Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΤSC) (1), την τελευταία δεκαετία 8.100 παιδιά χάσανε τη ζωή τους στους δρόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κάθε μέρα στους δρόμους της Ευρώπης 30 παιδιά τραυματίζονται σοβαρά και 2 χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας τροχαίου δυστυχήματος. Το 50% των θανατηφόρων τροχαίων αφορά σε παιδιά-επιβάτες σε αυτοκίνητα, το 30% πεζούς και το 13% ποδηλάτες. Το 2,5% του συνόλου των θανάσιμων τραυματισμών από τροχαία δυστυχήματα στην Ε.Ε είναι παιδιά, πράγμα που καθιστά τα παιδιά πιο ασφαλή, εξαιτίας της μικρότερής τους έκθεσης στην κυκλοφορία.
Τα παιδιά ηλικίας 10-13 ετών έχουν υψηλότερη πιθανότητα να χάσουν τη ζωή τους σε τροχαίο δυστύχημα, σε σχέση με τα παιδιά ηλικίας 5-9 ετών, καθώς είναι πιο πιθανό να μετακινούνται χωρίς τη συνοδεία ενηλίκων, και ειδικά από/προς το σχολείο τους. Από την ηλικία των 14 ετών τα ποσοστά κινδύνου αυξάνονται, καθώς αποκτούν πρόσβαση σε δίκυκλα και αυτοκίνητα.
Ο αντίκτυπος αυτών των θανάτων και των τραυματισμών είναι ανυπολόγιστος καθώς αλλάζει τη ζωή στην οικογένεια και το άτομο. Φέρει επίσης ένα οικονομικό κόστος, το οποίο εκτρέπει τους πόρους που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την εκπαίδευση, τη βελτίωση της υγείας ή άλλων κοινωνικών αγαθών.
(1)PIN Flash 34 Reducing Child Deaths on European Roads
Τροχαία δυστυχήματα και παιδιά: Στοιχεία ανά χώρα
Τα παιδιά* είναι πιο ασφαλή στους δρόμους της Ευρώπης σήμερα, από ό,τι 10 χρόνια πριν. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα, κατά τη δεκαετία 2006-2016 ο αριθμός των παιδιών ηλικίας 0-14 ετών που έχασαν τη ζωή τους στο δρόμο μειώθηκε σχεδόν στο μισό (19 θάνατοι το 2016 αντί για 36 το 2006) ενώ μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στους σοβαρούς τραυματισμούς. Το 2016, 15 παιδιά τραυματίστηκαν σοβαρά όταν το 2006 οι σοβαροί τραυματισμοί παιδιών ξεπερνούσαν τους 60 (βλέπε πίνακα 1)
* Στην παρούσα έκδοση με τον όρο «Παιδιά» αναφερόμαστε σε ανήλικα άτομα ηλικίας 0-14 ετών προκειμένου να καλύψουμε μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου, όλο δηλαδή το ηλικιακό φάσμα που αφορά την υποχρεωτική εκπαίδευση στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Για ηλικίες μεγαλύτερες των 15 ετών συμβουλευτείτε το Road Safety Inbox Απρ. 2016 «Νέοι και οδήγηση»
http://www.ioas.gr/uploads/docs/2016/04/396.pdf
Η Ελλάδα είναι η 2η Ευρωπαϊκή χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό ετήσιας μείωσης θανάτων των παιδιών από τροχαία δυστυχήματα, με ποσοστό 15% (πολύ κοντά σε σχέση με την 1η χώρα, τη Λιθουανία, με ποσοστό 16%). Ακολουθούν Ουγγαρία, Κροατία και Νορβηγία με ποσοστά μείωσης περίπου στο 14% (βλ. Γράφημα 1).
Παρά τη μείωση του αριθμού των θανάσιμων τραυματισμών των παιδιών, 630 παιδιά έχασαν τη ζωή τους στους δρόμους της Ευρώπης μόνο το 2016. Η κατανομή των θανάτων παρουσιάζει μεγάλες διαφορές ανά χώρα, καθώς ο ρυθμός θνησιμότητας είναι π.χ. 7 φορές μεγαλύτερος στην 1η στον αριθμό θανάτων Ρουμανία, από την πιο ασφαλή χώρα στην Ευρώπη, Νορβηγία. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 13η θέση στην Ε.Ε (βλ. Γράφημα 2).
