Ο Uzi Arad «ήταν εκεί», σε όλες τις κρίσιμες στιγμές και σε όλες τις κρίσιμες αποφάσεις που έλαβε το Ισραήλ τις τελευταίες δεκαετίες. Επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας τη διετία 2009-2011 και σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του πανίσχυρου πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, την ίδια ακριβώς περίοδο. Αλλά και κορυφαίο στέλεχος της Mossad επί 20 χρόνια, με θητεία ως διευθυντής Ερευνών. Γνωρίζει «από μέσα», λοιπόν, όχι μόνο τις σημαντικότερες αποφάσεις που έλαβε η χώρα του, αλλά και γιατί τις έλαβε.
Ευρισκόμενος στην Αθήνα πριν από ένα μήνα περίπου, με αφορμή το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, ο Uzi Arad εμφανίστηκε στην συνάντησή μας έτοιμος να απαντήσει εφ’όλης της ύλης:
- Για τις ελληνο-ισραηλινές σχέσεις που αναβαθμίζονται και εμβαθύνονται
- Για την «επόμενη ημέρα» του πολέμου στη Συρία και τα νέα μέτωπα στη Μέση Ανατολή
- Για την Τουρκία και τον θυμό του Ερντογάν, επειδή δεν του βγαίνει μέχρι στιγμής ο ηγεμονικός ρόλος που ονειρεύεται
- Για την εμπλοκή του Μπενιαμίν Νετανιάχου σε ένα σκάνδαλο διαφθοράς που «αγγίζει την κορυφή της χώρας», όπως λέει ο Arad, και ίσως ανατρέψει οριστικά τον Ισραηλινό πρωθυπουργό (λέμε εμείς...).
Ο Uzi Arad δεν ωραιοποιεί καταστάσεις και δεν «μασάει» τα λόγια του. Οι απαντήσεις του στα αποσπάσματα της βιντεοσκοπημένης συνέντευξης που θα δείτε παρακάτω, εκπλήσσουν. Και προσέξτε: η απομάκρυνσή του από το πρωθυπουργικό περιβάλλον, δεν σημαίνει καθόλου ότι ετέθη «εκτός παιχνιδιού», έστω και αν ο ίδιος τονίζει ότι δεν είναι στις προθέσεις του να εμπλακεί στην ενεργό πολιτική.
Μια δεκαετία μετά την ανακάλυψη πεδίων φυσικού αερίου έξω από τις ακτές του στη Μεσόγειο, το Ισραήλ αρχίζει να αισθάνεται ισχυρή γεωπολιτική ώθηση.
Οι φυσικοί πόροι που προσφέρουν άφθονη ενέργεια προσφέρουν δύο τεράστια πλεονεκτήματα:
- Ξαφνικά, το μετατρέπουν σε πολύ ελκυστικό συνομιλητή για τους γείτονές του, ακόμα και τους Αραβες
- Δημιουργούν σοβαρές προϋποθέσεις για διάλογο - συνεργασίες σε μία περιοχή όπου ιστορικά κυριαρχούν έχθρες, έστω και αν η ειρήνη με τους Παλαιστινίους παραμένει αντικειμενικά ένας μακρινός στόχος
«Μπορεί η ενέργεια (ως πεδίο συνεργασίας) να δώσει ώθηση στην ειρηνευτική διαδικασία, ακόμα και μεταξύ Ισραήλ-αραβικών χωρών;» τον ρώτησα.
- «Όχι στα αλήθεια», είναι η πρώτη του αντίδραση. Ακολουθεί ένα πολύ ενδιαφέρον σκεπτικό: «Η διαφορά ανάμεσα στο Ισραήλ και στους Αραβες υπήρξε πάντοτε στρατιωτική και πολιτική υπόθεση, σε συνδυασμό με το εδαφικό», λέει. Ο ίδιος δεν βλέπει με ποιό τρόπο θα λυθεί μέσω οικονομικής συνεργασίας μία ιστορική πολιτική διαφωνία. Ωστόσο, δεν υποτιμά διόλου τη σημασία της συνεργασίας του Ισραήλ με την Ιορδανία και την Αίγυπτο, «η οποία υπήρξε ο ισχυρότερος αντίπαλος σε στρατιωτικό επίπεδο» για το Ισραήλ. Η συνεργασία αυτή αποτελεί «πυλώνα σταθερότητας», κατά τον ίδιο.
