Αν κομμουνισμός και ναζισμός ταυτίζονται, όπως θέλει ένας όψιμα αναθεωρητικός φιλελευθερισμός, είναι ο ίδιος τότε που θα πρέπει να απολογηθεί γιατί κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου δεν άσκησε διμέτωπο αγώνα, και συμμάχησε εν τέλει με τον έναν εναντίον του άλλου.
Βλέπετε η ιστορία έχει βρει τον τρόπο της να λύνει με πολύ πιο δημιουργικό τρόπο προβλήματα ιδεολογικά και πολιτικά που προσπαθεί να θέσει ο Ευρωπαίος άνθρωπος του 21ου αιώνα στον εαυτό του: Η έκπτωση του πνεύματός του ωστόσο, τον καθηλώνει σε “αυτοματισμούς’” της σκέψης: αναγωγισμούς, και εν τέλει συμψηφισμούς που απειλούν να αλλάξουν την οπτική της Ιστορίας που ξέραμε (πράγμα το οποίο γιατί να μην επιδιώκεται και από νεοναζιστικούς κύκλους, στην Ανατολική -κυρίως- Ευρώπη;).
Για ένα άλλο λόγο, όμως, ο φιλελευθερισμός αυτός πυροβολάει τα πόδια του: Δεν ακούει τον πρόεδρο Μακρόν, ίσως τον πιο ουσιαστικό εκφραστή του, σήμερα, που λέει ότι η Ευρώπη πρέπει να επαναπροσεγγίσει τη Ρωσία, και να ξαναθυμηθεί το γκωλικό της «Ευρώπης από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια;», προς χειραφέτησή της από τον ευρωατλαντισμό; (1)
Πώς θα συντελεστεί αυτή η επαναπροσέγγιση όταν η Ε.Ε. λέει με τον τρόπο της στους Ρώσους, ότι ο Μεγάλος Πατριωτικός τους πόλεμος με τους Ναζί δεν ήταν παρά «πόλεμος ομοίων»;
Κατά τα άλλα, άλλος είναι ο απολογισμός που πρέπει να γίνει στους μεγάλους ολοκληρωτισμούς του 20ου αιώνα, που είχαν διαφορετική μορφή και έκφραση, μη αναγώμενη η μία στην άλλη πλην ενός κοινού χαρακτηριστικού: Ότι ήταν αμφότεροι μεσσιανικοί (εθνικιστικός και κοινωνιστικός μεσσιανισμός), εκδοχές δηλαδή «πολιτικής θρησκείας». Που αναδύθηκαν ιστορικά, καθώς ο δυτικός άνθρωπος του ύστερου 19ου αιώνα «σκότωσε τους θεούς του», κατά τη γνωστή έκφραση του Νίτσε, για να ανακαλύψει με τον επόμενο αιώνα ότι αυτό που πέτυχε δεν ήταν την ποθούμενη «εκκοσμίκευση», αλλά αντίθετα, την αποθέωση των ίδιων των κοσμικών πολιτικών ιδεολογιών ως (ψευτο)θρησκείες. Η ένταση του ολοκληρωτικού θρησκευτικού πολέμου, έτσι, επανήλθε με το προσωπείο ενός ολοκληρωτικού ιδεολογικού πολέμου, ο οποίος, με τη συνδρομή και του (φονικού) επιπέδου που άγγιξε η ανθρώπινη Τεχνική στα ίδια χρόνια, σφράγισε την τραγική μοίρα της Δύσης του 20ου αιώνα.
Καλύτερα, οι ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις να ασχοληθούν με αυτήν την Δύση, και την καμπή που πήρε μέσα στον 20ο αιώνα βουλιάζοντας τον ίδιο τον ευρωπαϊκό πολιτισμό σ′ ένα αδιέξοδο, παρά να προσπαθούν να ξαναγράψουν την Ιστορία με τα υλικά μιας φτηνής πολιτικής εργαλειοποίησης.
(1) Με την αλλαγή στάσης που επιδεικνύει ο Μακρόν στο ζήτημα της Ρωσίας, ακόμη, στο μεταναστευτικό, προσπαθεί να ωθήσει τον ευρωπαϊκό φιλελευθερισμό σε εγκατάλειψη της νεοφιλελεύθερης εκδοχής και την στροφή προς μια εκδοχή ρεπουμπλικανικού φιλελευθερισμού του 19ου αιώνα (που ναι, τουλάχιστον στα 1848, και τις επαναστάσεις της «Άνοιξης των Εθνών» υπήρξε και... λαϊκιστικός, πράγμα που σήμερα τείνει να λησμονηθεί). Γιατί το κάνει αυτό; Για να απαντήσει στην πολιτική πίεση της Λεπέν, στην Γαλλία, ακόμα, ως ανταπόκριση στο γενικό κοινωνικό και εθνικό ζήτημα που έθεσαν τα ‘Κίτρινα Γιλέκα’, ύστερα, αντιπροσωπεύει και μιαν αντίδραση της πολιτικής τάξης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, που βλέπουν το παιχνίδι να χάνεται από τον ανταγωνισμό των δημαγωγών.