Αμεση και κατηγορηματική ήταν η αντίδραση της Ελλάδας στην υπογραφή «μνημονίου συνεργασίας» μεταξύ της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (GNU) της Λιβύης και της Τουρκίας στον τομέα των υδρογονανθράκων.
Οπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση του ΥΠΕΞ: «Η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, τα οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, συμφωνία, η οποία έχει συναφθεί με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Παράλληλα, η Ελλάδα διατηρεί, όπως ορίζει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, δικαίωμα ipso facto et ad initio σε υφαλοκρηπίδα, η οποία, ελλείψει διμερούς συμφωνίας ορίζεται με τη μέση γραμμή».
Στο ίδιο μήκος κύματος το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επισημαίνει «ότι το τουρκο-λιβυκό ”μνημόνιο” του 2019 είναι παράνομο, άκυρο και ανυπόστατο. Ως εκ τούτου, ουδείς έχει κανένα δικαίωμα να το επικαλείται. Οποιαδήποτε αναφορά ή ενέργεια σε εφαρμογή του εν λόγω ”μνημονίου” θα είναι εκ των πραγμάτων παράνομη και αναλόγως της βαρύτητας της, θα υπάρξει αντίδραση τόσο σε διμερές επίπεδο, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ».
Και καταλήγει: «Η Ελλάδα θα συνεχίσει να ενημερώνει τους εταίρους και συμμάχους της για τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας. Εκφράζεται η ικανοποίηση για τις δηλώσεις του Προέδρου, καθώς και της Επιτροπής Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων, αναφορικά με την ακυρότητα και έλλειψη νομιμότητας του μνημονίου που υπεγράφη σήμερα στην Τρίπολη».
Επαφές Δένδια με Σούκρι και Τσούνη
Ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας μίλησε τηλεφωνικά με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Σαμέχ Σούκρι, αναφορικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη. Αμφότερες πλευρές αμφισβήτησαν τη νομιμότητα της λιβυκής κυβέρνησης εθνικής ενότητας να υπογράψει το εν λόγω μνημόνιο κατανόησης. Συμφωνήθηκε επίσης ο Έλληνας ΥΠΕΞ να μεταβεί στο Κάιρο για διαβουλεύσεις την προσεχή Κυριακή.
Σήμερα, ο Ν. Δένδιας θα συναντηθεί με τον Αμερικανό Πρέσβη για να συζητήσουν τις τελευταίες εξελίξεις στη Λιβύη.
Εντονες αντιδράσεις και στη Λιβύη
Μπλόκο στα παιχνίδια της Αγκυρας, που ανακοίνωσε την υπογραφή νέων μνημονίων με την Τρίπολη για υδρογονάνθρακες, αέριο και πετρέλαιο, επιχειρεί να βάλει το κοινοβούλιο της Λιβυής απορρίπτοντας τις σχετικές συμφωνίες.
Το νόμιμα εκλεγμένο Κοινοβούλιο, που αποκαλείται «Ανατολικό» καθώς εδρεύει στο Τομπρούκ της ανατολικής Λιβύης, και ειδικότερα ο πρόεδρος του, Ακίλα Σάλεχ χαρακτηρίζει τη συμφωνία παράνομη και επισημαίνει ότι η κυβέρνηση του Αμπντουλχαμίτ Ντμπέιμπα, της οποίας η κυβερνητική θητεία έχει λήξει, δεν έχει εξουσιοδότηση για να υπογράψει διεθνείς συμφωνίες.
Στην ανακοίνωσή του το κοινοβούλιο επισημαίνει, όπως είχε κάνει και με το αντίστοιχο τουρκολιβυκό μνημόνιο για τα θαλάσσια σύνορα, ότι η συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες είναι παράνομη, καθώς η τωρινή κυβέρνηση που την υπέγραψε «στερείται αξιοπιστίας και αποδοχής από τον λαό, καθώς δεν έχει διεξαχθεί εκλογική αναμέτρηση». Επισημαίνεται παράλληλα ότι η νέα τουρκολιβυκή συνεργασία «στερεί την ανατολική περιοχή της Κυρηναϊκής (ανατολική παράκτια Λιβύη) από τα πετρελαϊκά δικαιώματά της».
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση του Φάτι Μπασάγα, η οποία εδρεύει στην ανατολική Λιβύη και στηρίζεται από το Κοινοβούλιο, απορρίπτει επίσης το εν λόγω μνημόνιο.
Η κυβέρνηση του Μπασάγα, του πρώην υπουργού Εσωτερικών, έχει επιχειρήσει, χωρίς επιτυχία μέχρι στιγμής, να εγκατασταθεί στην Τρίπολη και να αναλάβει τα καθήκοντά της. Οπως ανέφερε, επιφυλάσσεται «του δικαιώματός της να προσφύγει στη δικαιοσύνη» για να ακυρώσει τις συμφωνίες με την Τουρκία.
