Στις πρόσφατες ενδιάμεσες εκλογές των Η.Π.Α, τον Νοέμβριο του 2018, ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά ήταν το αυξημένο ποσοστό εκλεγμένων γυναικών αντιπροσώπων, ιδιαίτερα από την πλευρά του Δημοκρατικού Κόμματος, στα νομοθετικά σώματα της χώρας. Ένα γεγονός που σχολιάστηκε από αρκετούς αναλυτές και μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την εξέλιξη του γυναικείου κινήματος. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί η συζήτηση γύρω από την ισότητα των φύλων στις Η.Π.Α και, μπορεί να ειπωθεί, ότι παρατηρείται και μια ανάδειξη των γυναικείων οργανώσεων στην χώρα, με δημόσιες εκδηλώσεις, όπως πορείες διαμαρτυρίας (Women’s March) και εκστρατείες στο διαδίκτυο. Έτσι, έρχεται στο προσκήνιο το ερώτημα κατά πόσο η εκλογή περισσότερων γυναικών στο Κογκρέσο συνδυάζεται με το κοινωνικό κίνημα των δικαιωμάτων των γυναικών.
Καταρχάς, η μελέτη των κοινωνικών κινημάτων σε μια χώρα συνάδει με τον τρόπο που είναι δομημένο το πολιτικό σύστημά της και η πολιτική της κουλτούρα. Σύμφωνα με την ιστορικό Beatrix Hoffman, τα κοινωνικά κινήματα στις Η.Π.Α γνώρισαν μια ″άνθιση” τον 20ο αιώνα, καθώς τα αιτήματά τους αφορούσαν την πρόσβαση περισσοτέρων πολιτών στο λεγόμενο ″αμερικανικό όνειρο”.[1] Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, μπορεί να ενταχθεί και το γυναικείο κίνημα, το οποίο είχε ξεκινήσει από τον 19ο αιώνα και κορυφώθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του ’60.
Το γυναικείο κίνημα και το ζήτημα της ισότητας των φύλων ήταν παρόντα καθ’όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα και εξακολουθεί να είναι στις αρχές του 21ου, ωστόσο το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια εκ νέου ανάδειξη της παρουσίας γυναικείων οργανώσεων στον δημόσιο χώρο στις Η.Π.Α. Είναι ένα ζήτημα που απασχολεί την διεθνή κοινότητα, δηλαδή πώς θα επιτευχθεί η ισότητα των φύλων, με οφέλη για όλη την κοινωνία και τους παραγωγικούς τομείς. Έτσι, παρατηρείται ότι οι οργανώσεις αυτές στράφηκαν προς την ανάδειξη του ζητήματος αυτού στον δημόσιο λόγο της χώρας, όπως και στην άσκηση επιρροής σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών. Ωστόσο, το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ είναι ξεχωριστό, ιδιαίτερα στον τομέα της πολιτικής επιρροής και στο δικαστικό σύστημα.
Όσον αφορά την πολιτική επιρροή, σημαντικό μέρος της υλοποιείται από τις ομάδες πίεσης, ιδιαίτερα όσες αφορούν συγκεκριμένα συμφέροντα, και οι οποίες έχουν ευκολότερη πρόσβαση στα νομοθετικά σώματα, μέσω ενός θεσμοθετημένου πλαισίου. Ακόμη, σχετικά με το δικαστικό σύστημα, είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την υλοποίηση των αιτημάτων των κοινωνικών ομάδων στις ΗΠΑ, όπως γίνεται αντιληπτό μέσω της μελέτης της ιστορίας της χώρας.
Λόγω του αποκεντρωτισμού του, σε αρκετές Πολιτείες οι ανώτατες θέσεις του δικαστικού σώματος εκλέγονται από τους πολίτες. Σε αυτήν την περίπτωση, όπως επισημαίνεται και από τον πολιτικό επιστήμονα Yves Mény, οι περισσότερες προσπάθειες επιρροής, ιδιαίτερα από τις ομάδες πίεσης, στρέφονται προς την δικαστική εξουσία. [2] Επομένως, υπάρχει διακριτή διαφορά ανάμεσα στις ομάδες πίεσης και τα κοινωνικά κινήματα, καθώς στα δεύτερα υπάρχει πιο χαλαρή δομή και συνοχή, όπου, στην περίπτωση του γυναικείου κινήματος, έχουν εκφρασθεί και διαφορετικές απόψεις σχετικά με την προβολή των αιτημάτων τους. Παρόλα αυτά, οι δημόσιες εκδηλώσεις αποτελούν μια σίγουρη δίοδο επικοινωνίας του γυναικείου κινήματος με την ευρύτερη κοινωνία και το πολιτικό σύστημα.
Μέσω των προηγούμενων στοιχείων, γίνεται κατανοητός ο λόγος για τον οποίο τα τελευταία χρόνια οργανώσεις του γυναικείου κοινωνικού κινήματος έντειναν την παρουσία τους στο δημόσιο χώρο, μέσω της καθιέρωση πορειών διαμαρτυρίας και στην χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης. Επομένως, ήταν λογικό να υπάρξει και κάποιο πολιτικό αποτέλεσμα, όπως με την εκλογή περισσότερων γυναικών βουλευτών, ιδιαίτερα του Δημοκρατικού Κόμματος, το οποίο προσπάθησε να στοχεύσει σε περισσότερες κοινωνικές ομάδες των Η.Π.Α. Το γυναικείο κίνημα προσέφερε ένα ευρύ πλαίσιο αφηγημάτων και πολιτικών προτάσεων, το οποίο θα φανεί εάν θα επηρεάσει, τελικά, το νομοθετικό έργο του Κογκρέσου.
Συνεπώς, συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι η εξέλιξη ενός κοινωνικού κινήματος μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την ανάδειξη ζητημάτων που απασχολούν την κοινωνία. Στην περίπτωση των Η.Π.Α, τα κοινωνικά κινήματα έχουν σημαντική θέση στην ιστορία της χώρας και η έντονη παρουσία τους στο δημόσιο χώρο έφερε στο προσκήνιο αιτήματα για θέσπιση νόμων και κανόνων για την προστασία δικαιωμάτων κοινωνικών ομάδων. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και το γυναικείο κίνημα, που τα τελευταία χρόνια έχει κάνει αισθητή, ξανά, την παρουσία του, ευαισθητοποιώντας την κοινή γνώμη, με αντίκτυπο και στην πολιτική. Κατά πόσο θα επηρεάσει η εξέλιξη αυτή την υιοθέτηση πολιτικών που θα υλοποιήσουν τα αιτήματα για περισσότερη ισότητα των φύλων, θα φανεί με την πάροδο του χρόνου.
Παραπομπές
1. Beatrix Hoffman, January 2003, “Health Care Reform and Social Movements in the United States”, American Journal of Public Health, Vol 93, No. 1 , σελίδα 75. Διαθέσιμο σε: https://international.uiowa.edu/sites/international.uiowa.edu/files/file_uploads/Hoffman-SocialMovements.pdf [Τελευταία πρόσβαση: 26/1/19].
2. Yves Mény, 1995, Συγκριτική Πολιτική - οι δημοκρατίες: Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένες Πολιτείες, Ιταλία, Μεγάλη Βρετανία, Τόμος Α’, σελίδα 284, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.