Πώς να κρατήσουμε τους μαθητές ασφαλείς στους δρόμους
Παρά τις σημαντικές βελτιώσεις στην οδική ασφάλεια, τα τροχαία δυστυχήματα παραμένουν η 2η αιτία θανάτου για παιδιά 10-14 ετών και η 4η για παιδιά 5-9 ετών (WHO, 2014). Η βελτίωση της οδικής ασφάλειας για τα παιδιά μπορεί να επιτευχθεί μέσω συνδυαστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της συμπεριφοράς όλων των χρηστών του οδικού δικτύου: αναβάθμιση του οδικού περιβάλλοντος, σχεδιασμός οχημάτων που προστατεύουν καλύτερα τόσο τους επιβάτες όσο και τους πεζούς, επιβολή κανόνων κυκλοφορίας, κατάλληλα συστήματα συγκράτησης για τα παιδιά και βελτίωση της εκπαίδευσης στην οδική κυκλοφορία.
Εκπαιδευτικές Παρεμβάσεις: Ένας βασικός λόγος για τον οποίο παιδιά και έφηβοι χάνουν τη ζωή τους η τραυματίζονται σε τροχαίες συγκρούσεις είναι διότι δεν διαθέτουν τις αναγκαίες γνώσεις και δεξιότητες ώστε να ανταπεξέλθουν σε ένα – πολλές φορές – εχθρικό περιβάλλον. Η κυκλοφοριακή διαπαιδαγώγηση, ως μέρος του προγράμματος σπουδών, θεωρείται ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους απόκτησης αυτής της γνώσης. Ιδιαίτερα για τους μαθητές Γυμνασίου, αυτή τη σχολική χρονιά είχαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα μια συστηματική ενασχόληση της σχολικής κοινότητας με το ζήτημα της Οδικής Ασφάλειας μέσα από την ένταξη της στη λεγόμενη «Θεματική Εβδομάδα».
Το Ινστιτούτο ανταποκρινόμενο στις ανάγκες των εκπαιδευτικών και μαθητών πραγματοποίησε το πρόγραμμα εκπαίδευσης «Κάν’το Σωστά» σε μαθητές Γυμνασίων (καθώς και Λυκείων) της χώρας, τόσο στις σχολικές μονάδες όσο και σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο που παραχωρήθηκε από το The Mall Athens, στο Μαρούσι. Υπολογίζεται πως μόνο μέσα σε ένα μήνα και μόνο στο The Mall Athens παρακολούθησαν την εν λόγω εκπαιδευτική δράση πάνω από 2.000 μαθητές, ενώ ο συνολικός αριθμός μαθητών Γυμνασίων και Λυκείων ξεπερνάει τους 9.000 για την τρέχουσα σχολική χρονιά. Το πρόγραμμα «Κάν’το Σωστά» που πραγματοποιείται με την υποστήριξη της AXA Ασφαλιστικής, συνδυάζει το θεωρητικό μέρος με οπτικοακουστικό υλικό, και το βιωματικό μέρος με τη χρήση επιλεγμένων προσομοιωτών της κινητής μονάδας του Ι.Ο.ΑΣ. Με αυτό τον τρόπο, οι μαθητές μυούνται στους κανόνες που πρέπει να ακολουθούν στο δρόμο και στις σωστές πρακτικές που τους βοηθούν να κινούνται με ασφάλεια. Ταυτόχρονα, ενημερώνονται για τις ολέθριες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η μη ασφαλής οδήγηση, καθώς τα παιδιά του σήμερα είναι οι πολίτες- άρα και οι οδηγοί- του αύριο.
