Στο πρώτο μέρος του αφιερώματος για τις τομές στις ένοπλες δυνάμεις έγιναν προτάσεις σχετικά με το ανθρώπινο δυναμικό και τώρα ήρθε η ώρα να μπούμε στα δύσκολα, αναζητώντας τρόπους να αναστηθεί η ελληνική αμυντική βιομηχανία, γιατί η επιχειρηματική κοινότητα στην Ελλάδα είναι κάτι σαν τον μπαμπούλα.
Η χώρα μας βρίσκεται στα ιδιαίτερα υψηλής γεωπολιτικής σημασίας Ν.Α σύνορα της ΕΕ και γειτνιάζει με περιοχές που υπάρχουν πόλεμοι ή αναθεωρητικές δυνάμεις και αντιμετωπίζει τόσο συμβατικές απειλές κατά της εθνικής της ασφάλειας, όσο και μη. Συνεπώς, είναι υποχρεωμένη να διατηρεί Ε.Δ σε υψηλή ετοιμότητα και με υψηλή διαθεσιμότητα οπλικών συστημάτων. Οι απαιτήσεις αυτές προϋποθέτουν ισχυρή εγχώρια αμυντική βιομηχανική και τεχνολογική υποδομή, ώστε να εξασφαλίζεται στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η ασφάλεια εφοδιασμού τους.
Εκτός από τα άρματα μάχης τα πλοία κτλ. μην ξεχνάμε πως οι Ε.Δ. προστρέχει πάντα στη διαχείριση φυσικών καταστροφών και αποτελούν το στήριγμα των ακριτών 365 ημέρες το χρόνο. Εδώ, αξίζει μια ακόμη μικρή παρένθεση. Οι Ε.Δ. έχουν συγκεκριμένο σκοπό ύπαρξης και δεν είναι δια πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν. Η μακροχρόνια ολιγωρία του ΕΚΑΒ, του λιμενικού, ή ακόμα και των συνεργείων καθαρισμού των δήμων, δεν είναι δυνατόν να καλύπτεται πάντα από το στρατό, μιας και υπάρχουν “φανταράκια”, ούτε είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται πυραυλάκατοι του Π.Ν. για να μεταφέρουν πολίτες ώστε να πάνε να ψηφίσουν.
Το ανθρώπινο δυναμικό είναι καθοριστικός παράγοντας ισχύος, όμως δεν μπορεί, όσο εκπαιδευμένος να είναι κάποιος, να αντιμετωπίσει με τα χέρια του μια πυρκαγιά, να υπερασπιστεί την ελληνική ΑΟΖ και πολλά άλλα.
Οι δαπάνες για την άμυνα είναι ιδιαίτερα μεγάλες, για αυτό και το ζητούμενο είναι αυτές οι “ιερές” δαπάνες, να αξιοποιούνται αποτελεσματικά και να παράγουν υπεραξία. Η κατάσταση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, ενώ μέχρι πριν κάποια χρόνια ήταν ιδιαίτερα καλή, πλέον συνίσταται από απλήρωτους υπαλλήλους, ρημαγμένες εγκαταστάσεις, υπό εκκαθάριση επιχειρήσεις κτλ. κτλ. Ακόμα και σε αυτή τη μελανή εικόνα, υπάρχουν ικμάδες φωτός, όπως το ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των Leopard που το Κατάρ έχουν παραγγείλει, συναρμολογούνται στο Βόλο , πρόσφατα ναυπηγήθηκαν εξαιρετικής ποιότητας υποβρύχια, πυραυλάκατοι κτλ.
Αν θεωρείτε ότι αυτό το κομμάτι της ελληνικής οικονομίας είναι ένας κλάδος που δε χρειάζεται να επενδύσουμε και να σχεδιάσουμε, ας αναφέρω απλά ότι η αμυντική βιομηχανία του Ισραήλ, μόνο από τις εξαγωγές έχει έσοδα 9δις ευρώ το χρόνο και διαθέτει 50.000 εργαζόμενους.
