Από μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) έως συστήματα αισθητήρων και εφαρμογές πειραματικής τεχνολογίας όπως ανιχνευτές ψεύδους, η Ε.Ε. και οι χώρες μέλη της έχουν σύμφωνα με τον Guardian ξοδέψει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ την τελευταία δεκαετία σε τεχνολογίες για να εντοπίσουν και να κρατήσουν μακριά τους πρόσφυγες και μετανάστες από τα σύνορά της.
Πιο πρόσφατο παράδειγμα, αποτελεί η Πολωνία η οποία τον περασμένο μήνα ενέκρινε τον περασμένο μήνο την τοποθέτηση ενός τοίχου μήκους 200 χλμ. και αξίας €350 εκατομμυρίων με προηγμένες κάμερες και αισθητήρες κίνησεις στα σύνορά της με τη Λευκορωσία.
Η ΕΕ πρωτοστατεί στη χρήση τεχνολογίας στα σύνορά της, η οποία είτε έχει αγοραστεί από τη συνοριακή δύναμη της, την Frontex, είτε έχει χρηματοδοτηθεί για τα κράτη μέλη μέσω πηγών της ΕΕ, όπως το ταμείο εσωτερικής ασφάλειας ή το Horizon 2020, ένα πρότζεκτ για την προώθηση καινοτομίας.
Το 2018, η ΕΕ προέβλεψε ότι η ευρωπαϊκή αγορά ασφάλειας θα αυξηθεί στα 128 δισ. ευρώ έως το 2020. Δικαιούχοι είναι εταιρείες όπλων και τεχνολογίας που φλερτάρουν έντονα την ΕΕ, εγείροντας ανησυχίες ακτιβιστών αλλά και ευρωβουλευτών.
«Στην πραγματικότητα, τίποτα από όλα αυτά δεν εμποδίζει τους ανθρώπους να περάσουν τα σύνορα. Στην πραγματικότητα, τα drones ή τα ελικόπτερα ή τίποτα από όλα αυτά τα τεχνολογικά μέσα δεν εμποδίζει τους ανθρώπους να περάσουν τα σύνορα, απλώς βλέπεις τους μετανάστες να ακολουθούν πιο ριψοκίνδυνους δρόμους», τονίζει στον Guardian ο Jack Sapoch, πρώην μέλος του Border Violence Monitoring Network (σ.σ Δίκτυο Παρακολούθησης Συνοριακής Βίας), (BVMN) ενός συνασπισμού περισσότερων από 14 οργανώσεων που ιδρύθηκε το 2016 με σκοπό «την τεκμηρίωση των παράνομων απωθήσεων και της αστυνομικής βίας από τις αρχές των κρατών μελών της Ε.Ε. στα Δυτικά Βαλκάνια και την Ελλάδα».
Καθώς η ασφάλεια αυξάνεται σε ένα τμήμα των συνόρων, η κίνηση μετατοπίζεται σε ένα άλλο», προσθέτει ο Sapoch.
Η αεροπορική επιτήρηση της Frontex με ισραηλινά drones
Πρόσφυγες και μετανάστες που προσπαθούν να εισέλθουν εντός της Ε.Ε. διά ξηράς ή θάλασσας παρακολουθούνται από αέρος. Οι συνοριοφύλακες χρησιμοποιούν drones και ελικόπτερα στα Βαλκάνια, ενώ στη χώρα μας πολεμικά αεροσκάφη φυλάνε τα σύνορά με την Τουρκία. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Guardian, το πιο ακριβό εργαλείο παρακολοήθησης είναι τo drone “Heron” που ίπταται πάνω από τη Μεσόγειο.
Η Frontex σύνηψε σύμβαση αξίας 100 εκατομμυρίων ευρώ πέρυσι για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Heron και Hermes που κατασκευάστηκαν από δύο ισραηλινές εταιρείες όπλων, τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί από τον ισραηλινό στρατό στη Λωρίδα της Γάζας. Με δυνατότητα πτήσης για περισσότερες από 30 ώρες και σε ύψη 10.000 μέτρων (30.000 πόδια), τα drones μεταδίδουν δεδομένα σχεδόν σε πραγματικό χρόνο πίσω στα κεντρικά γραφεία της Frontex στη Βαρσοβία.
Οι αποστολές επικεντρώνονται ως επί το πλείστον γύρω από τη Μάλτα, εστιάζοντας στη ζώνη έρευνας και διάσωσης της Λιβύης: Η λιβυκή ακτοφυλακή συνήθως «οπισθοχώρει» όταν ενημερωθεί από τις δυνάμεις της Ε.Ε. για σκάφη που προσπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο.
Η Γερμανίδα ευρωβουλευτής Özlem Demirel κάνει εκστρατεία κατά της χρήσης drones από την Ε.Ε. αλλά και την σύναψη εμπορικών συμφωνιών με εταιρείες όπλων: «Οι βιομηχανίες όπλων λένε: ”Είναι ένα πρόβλημα ασφάλειας, οπότε αγοράστε όπλα, αγοράστε drones, αγοράστε σύστηματα επιτήρησής”. Η ΕΕ πάντα μιλά για αξίες όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, [μιλώντας ανοιχτά] ενάντια στις παραβιάσεις, αλλά… εβδομάδα με την εβδομάδα βλέπουμε περισσότερους ανθρώπους να πεθαίνουν», τονίζει η Demirel.
