Η κατανόηση του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ για επιβολή κυρώσεων, είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού αφορά τις παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο -συμμετέχουν οι επικεφαλής των κρατών- μπορεί με (ομόφωνη) απόφασή του να επιβάλει «περιοριστικά μέτρα». Τα περιοριστικά μέτρα είναι ουσιαστικά οι διάφορες κυρώσεις και αποτελούν βασικό εργαλείο της ΕΕ για θέματα που, μεταξύ άλλων, αφορούν στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, της ασφάλειας, του διεθνούς δικαίου και της πρόληψης συγκρούσεων.
Τα περιοριστικά μέτρα έχουν σκοπό την αλλαγή πολιτικής ή συμπεριφοράς και επιβάλλονται κατά κρατών/κυβερνήσεων, εταιρειών, οργανισμών, αξιωματούχων κ.ά. Τα μέτρα μπορεί να έχουν ευρεία ή επικεντρωμένη κάλυψη και να στρέφονται κατά κράτους, τομέα ή προσώπου π.χ. διπλωματικά, πολιτικά, νομικά, οικονομικά, απαγόρευση αγοραπωλησιών όπλων. Στα περιοριστικά μέτρα περιλαμβάνονται και τα στοχευμένα μέτρα που αφορούν κυρώσεις που επικεντρώνονται εναντίον συγκεκριμένων εταιρειών ή προσώπων και έτσι, ελαχιστοποιούνται οι συνέπειες των κυρώσεων σε όσους δεν έχουν ευθύνη. Επαναλαμβάνουμε ότι, στα περιοριστικά μέτρα περιλαμβάνεται και η δυνατότητα επιβολής στοχευμένων μέτρων. Επιπλέον, η ΕΕ έχει θεσπίσει βασικές αρχές για τη χρήση των κυρώσεων, την εφαρμογή τους και τον τρόπο εκτίμησης και ελέγχου των επιπτώσεών τους.
Για την επιβολή κυρώσεων, υπάρχουν προϋποθέσεις. Επειδή οι ενέργειες της Τουρκίας είναι έκδηλα παράνομες και συγκρουσιακά επικίνδυνες, πληρούν, όχι ένα αλλά πολλά κριτήρια, καθιστώντας την επιβολή αυστηρών κυρώσεων επιτακτική. Κανονικά, η συνεχιζόμενη παράνομη και επικίνδυνη συμπεριφορά, θα πρέπει να επιφέρει αυστηρότερες κυρώσεις και όχι ακύρωση όσων επιβλήθηκαν. Φυσικά, σε πολιτικό επίπεδο τα πράγματα δεν λειτουργούν με αμερόληπτο τρόπο αλλά υπεισέρχονται συμφέροντα. Άλλωστε, ένα κράτος –π.χ. η Βρετανία–, αρκεί για να παρεμποδίζει την επιβολή κατάλληλων κυρώσεων.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (Ιούνιος 2019) εξέτασε την συνεχιζόμενη παράνομη συμπεριφορά της Τουρκίας κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας σε σχέση με την Κυπριακή ΑΟΖ και κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γιούνκερ) και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης να «υποβάλουν, χωρίς καθυστέρηση, επιλογές για κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων στοχευμένων μέτρων”. Στα προτεινόμενα κατάλληλα μέτρα γίνεται ρητή αναφορά όπως συμπεριληφθούν και στοχευμένα μέτρα. Παρά τις βαρύγδουπες δηλώσεις της Επιτροπής Γιούνκερ για «σκληρά μέτρα» και «είμαστε όλοι Κύπριοι», δεν προτάθηκαν -ως όφειλε να γίνει- στοχευμένα μέτρα εναντίον συγκεκριμένων αξιωματούχων, εταιρειών, οντοτήτων κ.ά. Στα προτεινόμενα στοχευμένα μέτρα μπορεί να περιλαμβάνονται μέτρα κατά τουρκικών και μη εταιρειών που εμπλέκονται στις παρανομίες (π.χ. τουρκική κρατική εταιρεία ΤΡΑΟ), πάγωμα τραπεζικών λογαριασμών, απαγόρευση εισόδου των διευθυντών στην ΕΕ, εναντίον αρμόδιου Υπουργού Ενέργειας της Τουρκίας, εμπάργκο αγοραπωλησιών όπλων κ.ά.
Η απόφαση του Ευρωπ. Συμβουλίου ήταν σαφής. Η παράλειψη σαφέστατη, σοβαρή και προφανώς σκόπιμη. Στοχευμένα μέτρα δεν προτάθηκαν, αν και ζητήθηκε. Με παρέμβασή μου στην ΕΕ, έθεσα το θέμα ζητώντας την χωρίς καθυστέρηση υποβολή στοχευμένων μέτρων.
Κώστας Μαυρίδης- Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D) - costas.mavrides@europarl.europa.eu