Το πρωτόκολλο μιας παλαιάς τάξης πραγμάτων

Το πρωτόκολλο μιας παλαιάς τάξης πραγμάτων
Open Image Modal
Carlos Barria / Reuters

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 θυμάμαι να επαναλαμβάνεται μία μονότονη επωδός των υπερσυντηρητικών ατόμων: «η παγκοσμιοποίηση μας θέλει όλους ίδιους για να μας ελέγχει ευκολότερα». Βέβαια τότε, τον καιρό της αφθονίας, κανείς δεν έδινε σημασία σε άτομα με τέτοιες αντιλήψεις, απλά τους πέρναγε για γραφικούς και τους περιγελούσε όταν τους συναντούσε κατεβαίνοντας την οδό Σόλωνος. Αλλάξαν, όμως, οι καιροί και την αφθονία διαδέχτηκε η παρακμή του λαού μας, ευκαιρία που αξιοποίησαν οι φελλοί για να επιπλεύσουν, να καταλάβουν θώκους και επιτέλους να ακουστούν.

Αν το φαινόμενο περιοριζόταν στην κουκίδα του παγκόσμιου Άτλα που λέγεται Ελλάδα, ίσως ήταν μικρό το κακό. Ωστόσο, στην ομιλία του στον ΟΗΕ στις 25 Σεπτεμβρίου 2018, ο πρόεδρος των ΗΠΑ έδωσε το στίγμα της επιβολής της παλαιάς τάξης πραγμάτων στη σύγχρονη εποχή, τόσο με όσα είπε, αλλά περισσότερο με όσα δεν είπε : «Η Αμερική θα επιλέγει πάντα την ανεξαρτησία και τη συνεργασία σε σχέση με την παγκόσμια διακυβέρνηση ... Δεν θα κρατηθούμε όμηροι σε παλαιά δόγματα, απαξιωμένες ιδεολογίες και πρακτικές που έχουν αποδειχθεί λάθος με την πάροδο των χρόνων. Αυτό ισχύει, όχι μόνο σε θέματα ειρήνης, αλλά και σε θέματα ευημερίας ... Αναγνωρίζουμε το δικαίωμα κάθε έθνους να καθορίζει τη δική του μεταναστευτική πολιτική σύμφωνα με τα εθνικά του συμφέροντα... Σε όλο τον κόσμο τα έθνη πρέπει να πολεμήσουν ενάντια σε νέες μορφές εξαναγκασμού και κυριαρχίας ... Τα κυρίαρχα και ανεξάρτητα έθνη είναι το μόνο όχημα όπου η ελευθερία έχει ποτέ επιβιώσει». Όμορφα και αθώα λόγια. Ας δούμε και τι δεν είπε για το όραμά του.

Πίσω από αυτά τα - εμβληματικά για την παλιννόστηση της παλαιάς καθεστηκυίας τάξης - λόγια, κρύβεται το φαινόμενο που οδήγησε τον κόσμο σε συγκρούσεις στις αρχές του 20ου αιώνα, αλλά και τον 18ο και 19ο αιώνα: η ώθηση των εγχώριων επιχειρηματικών συμφερόντων (που κακά τα ψέματα, βγάζουν κυβερνήσεις μέσω του Τύπου και των χρηματοδοτήσεών τους στις καμπάνιες των εκλογών) στην αποτίναξη του παγκοσμιοποιητικού αυτοπεριορισμού. Η άρνηση του μεγάλου κεφαλαίου (δρώντος ως άτυπο και αθέατο ανακτοβούλιο περί την τυπική κεφαλή της κυβερνήσεως) να αυτοδεσμευθεί με κανόνες, προτάσσοντας στα επιμέρους κράτη τις ηγεσίες ως όργανά του – εκτελεστικούς του βραχίονες – να ενεργούν όπως τους λέει ο λογισμός. Ή μάλλον ο ψυχρός μεγαλεπιχειρηματικός υπολογισμός. Έτσι βλέπουμε κράτη να καταγγέλουν διεθνείς συνθήκες που οριοθετούν τον ανταγωνισμό για να μη γίνει ζούγκλα η ισχύς του οικονομικά εύρωστου σε βάρος του ανίσχυρου ή, ακόμα χειρότερα, να μην ξεσπά οικονομικός διεθνής πόλεμος. Επί δεκαετίες οι υπερεθνικοί οργανισμοί και οι διεθνείς συνθήκες αποτελούσαν φράγμα στην ασύδοτη δράση των μελών τους που αυτοδεσμεύονταν στα πλαίσιά τους και, εντός των πλαισίων της ”συνέχειας του κράτους” έναντι των διεθνών του αυτοπεριορισμών έθεταν τα ακρότατα όρια του νομότυπα θεμιτού στον ανταγωνισμό. Αυτό το φράγμα έχει σπάσει.