Αισθητήρες και κάμερες
Eκτός από πτητικά μέσα, οι συνοριακές αρχές των κρατών-μελών της ΕΕ χρησιμοποιούν επί εδάφους αισθητήρες και εξειδικευμένες κάμερες για τον εντοπισμό μεταναστών που κρύβονται. Ανάμεσα τους, περιλαμβάνονται κινητά ραντάρ και θερμικές κάμερες τοποθετημένες σε οχήματα, καθώς και ανιχνευτές καρδιακών παλμών και οθόνες CO2 που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση ανθρώπων που κρύβονται μέσα σε οχήματα.
Η χώρα μας έχει αναπτύξει θερμικές κάμερες και αισθητήρες κατά μήκος των χερσαίων συνόρων της με την Τουρκία, παρακολουθώντας τις τροφοδοσίες από επιχειρησιακά κέντρα, όπως στη Νέα Βύσσα, κοντά στο τριεθνές σημείο ελληνικών, τουρκικών και βουλγαρικών συνόρων. Ο συνδυασμός καμερών και αισθητήρων θερμικής όρασης με συνδέσεις προς αναμεταδότες πλοίων και δορυφορικές επικοινωνίες δίνει στους υπαλλήλους μια εικόνα σε πραγματικό χρόνο, από μία θαλάσσια περιοχή σε νοητό κύκλο με διάμετρο 60 χιλιομέτρων (40 μιλίων), που καλύπτει 40.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα (15.000 τετραγωνικά μίλια).
Στο ίδιο μήκος κύματος, τον περασμένο Ιούνιο, η Ελλάδα ανέπτυξε ένα ηχητικό κανόνι τοποθετημένο σε όχημα που εκτοξεύει «εκκωφαντικές» εκρήξεις έως και 162 ντεσιμπέλ για να αναγκάσει τους ανθρώπους να γυρίσουν πίσω.
Εξάλλου ενα σύστημα αερόστατων (Ζέπελιν) εξοπλισμένο με κάμερες δοκιμάζεται ήδη στο αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης κοντά στα ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα, καθώς και στη θαλάσσια περιοχή γύρω από το νησί της Λήμνου, με στόχο να δώσει στους συνοριακούς φύλακες μια σαφέστερη εικόνα των σκαφών που πλησιάζουν.
Η Πολωνία φιλοδοξεί να μιμηθεί την Ελλάδα ως απάντηση στην κρίση στα σύνορά της με τη Λευκορωσία. Τον Οκτώβριο, το πολωνικό κοινοβούλιο ενέκρινε έναν τοίχο ύψους 350 εκατομμυρίων ευρώ που θα εκτείνεται κατά μήκος των μισών συνόρων και θα φτάνει έως τα 5,5 μέτρα, εξοπλισμένο με ανιχνευτές κίνησης και θερμικές κάμερες.
Κέντρα επιτήρησης
Τον Σεπτέμβριο, άνοιξε στην Σάμο ένας προσφυγικός καταυλισμός που έχει χαρακτηριστεί από πολλούς σαν φυλακή. Η μονάδα αξίας 38 εκατομμυρίων ευρώ για 3.000 αιτούντες άσυλο, διαθέτει περίφραξη στρατιωτικού επιπέδου και CCTV (κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης) για την παρακολούθηση των μετακινήσεων των μεταναστών. Η πρόσβαση ελέγχεται από δακτυλικά αποτυπώματα, τουρνικέ και ακτίνες Χ. Μια ιδιωτική εταιρεία ασφαλείας και 50 ένστολοι επιτηρούν τον καταυλισμό. Είναι το πρώτο από τα πέντε κέντρα που έχει σχεδιάσει η Ελλάδα. Αλλα δύο άνοιξαν τον Νοέμβριο σε Κω και Λέρο.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα άνοιξε ένα νέο κέντρο επιτήρησης στη Σάμο, με δυνατότητα προβολής βίντεο από τους 35 προσφυγικούς καταυλισμούς της χώρας μέσω ενός τοίχους οθονών.
Τεχνητή νοημοσύνη
Επιπλέον η ΕΕ έχει δαπανήσει 4,5 εκατομμύρια ευρώ πάνω σε μια τριετή δοκιμή ανιχνευτών ψεύδους που τροφοδοτούνται με τεχνητή νοημοσύνη στην Ελλάδα, την Ουγγαρία και τη Λετονία. Πρόκειται για ένα μηχάνημα που σαρώνει τις εκφράσεις του προσώπου των προσφύγων και των μεταναστών καθώς απαντούν σε ερωτήσεις του, αποφασίζει αν έχουν πει ψέματα και μεταβιβάζει τις πληροφορίες σε έναν αρμόδιο αξιωματικό των συνόρων.
Η τελευταία δοκιμή ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2019 και χαιρετίστηκε ως επιτυχία από την ΕΕ, αλλά οι ακαδημαϊκοί την ονόμασαν ψευδοεπιστήμη, υποστηρίζοντας ότι οι «μικρο-εκφράσεις» που αναλύει το λογισμικό δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αξιόπιστα για να κριθεί αν κάποιος λέει ψέματα. Το λογισμικό αποτελεί αντικείμενο δικαστικής υπόθεσης από τον ευρωβουλευτή Patrick Breyer στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο, υποστηρίζοντας ότι θα πρέπει να υπάρχει περισσότερος δημόσιος έλεγχος αυτής της τεχνολογίας. Η απόφαση αναμένεται στις 15 Δεκεμβρίου.
Πηγή: Guardian