Ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, βουλευτής της ΝΔ και πρώην υφυπουργός Παιδείας, Αγγελος Συρίγος, απάντησε σε τρία κομβικά ερωτήματα που του έθεσε η HuffPost, επιχειρώντας να διερευνήσουμε τα όρια που θέτει το Δίκαιο της Θάλασσας, έναντι της παράνομης δράσης διακινητών με πλοία χωρίς σημαία, σαν το αλιευτικό που ναυάγησε σε απόσταση 47 ναυτικών μιλίων στα ανοιχτά της Πύλου, παρασύροντας στον θάνατο εκατοντάδες ανθρώπους, σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής μαρτυρίες από διασωθέντες και από αξιωματικούς του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος που βρέθηκαν και επιχείρησαν στην συγκεκριμένη θαλάσσια περίοχή, τις κρίσιμες ώρες τα ξημερώματα της Τετάρτης 14 Ιουνίου 2023.
1. Προβλέπεται και υπό ποιές προϋποθέσεις έλεγχος σε πλοίο στην ανοιχτή θάλασσα;
«Εντός των χωρικών υδάτων μπορείς να σταματήσεις ένα πλοίο και να του κάνεις έλεγχο. Στην ανοιχτή θάλασσα δε μπορείς να σταματήσεις κανένα πλοίο με ξένη σημαία, εκτός αν πάρεις άδεια από τον πλοίαρχο, ή από το κράτος του οποίου φέρει σημαία το πλοίο», σημειώνει καταρχήν ο Αγγελος Συρίγος. Από αυτή την πρώτη παρατήρηση, γίνεται ήδη σαφές γιατί έχει σημασία η αρνητική απάντηση που έλαβε το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα από τα πρόσωπα που ήλεγχαν το αλιευτικό σκάφος.
2. Όταν ένα σκάφος κινδυνεύει, δεν υπάρχει ούτε τότε περιθώριο να επέμβει κάποιος;
«Στα διεθνή ύδατα, ή ανοιχτή θάλασσα όπως αποκαλείται στο Δίκαιο της Θάλασσας, όλες οι θάλασσες του κόσμου χωρισμένες (το λέω σε απλά λόγια για να γίνει κατανοητό) σε ζώνες έρευνας και διάσωσης. Εφόσον ένα πλοίο βρεθεί στην ελληνική ζώνη έρευνα και διάσωσης, έχει η χώρα υποχρέωση να παρέμβει για να διασώσει, εφόσον το πλοίο βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο. Σε σοβαρό κίνδυνο θεωρείται ότι βρίσκονται και τα πλοία που μένουν ακυβέρνητα - δηλαδή χωρίς κυβερνήτη ή χωρίς μηχανή. Αυτό το δεύτερο, πράγματι συνέβη τα τελευταία λεπτά πριν ανατραπεί το αλιευτικό στα ανοιχτά της Πύλου. Ωστόσο, όσοι επιχειρούν στη θάλασσα γνωρίζουν ότι οποιοσδήποτε μπορεί να βρεθεί σε κίνδυνο σε μία τέτοια κατάσταση, αν οι χειρισμοί γίνουν χωρίς αμοιβαία βούληση και συνεργασία. Όταν προσεγγίζεις δηλαδή ένα πλοίο, οι κινήσεις δεν πρέπει να οδηγήσουν σε βύθιση του σκάφους. Για να ανέβεις στο πλοίο εξετάζεις μια σειρά από δεδομένα: Με δέχεται ο πλοίαρχος του πλοίου; Αν είναι εγκληματίας πως θα αντιδράσει; Αν είναι εγκληματίας, αλλά το πλοίο κινείται, το μόνο που μπορείς να κάνεις, είναι να κατεβάσεις ένοπλη ομάδα που θα τον αναγκάσει να παραδώσει τη διακυβέρνηση. Σε ένα πλοίο με 600-700 ανθρώπους, όπως αυτό, πρακτικά δε μπορείς να κατεβάσεις ένοπλη ομάδα», δηλώνει ο Άγγελος Συρίγος, αντιστοιχίζοντας τις προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας σε σχέση με τα πραγματικά εμπόδια που συνάντησε το Λιμενικό στην προκειμένη περίπτωση.
3. Eκανε ό,τι μπορούσε και έπραξε σωστά το Λιμενικό;
«Το σκάφος βυθίστηκε μέσα σε 15 λεπτά. Αν δεν υπήρχε παραπλέον πλοίο του Ελληνικού Λιμενικού δεν θα διασώζονταν άνθρωποι στις δύο τα χαράματα. Ήταν ορθή η διαχείριση από ΕΛΣ γιατί δε μπορείς να δέσεις ένα πλοίο με 600-700 άτομα, χωρίς να θέλει ο κυβερνήτης. Είναι ακόμα πιό δύσκολο εάν μάλιστα υπάρχουν ένοπλοι στο κατάστρωμά του», καταλήγει ο Άγγελος Συρίγος.
Παράλληλα, τονίζει κατηγορηματικά ότι το πλοίο βυθίστηκε λόγω μετατόπισης νερού στο εσωτερικό του - και όχι μετακίνησης ανθρώπων - και αυτό είναι 100% βέβαιο με βάση τη συμπεριφορά του πλοίου που κατέγραψαν όσοι υπήρξαν μάρτυρες στην τραγωδία. Ρόλο έπαιξε σίγουρα, εξηγεί, το κέντρο βάρους του σκάφους που ήταν ψηλά λόγω της παρουσίας εκατοντάδων ανθρώπων στο κατάστρωμά του. «Το Ελληνικό Λιμενικό αξίζει εύσημα επειδή βρέθηκε εκεί και μπόρεσε να σώσει δεκάδες ναυαγούς...αν δεν στεκόταν ψύχραιμο δίπλα στο αλιευτικό, θα είχαμε μόνο νεκρούς ώρα δύο τα ξημερώματα σε ανοιχτή θάλασσα...»
Τέλος, σημειώνει ότι υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα στα οποία πρέπει να επιχειρήσει να ρίξει φως η έρευνα στη συνέχεια, όπως:
- Πως έφυγε ο κυβερνήτης (αν ισχύει η πληροφορία ότι διέφυγε νωρίτερα από το πλοίο με μικρό σκάφος), πότε και που έγινε αυτό;