Το άστρο μας, ο ήλιος γίνεται πιο ενεργός και μπορεί να φτάσει στο μέγιστο της δραστηριότητάς του νωρίτερα από το αναμενόμενο. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι θα μπορούσε ενδεχομένως να ξεκινήσει πριν το τέλος του 2023, χρόνια πριν από τις αρχικές προβλέψεις.
Από απόσταση, ο ήλιος μπορεί να φαίνεται ήρεμος και σταθερός. Ωστόσο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, το άστρο μας βρίσκεται σε μια διαρκή κατάσταση ροής όπου μεταμορφώνεται με την πάροδο του χρόνου, από μια ομοιόμορφη θάλασσα φωτιάς σε ένα χαοτικό συνονθύλευμα παραμορφωμένου πλάσματος, αναφέρει το LiveScience.
Η συχνότητα και η ένταση των ηλιακών φαινομένων αυξομειώνεται περιοδικά περίπου κάθε 11 χρόνια, ένα φαινόμενο που οι αστρονόμοι ονομάζουν ηλιακό κύκλο. Όσο ο ήλιος πλησιάζει στην κορύφωση της δραστηριότητάς του, δηλαδή, το ηλιακό μέγιστο, η συχνότητα και η ένταση αυτών των φαινομένων αυξάνονται όλο και πιο πολύ.
Αυτή η περίοδος αυξημένης δραστηριότητας είναι επίσης μια δυνητικά επικίνδυνη περίοδος για τη Γη, η οποία «βομβαρδίζεται» από ηλιακές καταιγίδες που μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στις επικοινωνίες, στις υποδομές ενέργειας, στους δορυφόρους ή σε ορισμένα έμβια όντα (συμπεριλαμβανομένων των αστροναυτών).Τώρα, ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι το επόμενο ηλιακό μέγιστο μπορεί να έρθει νωρίτερα – και να είναι πολύ πιο ισχυρό – από ό,τι είχαν εκτιμήσει.
Αρχικά, οι αστρονόμοι είχαν εκτιμήσει ότι ο τρέχων ηλιακός κύκλος θα κορυφωνόταν το 2025. Ωστόσο, μια πληθώρα ηλιακών κηλίδων, ηλιακών καταιγίδων και σπάνιων ηλιακών φαινομένων, υποδηλώνουν ότι το ηλιακό μέγιστο θα μπορούσε να έρθει μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους - και αρκετοί ειδικοί δήλωσαν στο Live Science ότι είμαστε ελάχιστα προετοιμασμένοι.
Τι προκαλεί τις διακυμάνσεις του ήλιου;
«Όλα εξαρτώνται από το μαγνητικό πεδίο του ήλιου», δήλωσε στο Live Science ο Άλεξ Τζέιμς, ηλιακός φυσικός στο University College του Λονδίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Στο ηλιακό ελάχιστο, το μαγνητικό πεδίο του ήλιου είναι ισχυρό και έχει δύο πόλους, όπως ένας κανονικός διπολικός μαγνήτης, εξήγησε ο επιστήμονας. Το μαγνητικό πεδίο λειτουργεί ως ασπίδα, περιορίζοντας την ηλιακή ακτινοβολία και εκτρέποντας τα φορτισμένα σωματίδια του ηλιακού ανέμου και των άλλων εκφάνσεων της ηλιακής δραστηριότητας.
Σταδιακά, το μαγνητικό εξασθενεί, μηδενίζεται και στη συνέχεια αυξάνει με την αντίστροφη πολικότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ηλιακής δραστηριότητας. Οι στεμματικοί βρόχοι, δηλαδή, οι βασικές μαγνητικές δομές του ηλιακού στέμματος, αναδύονται από το ηλιακό εσωτερικό και γεμίζουν με καυτό ηλιακό πλάσμα. Εξαιτίας της έντονης μαγνητικής δραστηριότητας στις περιοχές των στεμματικών βρόχων, αυτοί είναι συχνά πρόδρομοι ηλιακών εκλάμψεων και στεμματικών εκτοξεύσεων μάζας (CME).
Για να προσδιορίσουν πού βρισκόμαστε στον ηλιακό κύκλο, οι ερευνητές παρακολουθούν τις ηλιακές κηλίδες όπου σχηματίζονται στεμματικοί βρόχοι.
«Οι ηλιακές κηλίδες εμφανίζονται όταν ισχυρά μαγνητικά πεδία διαπερνούν την επιφάνεια του ήλιου», εξήγησε. «Κοιτάζοντας αυτές τις κηλίδες μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα για το πόσο ισχυρό και πολύπλοκο είναι το μαγνητικό πεδίο του ήλιου εκείνη τη στιγμή».
Τόνισε ωστόσο ότι ο κάθε κύκλος είναι διαφορετικός.