Απεχθάνομαι τις Κασσάνδρες, αλλά το πράγμα πάει κατευθείαν προς την εν λόγω συγκρουσιακή κατεύθυνση: όταν ο πόλεμος της οικονομίας κορυφώνεται, τα εγχώρια συμφέροντα μετέρχονται κάθε συγκρουσιακού μέσου για να επιβληθούν. Δε θα πω κάτι παραπάνω. Έτσι οραματίζονται οι όμοιοι του προέδρου Τραμπ τη νέα κοινωνία: αχαλίνωτη. Όλοι εναντίον όλων για να νικά ο ισχυρός. Μα την έχουμε ξαναδεί κάπου αυτή την κοινωνία, έτσι δεν είναι; Να βοηθήσω στο φρεσκάρισμα της μνήμης σας, περιγράφοντας την ιδεατή κοινωνία του υπερσυντηρητισμού που κρύβεται πίσω από τα όμορφα πατριωτικά λόγια «ΠΑΤΡΙΣ-ΘΡΗΣΚΕΙΑ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ» και ύστερα να δούμε ποιό δόγμα μας θέλει όλους ίδιους: το παγκοσμιοποιητικό ή το δήθεν «πατριωτικό»; Μου φαίνεται, δηλαδή, αν έχω αφουγκραστεί ορθά όλα αυτά τα χρόνια τις υπερσυντηρητικές θέσεις, ότι ονειρεύονται κράτη όπου:

·  Οι πλειοψηφίες θα καταπιέζουν τις μειοψηφίες, όπως στις δικτατορίες ανά την υφήλιο κατά τον 20ο αιώνα (Ρουμανία, Χιλή, Αλβανία, Νικαράγουα, Ισπανία του Φράνκο, κ.ο.κ.)

· Οι διεθνείς συνθήκες θα καταγγέλονται, ακόμα και αν αφορούν σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος (π.χ. συνθήκη Παρισίων) ή της διεθνούς ειρήνης (συνθήκη κατά της διάδοσης των πυρηνικών όπλων, συνθήκη με το Ιράν), ακόμα και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (π.χ. περί βασανιστηρίων), το διεθνές εμπόριο (π.χ. περίπτωση BREXIT ως προς την Ε.Ε. και Ευρωατλαντικές συμφωνίες ως προς τις ΗΠΑ) ή την υγεία (π.χ. Π.Ο.Υ.)

· Οι πιο εύποροι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες και τις απολαβές υγείας, ασφάλειας, περίθαλψης, μόρφωσης, ιδιοκτησίας και διασκέδασης, ενώ οι φτωχότεροι θα αντιμετωπίζονται ως “αμόρφωτη πλέμπα” που θα πρέπει να λέει και «ευχαριστώ» που της επιτρέπουν να επιζεί στις πόλεις μέσω επαιτείας και συσσιτίων, όπως στις μεγαλουπόλεις των ΗΠΑ

· Οι πολίτες διαφορετικού χρώματος θα θεωρούνται ως φύσει κατώτεροι και πολίτες δεύτερης κατηγορίας, όπως στο νοτιοαφρικανικό Απαρτχάιντ

· Οι φορείς αντικαθεστωτικών αντιλήψεων θα χαρακτηρίζονται ως αναρχικοί, θα λοιδορούνται, θα διώκονται, θα παρακολουθούνται οι ίδιοι και οι οικείοι τους και πιθανώς θα φυλακίζονται, όπως στην περίπτωση του Μακαρθισμού, ή θα τους συμβαίνει κανένα ατύχημα / αυτοκτονία, όπως στη Ρωσία (βλ. Άννα Πολιτκόφσκαϊα). Ακόμα και η τέχνη θα μπορεί να λογοκρίνεται (βλ. Pussy Riot) και ο αθλητισμός να μπαίνει στο στόχαστρο πολιτικών διώξεων (βλ. Κόλιν Κάπερνικ στις ΗΠΑ)

