Ένα βροχερό απόγευμα στη Μαδρίτη, ο Τζον Μπάνβιλ, ο διάσημος, πολυβραβευμένος Ιρλανδός συγγραφέας, βρισκόταν στο Μουσείο Πράδο αναζητώντας έναν Καραβάτζιο. Επρόκειτο για τον πίνακα «Ecce Homo» («Ιδού ο άνθρωπος»), η περιπέτεια του οποίου αποδείχτηκε αντάξια των μυθιστορημάτων του.
Η ελαιογραφία που απεικονίζει τον Ιησού με το ακάνθινο στεφάνι λίγο πριν τη Σταύρωση είχε αποδοθεί σε μαθητή της σχολής του Ισπανού ζωγράφου του 17ου αιώνα, Χοσέ ντε Ριβέρα και επρόκειτο να πωληθεί από οίκο δημοπρασιών το 2021 με τιμή εκκίνησης μόλις 1.500 ευρώ.
Ενεργώντας με το προαίσθημα ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται, οι ισπανικές αρχές ματαίωσαν την πώληση και έστειλαν το έργο σε ειδικούς προκειμένου να προσδιορίσουν την προέλευσή του. Το έργο αποδείχτηκε αυθεντικός Καραβάτζιο, αξίας πολλών εκατομμυρίων, ένα από τα μόλις 60 έργα του κορυφαίου ζωγράφου.
Αλλά καθώς ο Μπάνβιλ περιδιάβαινε τον χώρο, όλο και κάτι αποσπούσε την προσοχή του: Στο τέλος μιας μεγάλης αίθουσας υπήρχε μια σειρά από πίνακες με έφιππους βασιλείς της δυναστείας των Αψβούργων της Ισπανίας. Σε μια άλλη γωνία, υπήρχε ένα έργο του Ντιέγκο Βελάσκεθ με τον θεό Βάκχο να μοιράζει κρασί σε μια συντροφιά, ενώ ένα από τα πρόσωπα της σύνθεσης κοιτάζει απευθείας τον θεατή. «Μοιάζει με Ιρλανδό σε γιορτή», σχολίασε ο Μπάνβιλ.
Η παρουσία του Μπάνβιλ στο Πράδο, το διασημότερο μουσείο της Ισπανίας, αποτελεί μέρος ενός πειράματος: Από πέρυσι, το Πράδο φιλοξενεί συγγραφείς σε ένα διαμέρισμα με θέα στο Μουσείο. Η παραμονή κυμαίνεται από τρεις έως έξι εβδομάδες, αλλά το ζητούμενο δεν είναι να γράψουν εκεί. Το μόνο που έχουν να κάνουν είναι να γνωρίσουν τα έργα και, όπως ελπίζουν οι επιμελητές, να αντλήσουν έμπνευση από αυτό που βλέπουν.
Μέχρι στιγμής, στην πρόσκληση του Πράδο έχουν ανταποκριθεί, ο Νοτιοαφρικανός μυθιστοριογράφος Τζον Μάξγουελ Κούτσι και η Πολωνή συγγραφέας Όλγκα Τοκάρτσουκ - αμφότεροι κάτοχοι Νόμπελ Λογοτεχνίας, όπως επίσης, η Αγγλομεξικανή συγγραφέας Κλόι Αρίτσις και ο Μπάνβιλ, ο οποίος κατέφτασε αυτό το φθινόπωρο.
Το πρόγραμμα ονομάζεται «Writing the Prado» και χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Loewe, κοινωφελή βραχίονα του γνωστού ισπανικού οίκου μόδας.
Η ζωγραφική και η ποίηση έχουν μακρά κοινή ιστορία -ut pictura poesis, έλεγαν οι Ρωμαίοι. «Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο όσον αφορά τη σχέση ζωγραφικής και ποίησης», σημειώνει στους ΝΥΤ η Valerie Miles, συντάκτρια της ισπανικής έκδοσης του λογοτεχνικού περιοδικού Granta, η οποία είναι επικεφαλής της επιτροπής επιλογής για το residency. «Αλλά η ζωγραφική και ο αφηγηματικός λόγος είναι μια διαφορετική ιστορία».
Και εδώ αρχίζει το δεύτερο μέρος του πειράματος: Επιστρέφοντας στην έδρα του, κάθε συγγραφέας καλείται να δημιουργήσει ένα έργο μυθοπλασίας με αφετηρία το μουσείο ή τους πίνακές του.
Το Πράδο εξέδωσε τον Αύγουστο μια νέα ιστορία της Αρίτσις με τίτλο «The Spirit Level», με άλλα λόγια, το αλφάδι που χρησιμοποιείται για να εξασφαλιστεί ότι ένας πίνακας είναι σωστά ευθυγραμμισμένος στον τοίχο - διαδικασία την οποία παρακολούθησε κατά τη διάρκεια μιας από τις πρώτες της περιηγήσεις στις αίθουσες του Μουσείου το περασμένο φθινόπωρο. Η ιστορία αφηγείται την αγωνία και τις αϋπνίες μίας επιμελήτριας την περίοδο που στήνει μια έκθεση στο Πράδο αφιερωμένη στον Ιερώνυμο, τον χριστιανό άγιο που μετέφρασε τη Βίβλο στη Βηθλεέμ.
Στο «The Museum Guard», την ιστορία που έγραψε ο Κούτσι μετά την παραμονή του, ένας μεσήλικας Μαδριλένος, ο Pepe αποφασίζει να εργαστεί ως σεκιούριτι στο Πράδο, ώστε να βρεθεί περιτριγυρισμένος από τα αριστουργήματα του Φρανθίσκο Γκόγια. «Έχει βρει τη θέση του στη ζωή», λέει ο αφηγητής. Σύντομα, όμως, ο Πέπε έχει μια σειρά από δυσάρεστες συναντήσεις με μια μυστηριώδη γυναίκα η οποία αρχίζει να επισκέπτεται το μουσείο.
Ο Miguel Falomir, διευθυντής του Πράδο, δήλωσε ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους ζητούν από συγγραφείς να γράψουν για το μουσείο είναι ότι αναπόφευκτα θα δουν τα πράγματα διαφορετικά από ό,τι ένας επαγγελματίας ιστορικός τέχνης. «Προσωπικά, δεν μπορώ να αντικρίσω έναν πίνακα όπως το Las Meninas του Βελάσκεθ χωρίς να τον δω μέσα από τους ακαδημαϊκούς που έχουν γράψει προηγουμένως γι′ αυτόν», παραδέχτηκε με ειλικρίνεια ο Falomir. Κι ίσως σε αυτή ακριβώς την παραδοχή, κρύβεται η ουσία.
Με πληροφορίες από New York Times