Η Τουρκία μετά το 2011, καταρχάς λεκτικά, σταθερά αμφισβητεί τις συμφωνίες οριοθέτησης της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ) με την Αίγυπτο (2004) και το Ισραήλ (2010), και την ακύρωτη οριοθέτηση με τον Λίβανο (2007). Οι συμφωνίες επικυρώνουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της ΚΔ στην οριοθετημένη Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της. Το 2011 η Τουρκία συνήψε συμφωνία με την αυτοαποκαλούμενη “ΤΔΒΚ”, δηλαδή τα κατεχόμενα, μια εντελώς άκυρη για το διεθνές δίκαιο συμφωνία, που έμελλε να αποτελέσει το μέσο για να διεκδικεί μερίδιο της Κυπριακής ΑΟΖ για λογαριασμό, όπως διατείνεται, της τ/κ κοινότητας. Το 2012 σε χάρτες αποτυπώνει με ημι-επίσημο τρόπο ότι διεκδικεί την περιοχή από τον 32ο έως τον 28ο μεσημβρινό, μια κίνηση που, όπως αποδεικνύεται, στόχευε στο να επηρεάσει τόσο την Κύπρο όσο και την Ελλάδα. Μια σχεδιασμένη μονομερή βλέψη οριοθέτησης χωρίς σε αυτήν να υπολογίζεται επήρεια ούτε δυτικά της Κύπρου ούτε του συμπλέγματος Καστελορίζου. Με την αμφισβήτηση αυτή θεωρεί ότι τμήματα των θαλασσίων τεμαχίων 1, 4, 5, 6 και 7 της Κυπριακής ΑΟΖ θα περιέρχονταν κατά το 1/3 στην Τουρκία και κατά τα 2/3 στην Αίγυπτο. Σε αυτήν την πρόσκληση δέλεαρ δεν ενέδωσε η Αίγυπτος. Δεν θα μπορούσε άλλωστε, διότι οι συνθήκες δεν καταργούνται (έτσι εύκολα).
Η Τουρκία δεν θέλει να αποκλειστεί από τα ενεργειακά της Μεσογείου. Αμφισβητεί την Κυπριακή ΑΟΖ με μια συνολική πολιτική να κερδίσει μερίδιο στα ενεργειακά τόσο για δικό της όφελος αλλά και για το όφελος της τουρκοκυπριακής κοινότητας, την οποία ούτως ή άλλως χρησιμοποιεί ως όχημα επιδιώξεων. Απώτερος στόχος της είναι να ακυρώσει τις οριοθετήσεις με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο και ει δυνατόν να εξουδετερώσει κάθε αξίωση σε αυτή τη φάση της Κύπρου στις μη οριοθετημένες περιοχές δυτικά και βόρεια των ακτών της νήσου. Όμως, η Κύπρος απολαύει αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης.
Η Τουρκία πέρασε από τη λεκτική στην έμπρακτη αμφισβήτηση. Με το ερευνητικό σκάφος Χαϊρεντίν Μπάρμπαρος διενήργησε σεισμικές έρευνες αναζήτησης υδρογονανθράκων τόσο σε περιοχές οριοθετημένης ΑΟΖ όσο και σε μη οριοθετημένες θαλάσσιες περιοχές πέριξ της Κύπρου. Απέστειλε δε και πολεμικά πλοία για να προχωρήσει με ασφάλεια στις παράνομες ερευνητικές ενέργειές της. Τα πολεμικά πλοία επιχείρησαν να παρεμποδίσουν σε κυπριακή ΑΟΖ το εξορυκτικό έργο των εταιριών, τις οποίες αδειοδότησε η Κυπριακή Δημοκρατία.
Αφού περατώθηκαν οι έρευνες ανέλαβε το γεωτρητικό σκάφος Φατίχ (Πορθητής). Το οποίο επί του παρόντος δραστηριοποιείται με στόχο τη γεώτρηση σε μη οριοθετημένη 60νμ δυτικά της Πάφου περιοχή· όπου η Κύπρος, όπως αποτυπώνεται στις συντεταγμένες που πρόσφατα κατέθεσε στα Ηνωμένα Έθνη, έχει κυριαρχικά δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.
Η Τουρκία με τη γεώτρηση επιχειρεί όχι με καλή πίστη σε μη οριοθετημένη θαλάσσια περιοχή. Έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων σε διεκδικούμενες μη οριοθετημένες περιοχές που δεν συνιστούν καλόπιστες αξιώσεις και δεν συνοδεύονται από καλόπιστες ενέργειες συνιστούν παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου. Ιδίως μάλιστα όταν οι αξιώσεις και ενέργειες αυτές αφορούν σε περιοχή έως την μέση γραμμή με τις τουρκικές ακτές, σύμφωνα και με τις κυπριακές συντεταγμένες.
Ακόμη κι αν η Τουρκία δηλώνει αμφισβήτηση, δεν της επιτρέπεται να την εκδηλώνει με τέτοιες ακραίες πράξεις, παρεμποδίζοντας τα δικαιώματα της Κύπρου. Δεν δρα με την απαιτούμενη καλή πίστη. Αναλόγως έκρινε το Διαιτητικό Δικαστήριο στην υπόθεση της Νότιας Σινικής Θάλασσας (Φιλιππίνες/Κίνας) το 2016 για την συμπεριφορά της Κίνας που καταλάμβανε με τεχνητά νησιά την ΑΟΖ των Φιλιππίνων, εμποδίζοντας την άσκηση δικαιωμάτων της τελευταίας.
