Η κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας, η εξασθένιση της λίρας και ο υψηλός πληθωρισμός, εν μέσω μιας αβέβαιης προεκλογικής περιόδου, έχουν δημιουργήσει ένα μείγμα ανασφάλειας και φόβου στους Τούρκους πολίτες.
Αναζητώντας τρόπους για να διασώσουν τα χρήματά τους μετέτρεψαν το περίφημο Μεγάλο Παζάρι της Κωνσταντινούπολης του 15ου αιώνα, σε κέντρο της εμπορικής δραστηριότητας της χώρας.
Ένα από τα πρώτα εμπορικά κέντρα στην ιστορία της Τουρκίας είναι πλέον το καταφύγιο των εμπόρων και όσων θέλουν να γλιτώσουν τα χρήματά τους, που έχουν σε ξένο συνάλλαγμα, από την καταστροφική πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν και τις τράπεζες.
Εδώ και μήνες, η κλειστή δαιδαλώδης αγορά με τα παλαιοπωλεία, τα καταστήματα χρυσαφικών και κοσμημάτων και τους εμπόρους δερμάτινων ειδών έχει μετατραπεί σε μια παράλληλη συναλλαγματική αγορά με δικούς της κανόνες.
Ανθεί η μαύρη αγορά
Οι συναλλαγές εδω, δεν γίνονται με την αξία της τουρκικής λίρας που αναγράφεται στα ανταλλακτήρια των τραπεζών, αλλά με την αξία και το επιτόκιο που έχουν καθορίσει οι έμποροι.
«Ό,τι και να κάνετε, μην κρατάτε τουρκικές λίρες», είνα η οδηγία ενός από τους παλαιότερους εμπόρους χρυσού στο παζάρι της Πόλης.
Ζητώντας να παραμείνει ανώνυμος, όπως και οι υπόλοιποι έμποροι που μίλησαν στο Bloomberg, είπε χαρακτηριστικά ότι αυτή την περίοδο «καλύτερα να επενδύσει κανείς στην αγορά της φέτας παρά στην τουρκική λίρα».
Η μικροδιαχείριση της επίσημης αγοράς συναλλάγματος οδήγησε τους εμπόρους να κάνουν πλέον όλες τις συναλλαγές τους σε δολάρια, αφήνοντας στα σεντούκια τις λιγοστές τουρκικές λίρες που έχουν χάσει τουλάχιστον το 40% της αξίας τους τα τελευταία 1-2 χρόνια.
Στα στενά τοξωτά σοκάκια της Αγοράς, όπου οι έμποροι παζαρεύουν τα εμπορεύματα τους για πάνω από μισή χιλιετία, οι ύστατες προσπάθειες του Ερντογάν να ελέγξει το μαύρο χρήμα που διακινείται σε βάρος της λίρας, δεν έχουν αποτέλεσμα.
Πολυεθνικές και κρατικές εταιρείες οι μεγάλοι πελάτες
Οι συναλλαγές σε ξένο νόμισμα στο Παζάρι της Κωνσταντινούπολης είναι νόμιμες και σε μεγάλο βαθμό μη καταχωρημένες, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εκτίμηση του ημερήσιου τζίρου. Τα ανταλλακτήρια που βρίσκονται μέσα στην αγορά όμως εκτιμούν, ότι οι επιχειρήσεις ανθούν, κυρίως λόγω των μεγάλων εταιριών που είναι πελάτες τους.
Κάθε μέρα, τεράστια τετράτροχα χρηματοκιβώτια διασχίζουν την κλειστή αγορά συνοδευόμενα από φρουρούς, μεταφέροντας χιλιάδες δολάρια για μεγάλες εταιρείες όπως ο κρατικός εισαγωγέας ενέργειας BOTAS, που θεωρείται από τους μεγαλύτερους αγοραστές συναλλάγματος στην αγορά.
Οι έμποροι υποστηρίζουν ότι η μεγάλη ζήτηση των εταιρειών για σκληρό νόμισμα είναι αυτή που αυξάνει τις τιμές των ξένων νομισμάτων.
Όμως, παρότι οι ευκαιρίες αγοράς και πώλησης δολαρίων είναι μεγάλες, οι συναλλαγές εκτός τραπεζών έχουν ένα σημαντικό τίμημα.
Το δολάριο είναι διαθέσιμο στην κλειστή αγορά με επιτόκιο υψηλότερο από 5,2% σε σχέση με αυτό των τραπεζών, σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε το Bloomberg.
Συγκεκριμένα, την περασμένη Πέμπτη, η λίρα διαπραγματευόταν στα 20,4550 δολάρια στο παζάρι,όταν η επίσημη ισοτιμία της στις τράπεζες ήταν στα 19,4063 δολάρια.
Οι εκλογές εξαϋλώνουν την λίρα
Όμως το τουρκικό νόμισμα έχει υποστεί μεγάλες απώλειες λόγω της οικονομικής πολιτικής του Ταγίπ Ερντογάν, με αποτέλεσμα να μην θεωρείται αξιόπιστο με τους Τούρκους να στρέφονται στην αγορά συναλλάγματος, χρυσού ακόμη και έργων τέχνης για να «ξεφορτωθούν» και τις τελευταίες λίρες τους όσο πλησιάζουν στις εκλογές της 14ης Μαΐου.
Στο διάστημα που θα μεσολαβήσει μέχρι τις κρίσιμες εκλογές, οι αναλυτές εκτιμούν ότι η ισοτιμία δολαρίου - λίρας στο παζάρι θα εκτοξευτεί παρά την ενίσχυση των μέτρων από την κεντρική τράπεζα για να διατηρήσει τη λίρα υπό έλεγχο.
Όμως οι όποιες εκκλήσεις της κυβέρνησης πέφτουν στο κενό, καθώς οι έμποροι και οι επιχειρήσεις θεωρούν ότι «η λίρα θα αποδυναμωθεί απότομα μετά τις εκλογές του Μαϊου».
Αυτό, σε συνδιασμό με τις απαγορεύσεις της κεντρικής τράπεζας για αγορά δολαρίων, αναμένεται να εκτινάξει τη ζήτηση δολαρίων στα ανταλλακτήρια της κλειστής αγοράς στα ύψη.