Οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν (JCPOA), ανακοίνωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, από τον Λευκό Οίκο.
«Είναι ξεκάθαρο σε μένα ότι δεν μπορούμε να αποτρέψουμε μια ιρανική πυρηνική βόμβα υπό την υπό σήψη και αποσύνθεση δομή της παρούσας συμφωνίας. Η συμφωνία είναι ελαττωματική στον πυρήνα της. Αν δεν κάνουμε κάτι, ξέρουμε ακριβώς τι θα συμβεί. Οπότε, ανακοινώνω σήμερα πως οι ΗΠΑ θα αποσυρθούν από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν» είπε, και τόνισε πως ο ίδιος θα υπογράψει διάταγμα για επαναφορά των κυρώσεων των ΗΠΑ. «Θα επιβάλουμε οικονομικές κυρώσεις του υψίστου είδους» είπε, προσθέτοντας ότι όποιοι συνεργαστούν με το Ιράν θα υποστούν και αυτοί κυρώσεις: «Οποιοδήποτε έθνος βοηθήσει το Ιράν στην επιδίωξή του για πυρηνικά όπλα θα μπορούσε επίσης να υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ».
«H σημερινή ενέργεια στέλνει ένα σημαντικό μήνυμα. Οι ΗΠΑ δεν κάνουν πλέον άδειες απειλές. Όταν κάνω υποσχέσεις, τις τηρώ», είπε χαρακτηριστικά.
Ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρθηκε με ιδιαίτερα σκληρούς όρους στη συμφωνία που είχε επιτευχθεί επί κυβέρνησης Ομπάμα, λέγοντας πως «η καταστροφική αυτή συμφωνία έδωσε σε αυτό το καθεστώς πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, κάποια εκ των οποίων σε ρευστό». Όπως είπε, «είναι ταπεινωτική για εμένα ως πολίτη και για όλους τους πολίτες των ΗΠΑ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ αναφέρθηκε στα έγγραφα που δημοσιοποίησε πρόσφατα η ισραηλινή κυβέρνηση, λέγοντας πως «αποδεικνύουν το ιστορικό του ιρανικού καθεστώτος όσον αφορά στην επιδίωξη της απόκτησης πυρηνικών όπλων».
«Στην καρδιά της συμφωνίας ήταν μια τεράστια φαντασίωση πως ένα δολοφονικό καθεστώς επιθυμούσε μόνο ένα ειρηνικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας. Σήμερα έχουμε ατράνταχτες αποδείξεις πως αυτή η ιρανική υπόσχεση ήταν ψέμα» είπε ο Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος, στο πλαίσιο της ομιλίας του, επιτέθηκε δριμύτατα σε αυτό που χαρακτήρισε επανειλημμένα ως «ιρανικό καθεστώς», το οποίο «έχει χρηματοδοτήσει τη βασιλεία χάους και τρόμου του λεηλατώντας τον πλούτο του ίδιου του του λαού.
«Καμία από τις ενέργειες του καθεστώτος δεν ήταν πιο επικίνδυνη από την επιδίωξη απόκτησης πυρηνικών όπλων...θεωρητικά η συμφωνία προοριζόταν να προστατεύσει τις ΗΠΑ και τους συμμάχους μας από την τρέλα μιας ιρανικής πυρηνικής βόμβας...στην πράξη η συμφωνία επέτρεψε στο Ιράν να συνεχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου και να βρεθεί στα πρόθυρα ενός πυρηνικού ”ανοίγματος”» δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε πως οι ΗΠΑ θα επιβάλουν εκ νέου ένα μεγάλο εύρος κυρώσεων που σχετίζονται με το Ιράν αφού περάσουν περίοδοι 90 και 180 ημερών, περιλαμβανομένων κυρώσεων στον πετρελαϊκό τομέα και στις συναλλαγές με την κεντρική τράπεζα της χώρας. Επίσης, θα επιβληθούν ξανά κυρώσεις που έχουν να κάνουν με τις εξαγωγές αεροσκαφών στο Ιράν, με το εμπόριο μετάλλων και τις προσπάθειες της χώρας να συγκεντρώσει συνάλλαγμα σε αμερικανικά δολάρια.
O πρώην πρόεδρος Ομπάμα, υπό την προεδρία του οποίου επετεύχθη η συμφωνία το 2015, χαρακτήρισε την απόφαση Τραμπ λανθασμένη: «Πιστεύω ότι η απόφαση να τεθεί η JCPOA σε κίνδυνο χωρίς παραβίασή της από το Ιράν είναι σοβαρό λάθος» αναφέρει σε δήλωσή του.
Αντιδράσεις
Ο Ιρανός πρόεδρος Ρουχανί, μιλώντας στην Τεχεράνη, καταδίκασε την απόφαση Τραμπ, λέγοντας πως το Ιράν είναι μια χώρα που τηρεί τις δεσμεύσεις της, αντίθετα με τις ΗΠΑ, και πρόσθεσε ότι η απόφαση του Τραμπ είναι παράνομη και κατά παράβαση διεθνών συμφωνιών. Ο Ρουχανί τόνισε ότι το Ιράν πάντα συμμορφωνόταν με τη συμφωνία, και θα παραμείνει σε αυτήν παρά την απόσυρση των ΗΠΑ, προσθέτοντας ότι το ιρανικό ΥΠΕΞ έχει πάρει οδηγίες για συνομιλίες πάνω στη συμφωνία με την ΕΕ, τη Ρωσία και την Κίνα μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Ο Ιρανός πρόεδρος χαρακτήρισε την απόφαση Τραμπ «ψυχολογικό πόλεμο», υπογραμμίζοντας παρόλα αυτά πως η Τεχεράνη είναι έτοιμη, εφόσον το επιλέξει, να επανεκκινήσει όλες τις πυρηνικές της δραστηριότητες.