Eίναι η ενέργεια «Game changer» στην Ανατολική Μεσόγειο;
Πόσο πιό καθαρά να μιλήσει κάποιος για την «επικίνδυνη σχέση» Ισραήλ - Ιράν; Ο Uzi Arad λέει: Το Ιράν είναι επιθετική δύναμη - Το Ισραήλ δεν το ανέχεται.
Στον πυρήνα της σκέψης του, είναι ότι το Ιράν και άλλες δυνάμεις (περιλαμβάνει σε αυτές την Χεζμπολάχ, αλλά και τη Ρωσία) πυροδότησαν τον εμφύλιο στην Συρία και προκάλεσαν έναν εμφύλιο με χιλιάδες νεκρούς, που αποδεικνύει ότι δεν είναι το Ισραήλ το μεγάλο πρόβλημα των Αράβων: Ο αριθμός των θυμάτων που προκάλεσε ο εμφύλιος της Συρίας είναι 20 με 30 φορές μεγαλύτερος από το σύνολο των θυμάτων σε όλους τους πολέμους μεταξύ Ισραηλινών και Αράβων τον περασμένο αιώνα, δηλώνει, επικαλούμενος τους αριθμούς ως αδιάψευστο επιχείρημα.
Στο δια ταύτα... εκτιμά ότι η αποχώρηση των Αμερικανών δημιουργεί πρόσθετους κινδύνους με βασικό στοιχείο, το γεγονός ότι το Ιράν αποκτά την δυνατότητα να πλήττει το Ισραήλ από κοντινότερη απόσταση, αφού δρα εντός του εδάφους της Συρίας.
Η απάντηση του Ισραήλ στο Ιράν
Η σφοδρή ενόχληση της Τουρκίας για την πρόοδο των ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ και την αναβάθμιση της τριμερούς συνεργασίας Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου, με την προσθήκη των ΗΠΑ, μεταφράζεται σε κακότροπες συμπεριφορές. Ορισμένες από αυτές εκδηλώνονται στην Κύπρο, ενώ εσχάτως - με αποκορύφωμα την παρενόχληση του ελικοπτέρου που μετέφερε τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα στο Αγαθονήσι στις 25 Μαρτίου 2019 - στρέφονται περισσότερο κατά της Ελλάδας.
Το Ισραήλ, λένε οι αναλυτές, θα ήθελε πολύ μία Τουρκία συνεργάσιμη στο πεδίο της ενέργειας. Εχοντας εξασφαλίσει πολύ μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου, εάν η Τουρκία έδειχνε πρόθυμη να συμπράξει για την μεταφορά τους προς τη Δύση, το Ισραήλ δύσκολα θα έλεγε όχι. Ωστόσο, η απόπειρα του Ερντογάν να καθορίσει εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, έχοντας «υιοθετήσει» την Χαμάς και διεκδικώντας ρόλο «προστάτη των απανταχού μουσουλμάνων» (ακόμα και όταν δεν του το ζητάνε) προκαλεί την αντίδραση του Ισραήλ - και το Ισραήλ συνηθίζει να αντιδρά με πολύ συγκεκριμένους τρόπους...
Η Τουρκία με δική της επιλογή απομονώνεται
Είναι βέβαιο, ότι οι απαντήσεις που δίνει στη HuffPost o πρώην σύμβουλος «εξ απορρήτων» του Μπένιαμιν Νετανιάχου, βγάζουν μεγάλες ειδήσεις για τους Ισραηλινούς δημοσιογράφους.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Uzi Arad μιλάει ανοιχτά για «αποδείξεις εγκληματικών πράξεων στο πεδίο των αμυντικών προμηθειών», επιβεβαιώνοντας εμμέσως πλην σαφώς, ότι δεν υπάρχει μόνο καπνός αλλά και φωτιά, πίσω από τις βαρύτατες κατηγορίες κατά του Νετανιάχου.
Ακόμα περισσότερο, προκαλεί εντύπωση η ευθεία πολιτική παρέμβασή του, καθώς διαπιστώνει αδιέξοδο με βάση τις επιλογές του Ισραηλινού πρωθυπουργού, ο οποίος αναζητεί συμμάχους για να σχηματίσει μελλοντικά τον επόμενο κυβερνητικό συνασπισμό - εάν εκλεγεί - με κόμματα «ακόμα πιο δεξιά» και μετά «πολύ δεξιά» ή και με σκληρά θρησκευτικά κόμματα, όπως λέει ο Uzi Arad - αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν έχει παραπέρα για τον Νετανιάχου...