· Οι πολιτικώς αντιφρονούντες θα ξυλοκοπούνται ανηλεώς, όπως στην Τουρκία

· Ο ακτιβισμός τύπου GREENPEACE και FEMEN θα θεωρείται έγκλημα και θα τιμωρείται με φυλάκιση, όπως παλαιότερα στην Ιαπωνία και πιο πρόσφατα στην Ουκρανία αντίστοιχα

· Οι διαδηλωτές εργάτες θα πυροβολούνται εν ψυχρώ ακόμα και στο κέντρο των πόλεων, όπως στη δικτατορία του Μεταξά

· Οι απείθαρχοι έφηβοι θα μπορούν να εκτελούνται από την αστυνομία, όπως το 2008 στα Εξάρχεια, αλλά και κατά κόρον στις φτωχότερες πολιτείες των ΗΠΑ

· Οι μαθητές θα δέχονται πλύση εγκεφάλου για το ανώτερο κράτος ή τη φυλή τους και την κατωτερότητα των άλλων κρατών και εθνών, όπως στην Ιταλία των δεκαετιών του 1920 και του 1930

· Η γυναίκα θα είναι έγκλειστη και σιωπηλή στο σπίτι, ανεχόμενη φωνές, ξύλο και την αυθεντία του συζύγου κι αφέντη της, όπως στην Αμερική του 1950, την Ελλάδα του 1960 και σε πολλά σημερινά ανατολίτικά κράτη

· Η εργαζόμενη γυναίκα θα πρέπει να ανέχεται την παρενόχληση, την υποτιμητική συμπεριφορά, σεξιστικές προσβολές και μισθολογική ανισότητα, όπως δυστυχώς ισχύει ακόμα σχεδόν παντού στον κόσμο

· Η ανύπαντρη γυναίκα θα πρέπει να τηρεί έναν «Βικτωριανής ηθικής» άτυπο κώδικα συμπεριφοράς, ένδυσης, ομιλίας και κυκλοφορίας, που φυσικά δε θα ισχύει για τους άγαμους άντρες, διαφορετικά θα θεωρείται αναμενόμενη και δικαιολογημένη η παρενόχλησή της, ακόμα και ο βιασμός της, όπως ισχύει σε όλα ανεξαιρέτως τα ισλαμικά κράτη

· Ο δάσκαλος θα μπορεί να ρίχνει και καμιά σφαλιάρα για «να βγούν καλυτεροι άνθρωποι», όπως συνέβαινε στις βαλκανικές και βορειοαφρικανικές χώρες

· Η ομοφυλοφιλία θα θεωρείται κατάπτυστο ”κουσούρι”, νοητική πάθηση και, ενδεχομένως, ποινικό αδίκημα, όπως ισχύει στα ανατολίτικα κράτη, στην καλύτερη δε περίπτωση θα μπορεί ο οποιοσδήποτε ανενόχλητος και χωρίς παρέμβαση της αστυνομίας να σπάσει στο ξύλο μία «αδερφή», όπως γίνεται στη Ρωσία αλλά (εσχάτως) και εδώ

. Το bullying στα σχολεία και στους χώρους εργασίας θα είναι κάτι ανεκτό και διασκεδαστικό, εφ’όσον θα έχει ως θύματα τους ”στιγματισμένους” αδύναμους, όπως π.χ. τους παχύσαρκους, τους διεμφυλικούς, τους αλλοδαπούς ή τους έγχρωμους μαθητές ή εργαζομένους, ακριβώς όπως συμβαίνει δεκαετίες τώρα σε ολόκληρη την Ευρώπη και όλοι σωπαίνουν ή συνεργούν

· Οι τοξικομανείς και ειδικά τα ”βαποράκια” ναρκωτικών θα δολοφονούνται χωρίς δίκη, εν ψυχρώ χωρίς κανένα κόστος, όπως συμβαίνει στις Φιλιππίνες

· Οι οροθετικοί θα αντιμετωπίζονται περίπου ως λεπροί, θα περιθωριοποιούνται και θα στιγματίζονται ως παρακμιακοί ανώμαλοι και κοινωνικά απόβλητοι που δίκαια τιμωρούνται, όπως στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1980

· Οι υπέργηροι και οι ανάπηροι θα αντιμετωπίζονται ως αναγκαίο κακό και ως κοινωνικά βαρίδια ή άχρηστα στόματα που επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, όπως συνέβαινε τη δεκαετία 1935-1945 στη Γερμανία

