Τα μνημεία της Ακρόπολης που αναδείχτηκαν για μια ακόμη φορά μέσα από το έργο της αναβάθμισης του φωτισμού του Ιερού Βράχου ως παγκόσμιο σύμβολο της ανθρωπότητας, είναι η ιστορία, είναι, όμως, κι οι άνθρωποι. Οι αμέτρητοι εκείνοι άνθρωποι που έχουν δουλέψει καθημερινά σ′ ένα από τα πιο διάσημα κι απαιτητικά εργοτάξια του κόσμου.
Στο εγχείρημα του νέου φωτισμού, άνθρωποι και τεχνολογία συνεργάστηκαν αρμονικά για να έρθει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αραγε, η τεχνολογία και όλα τα μέσα που έχει στην διάθεσή της απειλεί το πιο παραδοσιακό, ίσως, επάγγελμα που συνδέεται με τα έργα στον ιερό Βράχο, το επάγγελμα του μαρμαροτεχνίτη; «Η τεχνολογία μας έχει προσφέρει νέα εργαλεία αλλά δεν θα καταργηθεί ποτέ το επάγγελμα του μαρμαροτεχνίτη», λέει στη HuffPost η κυρία Βασιλική Ελευθερίου που τα τελευταία εννιά χρόνια διευθύνει την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης με την ευκαιρία του ανοίγματος της έκθεσης «Σμίλη και μνήμη» η οποία φιλοξενείται στο Μουσείο Ακρόπολης στο Chengou της Κίνας. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν τελικά στις 27/9.
Πού θα μπορούσε να δει κανείς εικόνες από την προετοιμασία για την ιστορική απόσπαση των Καρυάτιδων στα τέλη της δεκαετίας του ’70 από το Ερέχθειο για να προστατευθούν από την ατμοσφαιρική ρύπανση; ΄Η το πως έχει γίνει η προστασία του δαπέδου του ναού του Παρθενώνα; ΄Η τον γερανό που μπήκε στην Ακρόπολη το 2013 κι απομακρύνθηκε το 2018 (και σήμερα βρίσκεται στο τεχνολογικό πάρκο Λαυρίου κι έχει δωρηθεί στο Πολυτεχνείο); Η ακόμα το μεγάλο τραπέζι που στήνεται κάθε 10 Φεβρουαρίου στο εργοτάξιο της Ακρόπολης από τους Τηνιακούς γλύπτες που το′ χουν έθιμο να γιορτάζουν του Αγίου Χαραλάμπους;
H έκθεση φωτογραφίας «Σμίλη και μνήμη: Η συμβολή της μαρμαροτεχνίας στην αναστήλωση των μνημείων» που ξεκίνησε να παρουσιάζεται από τον Ιούνιο του 2019 στο Μουσείο Ακρόπολης και πήρε μια ακόμα παράταση μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου του 2020, και από τις 27/9 ταξιδεύει παράλληλα στην Κίνα μέσα μόνο από φωτογραφίες, αποτελεί έναν ύμνο στους αφανείς ήρωες των μνημείων της Ακρόπολης μέσα από πολύτιμη δεξαμενή αρχειακού υλικού. Κεντρικό θέμα, το έργο αποκατάστασης των μνημείων της Ακρόπολης, με κεντρικό θεματικό άξονα τη συμβολή του ανθρώπινου παράγοντα στο αναστηλωτικό έργο. Κάπως έτσι αναδεικνύεται η τέχνη αυτή που είναι βασισμένη στο ανθρώπινο χέρι με την συμμετοχή της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ), της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ) και της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΔΙ.ΝΕ.ΠΟ.Κ.)
«Ο τρόπος που επεμβαίνουμε υπαγορεύεται από το ίδιο το μνημείο. Μπορεί η τεχνολογία να απειλεί το κομμάτι της αναπαραγωγής μορφών (αντίγραφα), αλλά η εμπειρία των μαρμαροτεχνιτών είναι μια πολύτιμη παρακαταθήκη που δεν θα μπορούσε να αντικατασταθεί με οποιοδήποτε τεχνολογικό επίτευγμα. Η αλήθεια είναι πως όλη η διαδικασία έχει απλοποιηθεί με τρισδιάστατες απεικονίσεις, σαρωτές και λογισμικά, αλλά ένα μεγάλο ερώτημα είναι αν θα αντικαταστήσουν τα μηχανήματα την ποιοτική δουλειά που κάνει το ανθρώπινο χέρι», συμπληρώνει η κυρία Ελευθερίου.
Την έκθεση «Σμίλη και μνήμη» στο Chengou της Κίνας διοργανώνει το Γραφείο Εξωτερικών του δήμου Chengou με την πρεσβεία της Ελλάδας στο Πεκίνο σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, την Επιτροπή Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως, την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης και το Μουσείο της πόλης του Chengou.