Ηλιακός Κύκλος 25
Τον Απρίλιο του 2019, η Ομάδα Πρόβλεψης του Ηλιακού Κύκλου 25, η οποία αποτελείται από δεκάδες επιστήμονες της NASA και της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA), πρόβλεψε ότι το ηλιακό μέγιστο θα ξεκινήσει πιθανότατα κάποια στιγμή το 2025 και θα είναι παρόμοιο με το μέγιστο του Ηλιακού Κύκλου 24, το οποίο κορυφώθηκε ασυνήθιστα αργά μεταξύ των μέσων του 2014 και των αρχών του 2016.
Ωστόσο αυτή η πρόβλεψη αποδείχτηκε λάθος.
Τον Δεκέμβριο του 2022, οι ηλιακές κηλίδες αυξήθηκαν και τον Ιανουάριο του 2023 οι επιστήμονες παρατήρησαν υπερδιπλάσιο αριθμό ηλιακών κηλίδων από ό,τι είχε προβλέψει η NASA (143 παρατηρημένες έναντι 63 εκτιμώμενων), με τους αριθμούς να παραμένουν σχεδόν το ίδιο υψηλοί κατά τους επόμενους μήνες. Συνολικά, ο αριθμός των ηλιακών κηλίδων ξεπέρασε τον προβλεπόμενο αριθμό για 27 συνεχόμενους μήνες.
Ωστόσο η πληθώρα των ηλιακών κηλίδων δεν είναι η μόνη απόδειξη ότι το ηλιακό μέγιστο μπορεί να έρθει σύντομα. Ένας άλλος βασικός δείκτης της ηλιακής δραστηριότητας είναι ο αριθμός και η ένταση των ηλιακών εκλάμψεων. Αυτές οι εκλάμψεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν γεωμαγνητικές καταιγίδες – μεγάλες διαταραχές της γήινης μαγνητόσφαιρας που προκαλούνται από τον ηλιακό άνεμο ή τις στεμματικές εκτοξεύσεις μάζας. Η συνολική αύξηση του αριθμού των γεωμαγνητικών καταιγίδων φέτος προκάλεσε και την αύξηση της θερμοκρασίας στη θερμόσφαιρα, το δεύτερο υψηλότερο στρώμα της γήινης ατμόσφαιρας.
Όλα αυτά τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι το ηλιακό μέγιστο θα κορυφωθεί νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν σύμφωνα με τον Τζέιμς και άλλους ηλιακούς επιστήμονες.
Πιθανές επιπτώσεις στη Γη
Γιατί είναι σημαντικό το γεγονός αυτό; Η απάντηση εξαρτάται πρωτίστως από το αν οι ηλιακές καταιγίδες θα «χτυπήσουν» τη Γη, δήλωσε στο Live Science η Τζου-Γουέι Φανγκ, ερευνήτρια στο Κέντρο Πρόβλεψης Διαστημικού Καιρού της NOAA. Για να συμβεί αυτό, οι ηλιακές καταιγίδες πρέπει να είναι στραμμένες προς τη σωστή κατεύθυνση τη σωστή στιγμή. Η αύξηση της ηλιακής δραστηριότητας καθιστά αυτό πιο πιθανό. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι ο πλανήτης μας θα «χτυπηθεί» από περισσότερες καταιγίδες, πρόσθεσε.
Μια ηλιακή καταιγίδα μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα σε ηλεκτρικά δίκτυα, στο παγκόσμιο σύστημα εντοπισμού (GPS) και γενικότερα σε κάθε είδος υποδομής και υπηρεσίας. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι οι γεωμαγνητικές καταιγίδες μπορούν να διαταράξουν την ετήσια μεταναστεύση των γκρίζων φαλαινών και άλλων ζώων που βασίζονται στις γραμμές του μαγνητικού πεδίου της Γης για την πλοήγησή τους, όπως οι θαλάσσιες χελώνες και ορισμένα πουλιά.
Οι πιθανότητες μιας υπερκαταιγίδας όπως αυτή που έλαβε χώρα το 1859 (επεισόδιο Κάρινγκτον), αυξάνονται ελαφρώς κατά τη διάρκεια του ηλιακού μέγιστου, εξήγησε η Φανγκ. Αν και σπάνια, μια τέτοια καταιγίδα θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιές ύψους τρισεκατομμυρίων δολαρίων και να επηρεάσει σημαντικά την καθημερινότητά μας, σύμφωνα με την ερευνήτρια. Ως αποτέλεσμα, απαιτούνται ακριβέστερες προβλέψεις του ηλιακού καιρού για να μπορέσουμε να προετοιμαστούμε για το χειρότερο σενάριο, κατέληξε η Φανγκ.