· Η άμβλωση θα απαγορεύεται δια νόμου, όπως σε πολλά αυταρχικά κράτη και, μέχρι προ ολίγων μηνών ακόμα και στην Ιρλανδία

· Ο μετανάστης θα αντιμετωπίζεται σα ζωντανό σκουπίδι, όπως στην Αυστρία

· Ο πρόσφυγας θα χαρακτηρίζεται σαν υποψήφιος δολοφόνος, όπως στην Ουγγαρία

· Ο αλλοεθνής συμπολίτης θα έχει την ταμπέλα του πιθανού βιαστή ή ναρκοεμπόρου, όπως ισχύει για τους Μεξικάνους στις ΗΠΑ

· Ο συμπατριώτης μας με κάποιον αλλοδαπό γονιό ή πρόγονο θα φέρει τη ρετσινιά της ξένης καταγωγής κι ας έχει γεννηθεί εδώ, όπως συμβαίνει σε πληθώρα ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ των οποίων και στην Ελλάδα

· Ο Ρομά θα είναι για το κράτος ο «βρωμιάρης που πρέπει να φύγει», όπως έχει γίνει επί Σαρκοζί στη Γαλλία ή στην παρούσα φάση στην Ιταλία

· Ο εβραϊκής καταγωγής ή θρησκείας συμπολίτης θα θεωρείται συνομώτης και οικονομικό παράσιτο, όπως σε όλη την Ευρώπη πριν 75 χρόνια

· Ο φτωχός θα θεωρείται εν δυνάμει κλέφτης όπως σε όλη τη Λατινική Αμερική

. Ο άστεγος θα συλλαμβάνεται όπως στην Ουγγαρία του Ορμπάν και στη Γερμανία του Χίτλερ.

· Ο αλλόθρησκος και ο άθεος θα εξυβρίζεται, θα θεωρείται σχεδόν ως παρίας ή προδότης, όπως ισχύει για τους μουσουλμάνους συμπολίτες μας στη Θράκη που πολλοί αρέσκονται στο να τους αποκαλούν «τουρκόσπορους», αλλά και στα βόρεια ευρωπαϊκά κράτη τον τελευταίο καιρό, όπως στη Φινλανδία

· Ο Τύπος θα φιμώνεται με διώξεις, φυλακίσεις, δημεύσεις και προληπτική λογοκρισία ή κατασχέσεις εξοπλισμού και σφραγίσεις γραφείων όταν δεν αναμεταδίδει την επίσημη κρατική γραμμή, όπως συμβαίνει στην Πολωνία και στην Τουρκία 

· Το κάθε κράτος θα μπορεί να επιδιώξει τα συμφέροντά του σε κάθε χώρο που θεωρεί για τον εαυτό του ως ζωτικό και με κάθε μέσον που θα θεωρεί ως πρόσφορο, όπως έγινε με τη Γερμανία του 1940, τη Γερμανία της Μέρκελ (πρώτα με TANKS και μετά με BANKS) ή τις ΗΠΑ των Μπους και Ρέηγκαν

· Αυτονόητες ιατρικές ανακαλύψεις, όπως τα αντιβιοτικά, οι εγχειρήσεις και τα σύγχρονα εμβόλια, θα χαρακτηρίζονται ως διφορούμενης ασφάλειας και ενδεχομένως επικίνδυνα - πράγμα που ήδη συμβαίνει στη Ρουμανία, την Ιταλία και τη Γαλλία, ώστε όλο και πιο συχνά θα ξεσπούν επιδημίες που θα μειώνουν τα ”άχρηστα στόματα” των φτωχών και θα καθιστούν ακόμα μεγαλύτερη την διαρκή ζήτηση των (ασφαλώς ιδιωτικών) μεγάλων θεραπευτηρίων

. Τα ανθρώπινα δικαιώματα θα υποχωρούν, θα περιορίζονται ή θα αναλίσκονται στο βωμό της προάσπισης του υπέρτερου κρατικού οφέλους, όπως στην Κίνα

· Ο εχθρός θα είναι πάντα ο γείτονας και κάθε προσπάθεια άμβλυνσης των αντιπαραθέσεων θα θεωρείται εκ προοιμίου προδοσία, όπως παραδοσιακά ισχύει στην Ελλάδα αλλά και σε μία σειρά από άλλες χώρες, όπως η Ουκρανία, η Τουρκία, η Σερβία, κ.ο.κ.

