Έχω πάει τρεις φορές στην Παλαιστίνη. Με αφορμή τις ταινίες που γύρισα εκεί. Το αντικείμενο ήταν, όπως πάντα, η ταυτότητα των λαών. Στην γνωριμία μου με τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους οφείλεται η βαθύτατη λύπη και ανησυχία μου για την τραγωδία στην οποία επιστρέφουν οι δύο ταλαίπωροι αυτοί λαοί της Παλαιστίνης.(*)
Αναρωτιέμαι σε ποιο βαθμό η υπόλοιπη ανθρωπότητα γνωρίζει το παρελθόν των δύο αυτών γειτονικών λαών.
Αν οι νεότεροι είναι ενήμεροι της μακράς και αιματηρής αντιπαλότητας τους. Ισραηλίτες και Φιλιστίνοι έχουν εγκατασταθεί την ίδια περίπου εποχή (13ος αιώνας π.Χ.) στην περιοχή αυτή. Και από τους δεύτερους πήρε το όνομά της η Παλαιστίνη.
Τον Έβδομο π.Χ . αιώνα θα έχουν και την ίδια περίπου καταστροφή. Θα τους νικήσει και απαγάγει στην Βαβυλώνα ο στρατός του Ναβουχοδονόσορ του 8ου.
Η Εβραϊκή Κοινότητα της Βαβυλώνας θα συντάξει την Βίβλο. (Η οποία θα γίνει βιβλίο τον 3ο αιώνα π.Χ. στην Αλεξάνδρεια, σε ελληνική μετάφραση των αφηγήσεων 72 ΅Εβραίων Ραβίνων.
Οι Φιλιστίνοι θα περάσουν στα χέρια των Συρίων, από ότι φαίνεται και ένα μέρος των Ιουδαίων θα επιστρέψει στην Παλαιστίνη.
Είναι άγνωστη η περαιτέρω τύχη των Φιλιστίνων αλλά ίσως να είναι μερικοί από τους σημερινούς Παλαιστίνιους, έχοντας ασπαστεί το Ισλάμ ή τον Χριστιανισμό.
Οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν όλοι Αραβική προέλευση. Ένα 15% θα είναι μάλλον οι Χριστιανοί. Έχω γνωρίσει μερικές οικογένειες της «Ελληνο- χριστιανικής Εκκλησίας».
Πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο η παρουσία Ιουδαίων στην Παλαιστίνη δεν ξεπερνούσε το 3 με 6 %.
Οι Εβραϊκές οικογένειες στην Ρωσία είχαν ζήσει τραγικές διώξεις από το Τσαρικό καθεστώς στη Ρωσία αλλά και σε άλλες χώρες της Βορείου Ευρώπης.
Στον Μεσαίωνα και όχι οι «καλοί Χριστιανοί» δεν δίσταζαν να ρίξουν στη φωτιά Εβραίους «που ήταν υπεύθυνοι για τις πανδημίες ρίχνοντας δηλητήριο στα πηγάδια».
Είναι φυσικό οι Εβραίοι να βρίσκουν σιγά-σιγά καταφύγιο στην τουρκική Παλαιστίνη.
Όταν, μετά την ήττα της Γερμανίας – και της συμμάχου της Τουρκίας – η Αγγλία κάνει την Παλαιστίνη αποικία της, η μετανάστευση των Εβραίων θα ενισχυθεί.
Χάρη στο Σιωνιστικό Κίνημα που ιδρύθηκε στά τέλη του 19ου αιώνα – απάντηση στις αντι εβραϊκές επιθέσεις στη Γαλλία – και χάρη στην γνωστή Δήλωση Μπάλφουρ που ακολούθησε: «Οι Εβραίοι έχουν ανάγκη από μια στέγη στην Παλαιστίνη». Αλλά όταν άλλαξε η Βρετανική κυβέρνηση η δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών Μπάλφουρ θα ξεχαστεί και οι Άγγλοι θα εμποδίσουν την άφιξη Εβραίων στην Παλαιστίνη.
Η μετανάστευση των Εβραίων είχε πάρει διαστάσεις χάρη στις ενέργειες του Σιωνιστικού Κινήματος αλλά και της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Οι Ρώσοι Κομμουνιστές, ανάμεσα στους οποίους βρέθηκαν και πολλές Εβραϊκές προσωπικότητες, έβλεπαν να χτίζεται μια Εβραϊκή Σοσιαλιστική κοινωνία στην Παλαιστίνη κρίνοντας τον αταξικό τρόπο ζωής που την διέκρτινε.
Οι διώξεις των Εβραίων από την Χιτλερική Γερμανία θα φέρουν και νέες καραβιές παρά την αντίσταση των Άγγλων. Πολύ σύντομα θα εμφανιστούν μυστικές αντιστασιακές οργανώσεις μερικές από τις οποίες θα αφήσουν θύματα στις τάξεις του Αγγλικού στρατού.