Μετακίνηση παιδιών: Το 30% όλων των παιδιών που σκοτώθηκαν στους δρόμους της ΕΕ ήταν πεζοί και το 13% ήταν ποδηλάτες. Οι πιο σοβαρές συγκρούσεις παιδιών και ποδηλατών είναι συγκρούσεις με μηχανοκίνητα οχήματα. Λόγω του μικρού τους μεγέθους, τα παιδιά είναι λιγότερο ορατά στους οδηγούς. Σε τέτοιες συγκρούσεις, η ταχύτητα του οχήματος και η ικανότητά του να προστατεύει τα άτομα εκτός του οχήματος είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες που καθορίζουν τη σοβαρότητα του τραυματισμού. Το οδικό περιβάλλον πρέπει να σχεδιάζεται κατά τρόπο που να αναγνωρίζει και να λαμβάνει υπόψη τις δυνατότητες και τους περιορισμούς των παιδιών. Σύσταση τόσο του ΟΟΣΑ όσο και της UNICEF είναι να μειωθούν τα όρια ταχύτητας στα 30 χλμ./ώρα σε κατοικημένες περιοχές και γύρω από σχολεία και παιδικές χαρές, μια πρακτική που έχει αποδειχθεί αποτελεσματική.
Αναλυτικές πληροφορίες για την οδική ασφάλεια των πεζών μπορείτε να βρείτε στη σελίδα του Ι.Ο.ΑΣ. http://www.ioas.gr/symvoules_gia_tin_odiki_asfaleia/
Zώνη ασφαλείας: Η χρήση ζώνης ασφαλείας είναι απαραίτητη όχι μόνο για τους επιβάτες στα μπροστινά καθίσματα, αλλά και για τους επιβάτες στα πίσω καθίσματα. Η χρήση ζώνης ασφαλείας μειώνει τον κίνδυνο θανάσιμο τραυματισμού κατά 50% για τους επιβάτες στα μπροστινά καθίσματα και κατά 75% για τους επιβάτες στα πίσω καθίσματα.
Ποδήλατο: Η χρήση κράνους στο ποδήλατο είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος προστασίας από τραυματισμούς στο κεφάλι και μειώνει τον κίνδυνο σοβαρής βλάβης κατά 65%. Στην Ελλάδα η χρήση κράνους στο ποδήλατο δεν είναι υποχρεωτική, ενώ έχει θεσπιστεί νομοθεσία που το καθιστά υποχρεωτικό σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες για τα παιδιά και τους νέους (π.χ. Αυστρία υποχρεωτικό για παιδιά κάτω των 12 ετών, Ισπανία κάτω των 16 ετών και Τσεχία για νέους κάτω των 18 ετών). Ο Κ.Ο.Κ. που ισχύει για τα οχήματα είναι ο ίδιος που ισχύει και για τα ποδήλατα.
Προσοχή: Η χρήση φώτων (μπροστά και πίσω) και ειδικών ανακλαστικών ρούχων ή εξαρτημάτων είναι απαραίτητη στο ποδήλατο το βράδυ! Επίσης δεν ακούμε μουσική όταν οδηγούμε ποδήλατο γιατί αποσπάται η προσοχή μας και δεν αντιλαμβανόμαστε έγκαιρα τους κινδύνους γύρω μας.
Το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας (Ι.Ο.ΑΣ.) «Πάνος Μυλωνάς» αναπτύσσει και υλοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα ασφαλούς οδικής συμπεριφοράς σε μαθητές, νέους και ενήλικες σε ολόκληρη τη χώρα. Παράλληλα, διοργανώνει δράσεις, καμπάνιες ευαισθητοποίησης και παράγει ενημερωτικό περιεχόμενο για την πρόληψη και αποφυγή των τροχαίων συμβάντων. Όραμα του Ινστιτούτου είναι «ένας κόσμος χωρίς τροχαία δυστυχήματα».
Η ΑΧΑ, στο πλαίσιο της στρατηγικής της για την Εταιρική Υπευθυνότητα, ως ενεργό μέλος της Συμμαχίας για την Ασφάλεια και τον Πολιτισμό στο Δρόμο «Δρόμοι στο Μέλλον», μία πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς», έχει αναλάβει τον άξονα ΝΕΟΙ & ΟΔΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Η ΑΧΑ στηρίζει την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού προγράμματος για την οδική ασφάλεια των νέων. Μέσω του προγράμματος, που υλοποιείται από το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς», μέχρι σήμερα έχουν εκπαιδευτεί 42.000 νέοι ηλικίας 13 – 18 ετών.