Η Σύμβαση του Δικαίου Θάλασσας δεν επιτρέπει μονομερείς οριοθετήσεις. Αντίθετα, προτρέπει σε συμφωνία, και, όσο εκκρεμεί συμφωνία, προκρίνεται, σε πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας, η προσπάθεια σύναψης προσωρινών διευθετήσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως υπογραμμίζεται στη νομολογία, δεν πρέπει να εμποδίζεται ούτε να διακινδυνεύεται μια οριστική συμφωνία, και μονομερείς ενέργειες που διακινδυνεύουν λύση-διευθέτηση δεν επιτρέπονται. Η Τουρκία με τις μονομερείς ενέργειές της με κακή πίστη, διακινδυνεύει πιθανότητα διευθέτησης, έχοντας ως στόχο όχι να προκαλέσει διαπραγμάτευση για οριοθέτηση, αλλά να εμποδίσει και να εξουδετερώσει άσκηση δικαιωμάτων ή νόμιμες αξιώσεις των διεκδικητών παράκτιων κρατών. Με τις ακραίες ενέργειες επιχειρεί να προδικάσει για ίδιον όφελος μονομερή οριοθέτηση.
Περαιτέρω, εν προκειμένω δοκιμαστική γεώτρηση είναι δυνατόν να προκαλέσει μόνιμη μεταβολή στο φυσικό περιβάλλον της υφαλοκρηπίδας και ανεπανόρθωτη βλάβη στα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας· που μπορεί να καταστήσει δύσκολη ή αδύνατη την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων της περιοχής από την Κύπρο. Εξ αυτού είναι δυνατόν να εγερθεί διεθνής ευθύνη και συναφώς η Κύπρος μπορεί να ζητήσει παύση των παράνομων πράξεων και επανόρθωση.
Τέλος, τον Μάρτιο 2019 η Τουρκία κατέθεσε στα Ηνωμένα Έθνη Ρηματική Διακοίνωση με την οποία δηλώνει ότι οι περιοχές από τον 32ο,16’ έως τον 28ο μεσημβρινό ανήκουν στην αποκλειστική κυριαρχική αρμοδιότητα της Τουρκίας, όσον αφορά στην έρευνα και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Θεωρεί ότι η οριοθέτηση, κατ’ αυτήν, αφορά τις αντικείμενες τουρκικές και αιγυπτιακές ακτές με χάραξη μιας μέσης γραμμής. Δηλαδή μια οριοθέτηση χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η επήρεια ούτε της δυτικής Κύπρου ούτε του συμπλέγματος Καστελόριζου, η δε γραμμή του 28ου μεσημβρινού τέμνει την νήσο Ρόδο στη μέση. Μάλιστα δε η Τουρκία στην ίδια διακοίνωση δεν εξαιρεί την οριοθέτηση με όλα τα κράτη της περιοχής, αλλά ως αποτέλεσμα προδικάζει ότι η τελική διευθέτηση είναι η οριοθέτηση όπως την καταθέτει στη ρηματική διακοίνωση. Επικαλείται το γεγονός των μεγάλων ακτών και των “ειδικών περιστάσεων”.
Είναι εμφανές ότι η αρχική εν είδει σεναρίου αποτύπωση επί χάρτου των επιδιώξεων της Τουρκίας του 2012, πλέον, μετά από την Ρηματική Διακοίνωση του 2019, αποτελεί την επίσημη θέση της Τουρκίας. Το σενάριο του 2012 εκπόνησε ο πρέσβης Τσαγατάι Ερτσίγιες, τότε υποδιευθυντής αεροναυτιλιακών, νυν Γενικός Διευθυντής Πολιτικών Υποθέσεων και Αεροναυτιλιακών, του Τουρκικού ΥΠΕΞ. Οι τωρινές δηλώσεις, μαζί με επεξηγήσεις, του αρμόδιου αξιωματούχου Ερτσίγιεζ, ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να υποχωρήσει από τις διεκδικήσεις της στη Μεσόγειο, έχουν βαρύτητα. Η Ρηματική Διακοίνωση είναι απλώς η αρχή.
Συνήθως, σε τέτοιες εξελίξεις τίθεται η άμεση κινητοποίηση του οπλοστασίου, αναζητώντας λύση, ανάμεσα: στα μέτρα που είναι δυνατόν να επιβάλει η ΕΕ, στη στήριξη των συμμάχων, στην αντίδραση των χωρών υπηκοότητας των εταιριών που έχουν αδειοδοτηθεί στα θαλάσσια τεμάχια της Κυπριακής ΑΟΖ, στα Ηνωμένα Έθνη και το Συμβούλιο Ασφαλείας, ή στα εντάλματα σύλληψης του προσωπικού του γεωτρητικού σκάφους. Προσήκει, όμως, όπως σε κάθε κράτος που δέχεται τέτοιες προσβολές, η Κυπριακή Δημοκρατία να ζητήσει την παύση των παράνομων ενεργειών και να επικαλεστεί την ευθύνη της Τουρκίας ως αναγκαίο βήμα για να περάσει, αν το κρίνει, σε αντίμετρα. Ιδία στην περίπτωση της γεώτρησης η έγερση διεθνούς ευθύνης πρέπει να εξεταστεί, αντί να χρειαστεί αποτροπή με άλλα μέσα. Βέβαια, ανάμεσα στις θετικές διεξόδους μπορεί να επιλεγεί η νηφάλια προσέγγιση στο πνεύμα του δικαίου της θάλασσας. Να επικρατήσει η οδός της συνολικής οριοθέτησης με συμφωνία όλων των παράκτιων κρατών, με την προοπτική, αν δεν ευοδωθεί η λύση αυτή, της δικαστικής διευθέτησης.