνας. Συνεπεία αυτού η παρούσα στιγμή είναι εξαιρετικά κρίσιμη καθώς ο Πρόεδρος δεν μπορεί να δείξει αδυναμία σε ζητήματα εθνικής σημασίας που σχετίζονται με τα ζωτικά συμφέροντα χώρας, όπως τα αντιλαμβάνεται τόσο το πολιτικό προσωπικό όσο και μεγάλο τμήμα του πληθυσμού.
Προς αυτή την εκτίμηση συνηγορεί άλλωστε και το ιστορικό προηγούμενο του 2012 όταν παραμονή του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΚ, η Ιαπωνία αγόρασε τα αμφισβητούμενα νησιά Senkaku ( για την Κίνα Diaoyu) από ιδιώτες παρά τις προειδοποιήσεις του Πεκίνου. Τα γεγονότα κλιμακώθηκαν πολύ γρήγορα καθώς η Κίνα επέλεξε την στρατικοποίησή της κρίσης.
Εκτίμηση
Με βάση την εμπειρία που έχουμε αποκομίσει από την παρατήρηση των αντιδράσεων του Πεκίνου εκτιμάται βάσιμα πως το πρώτο στάδιο των αντιδράσεων θα περιλαμβάνει μια ισχυρή και πειστική επίδειξη «οργής» προκειμένου να αντιληφθούν όλοι οι δρώντες την σημασία που αποδίδει η Κίνα στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Οξυμένη ρητορική, πιθανή ακύρωση προγραμματισμένων συναντήσεων ή/και διπλωματικών επαφών μεταξύ Κίνας – ΗΠΑ. Επίσης, στοχευμένες οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Ταϊβάν, κλιμακούμενες σε βάθος χρόνου, μέτρα εναντίον φυσικών προσώπων ή οργανισμών καθώς και πιθανές συλλήψεις συγκεκριμένων ιδιωτών που είναι γνωστοί υποστηρικτές της ανεξαρτησίας της Ταϊβάν. Ήδη βλέπουμε να ξεδιπλώνονται τα αρχικά στάδια μιας τέτοιας αντίδρασης.
Φυσικά δεν θα λείψουν οι καθαρά στρατιωτικές ενέργειες. Ήδη ξεκίνησαν εκτεταμένες διακλαδικές ασκήσεις οι οποίες δεσμεύουν θαλάσσια περιοχή γύρω από την Ταϊβάν διπλάσιας έκτασης σε σχέση με την Τρίτη κρίση των Στενών το 1996. Εκτοξεύθηκαν βαλλιστικοί πύραυλοι σε περιοχές στο θαλάσσιο χώρο πλησίον του νησιού ως (πειστική) επίδειξη δύναμης ενώ παραμένει σε επιφυλακή το σύνολο των δυνάμεων του Ανατολικού Θεάτρου Επιχειρήσεων του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΛΑΣ). Υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο επιχειρήσεων εκ μέρους ειδικών δυνάμεων σε νησιά πλησίον της Ταϊβάν ή από παραστρατιωτικές δυνάμεις στα Στενά. Σημειώνεται πως ο νέος, αναδιοργανωμένος, ΛΑΣ παρά τα μέσα και τα νέα οπλικά συστήματα δεν έχει καμία εμπειρία πολεμικών επιχειρήσεων ενώ η διακλαδική δομή είναι μια σχετικά πρόσφατη μεταρρύθμιση.
Άλλο ένα όπλο στη φαρέτρα του Πεκίνου είναι οι κυβερνοεπιθέσεις για τις οποίες υφίσταται διακριτός Κλάδος στο ΛΑΣ. Τέτοιες ενέργειες εικάζεται ότι θα δημιουργήσουν προβλήματα σε χρηματιστήριο, κυβερνητικές δομές, στην ευρύτερη αγορά και σε άλλες υποδομές, όπως ενδεικτικά ναυτιλία και αεροπορία.
Δύο σενάρια φαίνεται να διαγράφονται ως πιθανά. Ένα αισιόδοξο και ένα - μάλλον - απαισιόδοξο.
Το αισιόδοξο σενάριο είναι πως κάποια στιγμή, πιθανόν μετά την διεξαγωγή του Συνεδρίου, το Πεκίνου θα θεωρήσει ότι το μήνυμα του έχει βρει τους αποδέκτες και έχει γίνει κατανοητό.
Στο απαισιόδοξο σενάριο η Ουάσιγκτον, δεδομένης και της ανταγωνιστικής στάσης που έχει υιοθετήσει, εκτιμήσει ότι η Κίνα υπερβαίνει τα όρια της αναμενόμενης – από εκείνη – απάντησης και θεωρήσει πως πρέπει με τη σειρά της να απαντήσει.
Μια τέτοια αντίδραση θα οδηγούσε με βεβαιότητα στην Τέταρτη Κρίση των Στενών.
Οι περισσότεροι ελπίζουμε πως θα επικρατήσει το πρώτο.
Όμως η βάσιμη εικασία είναι πως οι Υπηρεσίες (sic) σχεδιάζουν με βάση το δεύτερο. Και συνήθως τέτοιες διαδικασίες είναι όπως οι προφητείες: αυτοεκπληρούμενες.