Μπαίνοντας πιο βαθιά στο κομμάτι της βιομηχανίας καταθέτω τις πιο κάτω κρίσιμες στρατηγικές που πρέπει να ακολουθηθούν:
Κάθε αγορά να έχει εκ του νόμου (εξαιρουμένων περιπτώσεων που πρέπει να γίνει άμεσα) ελάχιστο ποσοστό συμπαραγωγής. Για τους κακοπροέραιτους που θα πουν αυτό είναι ανέφικτο και θα αντιτείνουν τη διπλωματία των εξοπλιστικών, να τονίσω πως αυτό το έχει υιοθετήσει μια χώρα όπως η Πολωνία (25%), ενώ στην πρόσφατη αγορά Patriot, το ποσοστό συμπαραγωγής της χώρας αυτής ανήλθε στο 51%!!! Η «βιομηχανική συνεργασία» πρέπει να είναι από ερευνητικό μέχρι υποκατασκευαστικό έργο.
Σχηματισμός Συμβουλίου Αμυντικών Δαπανών με πολύ προσεκτικά επιλεγμένα μέλη τα οποία θα συνεδριάζουν με στόχο την αμυντική βιομηχανία και την κάλυψη των αναγκών των Ε.Δ.. Αυτό μπορεί να ενσωματωθεί και στις αρμοδιότητες της επιτροπής άμυνας και εξωτερικών υποθέσεων της ΒτΕ αλλά με ύπαρξη δικλείδων ασφαλείας για να μην εργαλοποιηθεί (και αυτό) κομματικά.
Η επιτροπή αυτή, θα μπορεί να δέχεται από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς καθώς και πανεπιστήμια και να αποφασίζει για την έγκρισή τους ή μη, προτάσεις ερευνητικών προγραμμάτων αναφορικά με την κάλυψη των επιχειρησιακών τους απαιτήσεων.
Πρέπει ταυτόχρονα με τη σύμβαση αγοράς να υπογράφεται και σύμβαση υποστήριξης (συντήρηση κ.λπ.) με μεγιστοποίηση της εγχώριας βιομηχανίας στην υποστήριξη κάθε αγοραζόμενου όπλου.
Πρέπει να δημιουργηθεί ένα στενό πλαίσιο συνεργασίας του τριγώνου ΥΠΕΘΑ, ιδιωτικής ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας και Πανεπιστημιακών Σχολών κατά τα πρότυπα της αμερικανικής DARPA, αλλά στα δικά μας μέτρα και σταθμά. Η ιδιωτική βιομηχανία θα λαμβάνει προνομιακή μεταχείριση από την κυβέρνηση, με ανάλογες θέσεις για στρατιωτικούς την περίοδο της ειρήνης, με την ρήτρα ότι σε περίοδο πολέμου θα θεωρούνται παραγωγικές πολεμικές μονάδες με τις ανάλογες υποχρεώσεις και ποινές που ισχύουν σε περίοδο πολέμου για στρατιωτικούς. Η χώρα μας έχει μια μοναδική συγκυρία και καλές σχέσεις με Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο, ΗΠΑ, το σύνολο της Ε.Ε. κτλ. Αυτό θα μπορούσε να γίνει πολλαπλασιαστικός παράγοντας στη βιομηχανία μας για συνέργειες στην κατασκευή, στην έρευνα ή και ακόμα στην ανεύρεση δυνητικών πελατών.
Δεν είναι απαραίτητο η Ελλάδα να κατασκευάζει πλοία, υποβρύχια, αεροπλάνα κτλ. Υπάρχει τεράστιος κατάλογος μαχών που κρίθηκαν στο σκέλος των Logistics ή της επικοινωνίας, τομέα στον οποίο διαθέτουμε τεράστια τεχνογνωσία, που θα μπορούσε να μετατραπεί σε εξαγωγικό προϊόν και φυσικά το συγκριτικό πλεονέκτημα των Ε.Δ.. Ευτυχώς για εμάς, οι τομείς Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) δεν υπακούουν στους κανόνες της οικονομίας κλίμακας. Αν πιστεύετε ότι αυτό είναι κάτι μικρό, σας προκαλώ να ακούσετε ξανά τους διαλόγους του κέντρου επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της φονικής φωτιάς στο Μάτι και να αναρωτηθείτε πόσες ψυχές ίσως να ήταν ακόμα μαζί μας, αν υπήρχε καλή εικόνα και ήχος από το συμβάν και παίρνονταν καλύτερες αποφάσεις...