Οι αριθμοί είναι καθηλωτικοί: περισσότερα από 300.000 τεκμήρια φυλάσσονται σήμερα στο αρχείο της ΥΣΜΑ και είναι προσβάσιμα στους μελετητές. Το πλούσιο αυτό απόθεμα γνώσης μπορεί κανείς να προσεγγίσει με πολλούς τρόπους, από διαφορετική οπτική γωνία.
Η έκθεση, που ταξινομημένη ανά ενότητες αναφέρεται στα μνημεία της Ακρόπολης μέσα από το βλέμμα του τεχνίτη, φωτίζει την καθημερινή ζωή στο εργοτάξιο κι επιχειρεί να απαντήσει σε μια σειρά ερωτημάτων: Ποια είναι η συμβολή των μαρμαροτεχνιτών στα έργα αναστήλωσης και ποιος ο βαθμός εμπλοκής τους στο εγχείρημα; Ποια είναι τα συναισθήματα εκείνα που βιώνουν και μοιράζονται στη διάρκεια των επεμβάσεων; Πώς οργανώνεται και λειτουργεί η κοινότητα των μαρμαροτεχνιτών μέσα από τη συνεργασία, την ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας, τη σχόλη;
Παράλληλα, η έκθεση αναδεικνύει την προβολή της μαρμαροτεχνίας ως άυλου πολιτιστικού αγαθού στην ανάδειξη των έργων των μαστόρων της παράδοσης, της πολιτισμικής εμπειρίας, τις συλλογικές σχέσεις και μνήμες στο πλαίσιο των οποίων η τέχνη αυτή μεταδίδεται αιώνες τώρα από γενιά σε γενιά.
«Το Μουσείο Ακρόπολης αγκάλιασε την έκθεση η οποία αφιερώνεται στην μνήμη του Χαράλαμπου Μπούρα», μας λέει η κυρία Ελευθερίου, αναφέροντας ότι η έκθεση παρουσιάστηκε, μεταξύ άλλων, και στον Τάραντα Ιταλίας.
«Σε κάθε προκήρυξη που κάναμε, είχαμε δηλώσεις ενδιαφέροντος κυρίως από νέους που σε μεγάλο βαθμό προέρχονταν από την Τηνιακή Σχολή Μαρμαροτεχνίας. Οι περισσότεροι άρρενες - ελάχιστες κοπέλες σε κάθε φουρνιά», μας λέει η ίδια. Και καταλήγει: «Ολοι οι τεχνίτες που εργάζονται στον Βράχο έχουν συναίσθηση ότι είναι τιμή να δουλεύουν σ′ αυτά τα μνημεία. Είμαστε εκτεθειμένοι - όλοι παρακολουθούν».
Σήμερα, η Υπηρεσία Συντήρηση Μνημείων Ακρόπολης κάνει μια συνεχή προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα εκεί που υπάρχει στατικό πρόβλημα, όπως μας λέει η κυρία Ελευθερίου.
Και το όμορφο βίντεο από το υλικό που ψηφιοποιήθηκε προέκυψε με τον τίτλο: «Μικρές ιστορίες αναστήλωσης».
Εν τω μεταξύ, η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης προκήρυξε μία άλλη δράση για τα 45 χρόνια εργασιών την Ακρόπολη. Ο λόγος για την ανοιχτή πρόσκληση συμμετοχής σε φωτογραφική δράση με θέμα: «Aκρόπολη: εστιάζοντας στην αναστήλωση #45ΧΡΟΝΙΑΕΣΜΑ #45ΧΡΟΝΙΑΕΡΓΑ».
Στόχος της δράσης είναι να καταγραφούν φωτογραφικά στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή των μνημείων της Ακρόπολης τα τελευταία 45 χρόνια και να συντεθεί, μέσα από την ευαίσθητη φωτογραφική ματιά των επισκεπτών, ένα ψηφιδωτό που θα παρουσιάζει τα μνημεία και τις επεμβάσεις που αποτυπώνονται πάνω τους. Το φωτογραφικό υλικό και οι ιστορίες που θα επιλεγούν θα αξιοποιηθούν για τη δημιουργία ενός ψηφιακού λευκώματος, προσβάσιμου διαδικτυακά σε κάθε ενδιαφερόμενο. Το λεύκωμα αυτό, πέρα από τις πολύτιμες για λόγους τεκμηρίωσης πληροφορίες που θα προσφέρει, θα αποτελεί ένα σημείο συνάντησης της ΕΣΜΑ με το κοινό. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.