· Το κρατικό συμφέρον για την εκμετάλλευση πόρων θα δικαιολογεί ακόμα και τις εχθροπραξίες και κάθε προβοκάτσια, ενώ η μη ανάληψη των ευθυνών εκ μέρους του λαού για την προάσπιση των κρατικών συμφερόντων θα βαπτίζεται «δειλία» και θα επιφέρει την κατακραυγή ή ποινική ενοχή, όπως συμβαίνει στο Ιράν, αλλά και σε όλες τις νατοϊκές/αμερικανικές επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή και παλαιότερα στο Βιετνάμ και την Κορέα

· Η ενόπλως αντιστεκόμενη εγχώρια μειονότητα θα τσακίζεται μιλιταριστικά ή με εμπάργκο, όπως συνέβη κατ’ επανάληψη στο Ισραήλ, ενώ αν απλα επιδιώκει ανεξαρτησία τότε θα φυλακίζεται η ηγεσία της και οι διαδηλώσεις θα καταστέλλονται με ακραία αστυνομική βία, όπως στην Καταλονία

Τον έχουμε δει αυτόν τον κόσμο των υπερσυντηρητικών στις μαύρες του πτυχές. Δεν πρεσβεύουν, όσοι τον ευαγγελίζονται, κάτι που δεν ξέρουμε πως θα είναι. Είναι ένας κόσμος μεστός στερεοτύπων και αδειανός από ατομικές ελευθερίες ή κοινωνικά δικαιώματα. Αν υποθέταμε πως θα γινόταν πράξη, οι δρόμοι των πόλεων θα γέμιζαν με πτώματα και με φοβισμένους ανθρώπους. Η Ελλάδα θα έμενε με 6-7 εκατομμύρια «αυθεντικούς» και ιδιαίτερα γερασμένους Έλληνες. Πόλεμοι μεταξύ γειτόνων θα ξεσπούσαν ανά τακτές περιόδους. Κάθε κράτος θα επετύγχανε την εθνική καθαρότητα με πογκρόμ και μαζικές απελάσεις, πράγμα ανέφικτο όταν μιλάμε για εκατομμύρια ανθρώπων (που σε ενδεχόμενη διεθνή ανάφλεξη θα αποτελούσαν αναλώσιμο έμψυχο στρατιωτικό stock). Και ας υποθέσουμε πως την επετύγχανε. Πώς θα ήταν η «καθαρή κοινωνία»; Πολυσυλλεκτική άραγε ; Βασισμένη στα διαφορετικά χαρακτηριστικά και τη σύνθεση των απόψεων των κοινωνών; Θα αστειεύεστε φυσικά!

Θα ήταν μία πολιτεία αστυνομοκρατίας, ομογενοποιητική και με πανομοιότυπους κοινωνούς, σαν αυτήν που λένε οι υπερσυντηρητικοί ότι φοβούνται : «αυτή που θα μας θέλει όλους ίδιους για να μας ελέγχει ευκολότερα». Οι παρίες και οι διαφορετικοί δε θα είχαν θέση σε αυτήν. Όλοι θα έπρεπε να είναι λευκοί, στρέητ, σωβινιστές, μισαλλόδοξοί, φαλλοκράτες, «εξ αμφοίν αστοίν» γηγενείς, νομοταγείς, οπαδοί της εγχώριας κρατούσας θρησκείας και με άποψη πάντοτε σύμφωνη προς την κρατική. Αν αυτό δεν σας θυμίζει λίγο Σοβιέτ ή, έστω, Γ΄ Ράιχ, εγώ οφείλω να πω ότι με τρομάζει λίγο. Όχι μόνον επειδή όταν όλοι είναι ίδιοι κάποιοι είναι ...λίγο πιο ίσοι από τους ισοπεδωτικά ίσους. Κυρίως με τρομάζει κάθε μαύρη διακήρυξη περί παλαιάς τάξης, επειδή αν τύχει να έχω – λέμε τώρα, αν... – λίγο διαφορετικό τρόπο ζωής ή σκέψης, λίγο διαφορετικά γούστα, χρώμα, καταγωγή ή θρησκευτική γνώμη από τους υπολοίπους, τότε ίσως να είμαι εγώ ο επόμενος που θα δεχτεί κατακέφαλα την πέτρα από κάποιον αναμάρτητο.