Η σοβαρότερη και πολυπληθέστερη θα είναι η Χαγκάνα. Ένα παράλληλο αντιστασιακό κίνημα των Αράβων της Παλαιστίνης ξεχάστηκε σύντομα.
Αιτία η γερμανόφιλη στάση όλων σχεδόν των Αράβων κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολλοί δε Σύριοι είχαν κτήματα στην Παλαιστίνη τα οποία πούλησαν σε Εβραϊκές οικογένειες.
Για να απελευθερωθούν από τους Άγγλους και να αντιμετωπίσουν επεμβάσεις γειτονικών Αραβικών κρατών – και για να αποκτήσουν Ισραηλινό κράτος, σίγουρα – η Χαγκάνα είχε ανάγκη από οπλισμό.
Θα της τον δώσει ο Στάλιν! Ο οποίος ήταν έτοιμος να βοηθήσει κάθε αντικολονιακό κίνημα, ιδιαίτερα αντιβρτανικό. Τα όπλα τα έπαιρνε η Χαγκάνα από την Τσεχοσλοβακία. Και, το 1949 επίσημα, κατευθείαν με αεροπορικές αποστολές, από την Μόσχα. Αυτό το έμαθα από τον Χαρίλαο Φλωράκη στην συνέντευξή του στην ταινία μου για τον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο.
Το Ισραήλ θα γίνει κράτος το 1948. Θα επιτύχει την εκδίωξη ενός εκατομμυρίου Αραβικού πληθυσμού Παλαιστινίων οι οποίοι θα καταφύγουν σε γειτονικές χώρες, όπως ο Λίβανος και η Ιορδανία.
Η τελευταία ήταν κομμάτι της Παλαιστίνης. Οι Άγγλοι την απέσπασαν, πριν φύγουν, για να γίνει τόπος εξορίας – και για να έχουν ένα πόδι στην περιοχή – την έκαναν βασίλειο και επέλεξαν τον πρώτο της βασιλέα. Όταν την επισκέφτηκα βρήκα τον Παλαιστίνιο εξόριστο πληθυσμό διπλάσιο από τον ντόπιο.
Το Ισραήλ ήταν συνέχεια σε πόλεμο είτε με τις Παλαιστίνιες οργανώσεις αντίστασης είτε με τις γειτονικές χώρες.
Μια απόφαση του ΟΗΕ ήταν να γίνουν δύο κράτη στην Παλαιστίνη. Το Ισραήλ κατάφερε να το αποφύγει.
Στο μεταξύ, τους μόνους εργάτες που είδα στο Ισραήλ ήταν από τις αραβικές κοινότητες.
Ο Υπουργός Τύπου του Ισραήλ ήρθε στο Παρίσι να δει την ταινία μου. Αρνήθηκα γιατί οι πρώτοι που βλέπουν τις ταινίες είναι οι θεατές. Αλλά με παρακάλεσε πολύ ευγενικά να την δει. Του την δείξαμε.
Ειπε ότι βρήκε 160 λάθη. Βάλαμε τα γέλια. Κάνε μου τη χάρη, μου λέει, να βγάλουμε μόνο μια φράση που λέει ένας Ισραηλινός δημοσιογράφος: «Εμείς στο Ισραήλ είμαστε όλοι γιατροί, δικηγόροι, έμποροι, καλλιτέχνες, το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε ούτε εργάτες ούτε αγρότες ισραηλινούς». Φυσικά δεν την έβγαλα.
Τον ρώτησα γιατί μού μίλησε για 160 λάθη. «Έτσι εμείς – λέει – ζητάμε πολλά πάρουμε αυτά που θέλουμε». Αλλά πρέπει να πω ότι, όπως έμαθα, η μόνη ταινία που είχε μεταδοθεί και από την Ισραηλινή και από την παλαιστινιακή Τηλεόραση ήταν αυτή που έκανα για τους Παλαιστίνιους.
Από τις αρχές του 1967 ο Νάσερ της Αιγύπτου, υπολογίζοντας στην Ρωσική βοήθεια, απειλούσε ότι θα πετάξει στη θάλασσα το Ισραήλ.
Οι Αμερικανοί, για να αντιμετωπίσουν μια τέτοια συνέχεια είχαν ανάγκη από βάσεις στην περιοχή. Και είχαν μόνο στην Ελλάδα. Στην οποία κινδύνευε να γίνει πρωθυπουργός ο Ανδρέας Παπανδρέου σε εκλογές το προσεχή Ιούνιο. Και αποφασίζουν να αποδεχτούν το πραξικόπημα που ζητούσαν οι Κολονέλοι της Χούντας.
Το παραδέχτηκε, στην ταινία μου, ο Υπουργός Ασφαλείας των ΗΠΑ που έδωσε την εντολή («Η Δικτατορία των Ελλήνων Συνταγματαρχων» Γαλλική Τηλεόραση και ΕΡΤ).
*
ΙΣΡΑΗΛ, Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΡΙΖΕΣ, TF1 1980