Είναι η Τουρκία σε υπαρξιακό αδιέξοδο; Αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει το ερώτημα ή τον τίτλο για ένα δοκίμιο για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η γειτονική μας χώρα σε συνδυασμό με τις ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και συγκεκριμένα στο Ιρακινό Κουρδιστάν.
Η προοπτική του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του Ιρακινού Κουρδιστάν, προσπαθώντας να εκπληρώσουν ένα αίτημα που οι ρίζες του φτάνουν αμέσως μετά το πέρας του πρώτου παγκοσμίου πολέμου και κυρίως η ανοχή που δείχνει ο διεθνής παράγοντας, με πρωταγωνιστές τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και την Ρωσία, δημιουργούν τουλάχιστον νευρικότητα στην πολιτική ελίτ της γειτονικής μας χώρας. Νευρικότητα που εκφράζεται με όχι και τόσο διπλωματικό τρόπο στις δηλώσεις Τούρκων επισήμων από υπουργούς μέχρι και τον Πρόεδρο Ερντογάν. Όσο δε περνάνε οι ημέρες και το δημοψήφισμα έρχεται όλο και πιο κοντά, γίνεται όλο και πιο ευδιάκριτη η πολυπλοκότητα του ζητήματος, που δεν αφορά μόνο την Τουρκία και το Ιράκ και τις γεωπολιτικές επιδιώξεις χωρών από τις ΗΠΑ και την Ρωσία μέχρι και το Ισραήλ.
Oι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής μπορεί δημοσίως να τηρούν μια στάση διακριτικής κριτικής απέναντι στην απόφαση των Κούρδων του Ιράκ για δημοψήφισμα, κυρίως γιατί το θεωρούν κάτι που ενδέχεται να διαταράξει την εκστρατεία ενάντια στο «Ισλαμικό Κράτος», αλλά δεν φαίνονται διατεθειμένες να προχωρήσουν σε πιο επιθετικές ενέργειες καταδίκης, τουλάχιστον μέχρι και σήμερα. Το μήνυμα του Αμερικανού Προέδρου στον ηγέτη των Κουρδών Μπαρζανί για αναστολή της διενέργειας του δημοψηφίσματος απορρίφθηκε σε λιγότερο από 24 ώρες, αλλά δεν χαρακτηρίστηκε και ως ιδιαίτερα πιεστικό από αρκετούς αναλυτές.
Την ίδια στάση τηρεί και η Ρωσία, μολονότι το τελευταίο διάστημα διαφαίνεται μια αλλαγή στάσης απέναντι στην Τουρκία, ας όψεται η αγορά οπλικών συστημάτων από την Άγκυρα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η στάση του Ισραήλ. Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Reuters, o Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπενζαμίν Νεντανιάχου, έχει εκφραστεί υπέρ της ανεξαρτησίας των Κούρδων του Ιράκ. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Κούρδοι διατηρούσαν ανέκαθεν σχέσεις αμοιβαίας εκτίμησης με το Ισραήλ. To δε Ισραήλ δεν έχει κρύψει ποτέ την προτίμηση του στην δημιουργία ενός μη-αραβικού, μουσουλμανικού αλλά κοσμικού κράτους που θα λειτουργήσει ως σημαντικός παράγοντας αναχαίτισης του Ισλαμικού φομενταλισμού που εκπορεύεται ως επίσημη ιδεολογία από πολλά Μουσουλμανικά κράτη στην περιοχή.
Ο άλλος σημαντικός παίχτης στην περιοχή, η Σαουδική Αραβία, φαίνεται ότι περνάει περίοδο αναστοχασμού και δεν έχει λάβει επίσημα θέση στα τεκταινόμενα. Το μοναδικό ευδιάκριτο δίπολο που αρχίζει να δημιουργείται, εξ ανάγκης, στην περιοχή είναι ανάμεσα στο Ιράκ και την Τουρκία, αφού τους ενώνει ο κοινός στόχος της μη πραγματοποίησης του δημοψηφίσματος. Ήδη Τούρκοι αξιωματούχοι με προεξάρχοντα τον Τούρκο Πρωθυπουργό Γιλντιρίμ σε δηλώσεις τους έχουν μιλήσει ανοιχτά για την ανάγκη συνεννόησης με το Ιράκ και δημιουργίας μιας κοινής στρατηγικής απέναντι στα νέα δεδομένα που φαίνεται ότι δημιουργούνται στην περιοχή.
Είναι δεδομένο ότι οι όποιες αντιδράσεις είτε από τις δύο άμεσα εμπλεκόμενες χώρες, είτε και από τους υπόλοιπους παίχτες στην περιοχή, θα ξεδιπλωθούν μετά το πέρας του δημοψηφίσματος και κυρίως μέσω του τρόπου που θα διαχειριστούν τις επιπλοκές του αποτελέσματος. Επιπροσθέτως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά ποια θα είναι η αντίδραση των Κούρδων και της Τουρκίας και πώς θα επηρεαστεί ο πόλεμος που μαίνεται στο έδαφος της Τουρκίας εδώ και αρκετούς μήνες.
Το πιο ενδιαφέρον όμως στοιχείο αποτελεί η έστω και έμμεση επαναφορά του Ισραήλ στην περιοχή με λόγο και άποψη. Λόγο και άποψη που είναι σχεδόν δεδομένο ότι θα επηρεάσει την τελική στάση και άλλων σημαντικών παιχτών, όπως των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.