Η υπογραφή δύο μνημονίων συνεργασίας στον τομέα των υδρογονανθράκων μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Ντμπεϊμπά φαίνεται ότι πυροδότησε αντιδράσεις πριν ακόμη αφιχθεί στην Τρίπολη ο Τσαβούσογλου.
Σύμφωνα με τον λιβυκό ειδησεογραφικό ιστότοπο libyaupdate.com, ο υπουργός Πετρελαίου της Λιβύης, Μοχάμεντ Αούν, αποκάλυψε ότι οι αρμοδιότητές του μεταβιβάστηκαν στον υπουργό Οικονομίας, Μουχάμαντ Αλ Χουουάιτζ. Ο Αούν υποστηρίζει ότι ο Ντμπεϊμπά προχώρησε σε αυτήν την κίνηση «ώστε να περάσει μια ύποπτη πετρελαϊκή συμφωνία με την Τουρκία για την εκμετάλλευση (κοιτασμάτων) πετρελαίου και φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή του Τομπρούκ, στην ανατολική Λιβύη», ανέφερε η πηγή αυτή.
Οι φωτογραφίες της τελετής, που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τον ίδιο τον Τσαβούσοβλου, δείχνουν τον Αλ Χουουάιτζ να υπογράφει τη συμφωνία εκ μέρους της λιβυκής κυβέρνησης, αντί για τον Αούν.
Οι ανακοινώσεις Τσαβούσογλου
Λιβύη και Τουρκία υπέγραψαν νωρίτερα μνημόνιο κατανόησης για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων στα λιβυκά ύδατα, τρία χρόνια μετά το αμφιλεγόμενο μνημόνιο θαλάσσιας οριοθέτησης, που προκάλεσε την οργή της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
«Υπογράψαμε ένα μνημόνιο κατανόησης για την αναζήτηση υδρογονανθράκων στα χωρικά ύδατα της Λιβύης καθώς και στο λιβυκό έδαφος, από μικτές τουρκολιβυκές εταιρείες», δήλωσε ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου με τη Λίβυα ομόλογό του, Νάιλα Αλ Μανγκούς.
Ο Τσαβούσογλου ανέφερε ότι η Τουρκία στάθηκε πάντα στο πλευρό της Λιβύης και του λαού της σε στιγμές ανάγκης, σημειώνοντας ότι η χώρα του θα συνεχίσει να στηρίζει τη Λιβύη χωρίς κανένα δισταγμό.
Η τουρκική αντιπροσωπεία που μετέβη στην Τρίπολη για συνομιλίες για διμερείς σχέσεις και περιφερειακά ζητήματα αποτελείτο, εκτός από τον Τούρκο ΥΠΕΞ, τον υπουργό Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Φατίχ Ντονμέζ, τον υπουργό Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, τον υπουργό Εμπορίου Μεχμέτ Μους, τον διευθυντή Επικοινωνιών της τουρκικής προεδρίας Φαχρετίν Αλτούν και τον εκπρόσωπο του Τούρκου προέδρου, Ιμπραχίμ Καλίν.
Ένα αμφιλεγόμενο μνημόνιο θαλάσσιας οριοθέτησης συνήφθη τον Νοέμβριο του 2019 μεταξύ της λιβυκής πρώην κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, που αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ και εδρεύει στην Τρίπολη, και της τουρκικής κυβέρνησης.
Ο Τσαβούσογλου υπερασπίστηκε αυτή τη συμφωνία και το μνημόνιο για τους υδρογονάνθρακες.
Ερωτηθείς για μια πιθανή αντίδραση από την Ελλάδα και τη Γαλλία μετά την υπογραφή των τελευταίων συμφωνιών, ο Τσαβούσογλου είπε ότι τρίτες χώρες δεν έχουν δικαίωμα να παρεμβαίνουν σε συμφωνίες που έχουν υπογραφεί μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών.
«Αυτά τα μνημόνια είναι ζήτημα μεταξύ δύο κυρίαρχων χωρών, είναι ωφέλιμα και για τις δύο, και άλλες χώρες δεν έχουν δικαίωμα να ανακατεύονται σε αυτά τα θέματα», είπε, λέγοντας χαρακτηριστικά ”δεν έχει σημασία τι σκέφτονται”.
Η Λίβυα ΥΠΕΞ, από την πλευρά της, χαιρέτισε την «πολύ σημαντική» συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα, λέγοντας ότι εξυπηρετεί «τα συμφέροντα και των δύο χωρών» και είναι πιθανό να συμβάλλει μακροπρόθεσμα στην άμβλυνση των ελλείψεων φυσικού αερίου που προκλήθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
(με πληροφορίες από ΕΡΤ, ΑΠΕ)