Επιστρέφοντας στο κακό παράδειγμα της ταξιαρχίας στο Βόλο που αναφέρθηκε στο περασμένο άρθρο, η επαρχία μπορεί να συμβάλει αρκετά στον τομέα αυτό, μιας και οι άνωθεν ενέργειες προϋποθέτουν πρότυπα αποθηκευτικά κέντρα όπως αυτά που υπάρχουν σε Λαμία, Βόλο κλπ. Μην ξεχνάμε πως πάρα πολλές εταιρίες έχουν κέντρα Logistics από το Σχηματάρι και βορειότερα.
Η αγορά μεγάλων πλατφορμών με υψηλό κόστος κατασκευής και συντήρησης, όπως Φρεγάτες, Αεροπλανοφόρα κτλ. για τη χώρα μας, μπορεί να αντικατασταθεί από πανέξυπνες και πολύ φθηνές λύσεις, λύσεις από ελληνικά μυαλά και χέρια. Είμαστε ουραγοί (και) στην τεχνολογία των DRONES και αξίζει να δώσουμε ευκαιρίες σε Έλληνες φοιτητές και αξιωματικούς των Ε.Δ. ώστε να συνεργαστούν για την παραγωγή κατάλληλων σχημάτων, τα οποία θα έχουν διπλή χρήση μιας και θα μπορούν να εξυπηρετήσουν παράλληλα τις ανάγκες της Πυροσβεστικής, της Αστυνομίας κτλ. Σε πρόσφατο άρθρο μου σημείωνα το πως μπορεί η 120 ΠΕΑ στην Καλαμάτα, με τις εξελίξεις που αναμένονται σε αυτή, να μετατραπεί σε ένα μεγάλο κέντρο εκπαίδευσης του ΝΑΤΟ και παράλληλα κέντρο έρευνας και κατασκευής Drones.
Να διατίθεται ποσοστό τουλάχιστον 3% του ετήσιου προϋπολογισμού εξοπλιστικών προγραμμάτων στην Έρευνα και Ανάπτυξη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, για προηγμένα - εξειδικευμένα προϊόντα για τις ελληνικές Ε.Δ., κάτι που υπάρχει ήδη στους σχεδιασμούς, αλλά ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε.
Πρέπει να γίνεται καλύτερος προγραμματισμός των προμηθειών των ΕΔ. Όσο γενικό και απλό αν ακούγεται, οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι διαφορετική διαπραγματευτική ισχύ έχεις όταν ζητάς από την Lockheed Martins να σου αναβαθμίσει τα F16 το 2018 και διαφορετικό μια δεκαετία νωρίτερα, χωρίς να έχεις κουρασμένο στόλο και χωρίς η Τουρκία να είναι μήνες μακριά από το να παραλάβει S-400 ή/και F-35.
Παραλαβή προμηθειών σε συνεργασία με άλλες χώρες. Έχεις, επίσης, διαφορετική διαπραγματευτική ισχύ όταν αγοράζεις 10 οχήματα για την Ελλάδα και διαφορετική όταν αγοράζεις 20 οχήματα, 10 για εσένα και άλλα 10 που χρειάζεται η Ιταλία, ή η Κύπρος, ή η Βουλγαρία, το Ισραήλ ή όποιος άλλος. Βρισκόμαστε στη μεγάλη οικογένεια της Ε.Ε. και αυτό πρέπει να το αξιοποιήσουμε. Εδώ να αναφερθεί ότι τα πυροσβεστικά αεροπλάνα βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα της Π.Α., είναι απαράδεκτο ένα χρόνο μετά την τραγωδία στο Μάτι, η χώρα μας να μη συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα rescEU που θα έδινε κονδύλια για ανταλλακτικά και συντήρηση του γερασμένου ελληνικού στόλου και όχι μόνο.
Μιας και αναφερθήκαμε στην Ε.Ε. πρέπει η Ελλάδα να επιδιώξει τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Ταμείων, σε συνεργασία με λοιπούς φορείς του δημοσίου (Υπουργείο Οικονομίας Ανάπτυξης και Τουρισμού, Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, κτλ)
Από τις συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα μπορούν να επωφεληθούν και άλλες επιστήμες, όπως έγινε για παράδειγμα στην ανακάλυψη κάμερας σε μέγεθος χαπιού που βοηθά τη διαγνωστική επιστήμη της ιατρικής και συγκεκριμένα την καταπολέμηση της νόσου του Κρόουν, η οποία παράχθηκε στα εργαστήρια του Ισραήλ που δοκιμάζονται στρατιωτικές τεχνολογίες. Η ύπαρξη τεχνολογικών cluster μπορεί να δώσει ώθηση στην ελληνική επιχειρηματική κοινότητα.
Όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο άρθρο, στην όλη διαδικασία πρέπει να συμμετέχουν αξιωματικοί των Ε.Δ. οι οποίοι έχουν πολύ καλό επίπεδο γνώσεων και κατάρτισης, ενώ έπειτα από τη συνταξιοδότητή τους, αυτό το τεράστιο ανθρώπινο κεφάλαιο χάνεται.
Η χώρα μας πρέπει να στοχεύει στην αξιοποίηση των Διακρατικών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Ερευνητικής και Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΔΟΠΕΑΣ) με απώτερο σκοπό την εξέλιξη νέων τεχνολογιών και την αντιμετώπιση του υψηλού κόστους έρευνας και ανάπτυξης σύνθετων οπλικών συστημάτων.
Πρέπει να αξιοποιηθούν οι Ακόλουθοι Άμυνας (ΑΚΑΜ) και οι υπάλληλοι οικονομικών και εμπορικών υποθέσεων των διπλωματικών αποστολών της χώρας, σε συνεργασία με το ΥΠΕΞ, για την προώθηση των εξαγωγών στρατιωτικού εξοπλισμού και όχι μόνο, όπως θα αναλυθεί σε επόμενο άρθρο.
Πρέπει να γίνει αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου προμηθειών των ΕΔ ώστε να ενισχυθεί η ταχύτητα, η διαφάνεια, η ευελιξία, η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα του συστήματος προμηθειών των ΕΔ. Πρέπει το σύνολο των πολιτικών κομμάτων στη χώρα να λειτουργήσει συνεργατικά (και) στον τομέα αυτό, να υπάρξουν συλλογικές αποφάσεις ώστε να λείψουν στο μέλλον τοξικές μάχες, όπως είδαμε στο χώρο της Υγείας, οι οποίες δημιουργούν ένα κλίμα ευθυνοφοβίας μιας και όλοι θα σκέφτονται πως οι επόμενοι θα τους κατηγορούν για σκάνδαλα.
Να επανεξεταστούν τα περιθώρια που αφήνει το κοινοτικό θεσμικό πλαίσιο για ενίσχυση των εγχώριων αμυντικών βιομηχανιών στον τομέα των αναθέσεων κρατικών παραγγελιών π.χ. η χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων στην Ε.Ε. για αμυντικά προϊόντα/υπηρεσίες προϋποθέτει ενεργές πρωτοβουλίες του ίδιου του κράτους (ενδεικτικό θετικού παραδείγματος η συμμετοχή ελληνικών εταιρειών στην ανάπτυξη και παραγωγή του σύγχρονου πυραύλου Iris-t).
Τέλος, πρέπει να υπάρξει συνεργασία μεταξύ ΕΥΠ και ΥΠΕΘΑ για δημιουργία πλαισίου συνεργασίας σε θέματα πληροφοριών, καθώς και κυβερνοεπιθέσεων/κυβερνοασφάλειας.
Κάπου εδώ φτάσαμε στο τέλος, μα ταυτόχρονα και στην αρχή, γιατί πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα και άμεσα, για να φτάσουμε στο σημείο που πρέπει. Όλα αυτά χρειάζεται να γίνουν τόσο γιατί το οφείλουμε στους μόνιμους ένστολους που φυλάνε Θερμοπύλες καθημερινά, όσο σε εμάς τους ίδιους, για να καλυτερεύσει η ποιότητα της στρατιωτικής θητείας, ενώ τέλος το χρωστάμε και στις μελλοντικές γενεές, για να τηρήσουμε το: “οὐκ ἐλάσσω παραδώσω”. Οι εξελίξεις την επόμενη δεκαετία θα είναι καταιγιστικές και ήδη έχουμε χάσει πολύτιμο χρόνο. Καλό θα ήταν να μην ξυπνήσουμε μια μέρα και αντιληφθούμε πως: “Τελικά έπρεπε να είχαμε δράσει εδώ και καιρό γιατί τα τετελεσμένα που δημιουργήθηκαν δε μας αρέσουν.”