Από πλευράς του, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δήλωσε πως το Ισραήλ «εκτιμά» την απόφαση του Τραμπ. Σημειώνεται πως έχει αναφερθεί ότι οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις έδωσαν οδηγία στις τοπικές αρχές των Υψωμάτων του Γκολάν να ετοιμάσουν τα καταφύγια, λόγω κινήσεων από τις ιρανικές δυνάμεις στη Συρία.
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, εξέφρασε τη λύπη της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Μ. Βρετανίας για την απόσυρση των ΗΠΑ, προσθέτοντας πως διακυβεύεται το καθεστώς μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων. «Θα εργαστούμε συλλογικά σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, που θα καλύπτει την πυρηνική δραστηριότητα, την περίοδο μετά το 2025, τη βαλλιστική δραστηριότητα και την σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, ειδικά στη Συρία, την Υεμένη και στο Ιράκ» αναφέρεται σε ανάρτηση του Γάλλου προέδρου στο Twitter.
Η επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι, ζήτησε από τη διεθνή κοινότητα να τηρήσει τη συμφωνία. «Προβληματίζομαι ειδικότερα για την ανακοίνωση των νέων κυρώσεων» είπε η Μογκερίνι. «Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να διατηρήσει τη συμφωνία...μαζί με την υπόλοιπη διεθνή κοινότητα, θα τη διατηρήσουμε» πρόσθεσε. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, δήλωσε ότι οι αποφάσεις του Τραμπ για το Ιράν και το εμπόριο θα βρουν απέναντί τους μια «ενωμένη ευρωπαϊκή προσέγγιση».
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες ζήτησε από τους εναπομείναντες εταίρους της JCPOA να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους.
Με ανακοίνωσή του ο Γκουτέρες εξέφρασε την «βαθιά ανησυχία» του από την απόφαση Τραμπ.
«Είναι απαραίτητο ότι όλες οι ανησυχίες που αφορούν την εφαρμογή του σχεδίου να αντιμετωπιστούν μέσα από τους μηχανισμούς που εγκαθιδρύθηκαν με την JCPOA. Ζητήματα που δεν σχετίζονται άμεσα με την JCPOA θα πρέπει να αντιμετωπίζονται χωρίς προκατάληψη για τη διατήρηση της συμφωνίας και των επιτευγμάτων αυτής», τόνισε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ.
Η Γερμανία θα προσπαθήσει να κρατήσει ζωντανή τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, παρά την απόφαση αποχώρηση της Ουάσιγκτον από αυτήν, δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας.
«Θα προσπαθήσουμε να κρατήσουμε ζωντανή αυτή τη σημαντική συμφωνία, που διασφαλίζει ότι η Μέση Ανατολή και ο κόσμος στο σύνολό του είναι πιο ασφαλής», τόνισε ο Μάας στη γερμανική δημόσια τηλεόρασης ARD.
Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε με ανακοίνωσή του «την έντονη απογοήτευσή του» από την απόφαση του Αμερικανού προέδρου.
«Δεν υπάρχουν – και δεν μπορεί να υπάρξουν –λόγοι για την διάλυση του κοινού ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης JCPOA. Το σχέδιο έδειξε πλήρως την αποδοτικότητά του», ανέφερε το ρωσικό ΥΠΕΞ.
«Οι ΗΠΑ υπονομεύουν τη διεθνή εμπιστοσύνη στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας», προσθέτει η ανακοίνωση.
Παράλληλα το υπουργείο τονίζει ότι είναι ανοιχτό σε περαιτέρω συνεργασία με τους άλλους εταίρους της συμφωνίας με το Ιράν και να συνεχίσει ενεργά να αναπτύσσει τις διμερείς σχέσεις με την Τεχεράνη.
Ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών, Νιχάτ Ζεϊμπεκτσί, δήλωσε στο CNN Turk πως η Τουρκία θα συνεχίσει το εμπόριο με το Ιράν, «εντός του δυνατού πλαισίου, μέχρι τέλους» και «δεν θα δώσει λογαριασμό σε κανέναν». Ωστόσο, εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε πως η απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν μονομερώς από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν θα προκαλέσει αστάθεια και νέες συγκρούσεις. Με ανάρτησή του στο Τwitter ο Ιμπραήμ Καλίν τόνισε ότι η πολυµερής συµφωνία θα συνεχιστεί με άλλα κράτη και πρόσθεσε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να εναντιώνεται σε όλες τις μορφές πυρηνικών όπλων.
H Σαουδική Αραβία, κύριος αντίπαλος του Ιράν στον Περσικό Κόλπο, επικρότησε την απόφαση Τραμπ. «Το Ιράν χρησιμοποίησε οικονομικά οφέλη από την άρση των κυρώσεων για να συνεχίσει τις προσπάθειές του προς αποσταθεροποίηση της περιοχής, ειδικότερα αναπτύσσοντας βαλλιστικούς πυραύλους και υποστηρίζοντας τρομοκρατικές οργανώσεις» αναφέρεται σε ανακοίνωση που έγινε μέσω του Al Arabiya.